Құйма дайындаманың сызбасын өңдеу

қажет болса оның конфигурациясын қысқарту керек. Ішкі қуыстардың 

алыну мүмкіндіктерін, тұрық санының көбеюі қалыпты дайындау мен 

жинаудың көп еңбекті талап ететін, еңкіштік бойынша ақаулардың пайда 

болуы   мен   тұрықтың   дәл  орналаспауынан   өлшемдердің   қисайып   кету 

мүмкіндіктерінің өсуін еске сақтай отырып бағалау қажет.

Сосын құйма материалына, оның механикалық және технологиялық 

қасиеттеріне,   құю   тәсіліне,   конфигурация,   өлшем   және   құйманың 

тағайындалуына   байланысты   таңдалған   қабырғаның   ең   аз   жеткілікті 

қалаыңдығын   анықтайды.   Қабырғаның   ең   аз   қалыңдығы   болуына 

ұмтылу   қажет.   Егер   қабырға   қалыңдығы   жоғары   болып   кетсе,   онда 

отыру борпылдақтар, кеуектер және басқа да ақаулар пайда болады. Ең 

соңында   осы   себептен   қабырға   беріктігі   төмендейді   және   металл 

шығыны өседі. Құйманың талапты беріктігі мен қабырғалар қатаңдығын 

қатаңдық   қырын   қолданумен   қамтамасыз   еткен   жөн.   Егер   қабырға 

қалыңдығы  төмен болса, онда құйманы технологиялық алу өте  қиын. 

Осыдан басқа жұқа қабырғалармен қиын конфигурациялы құймаларда 

отыру кернеуден шалыстық және жарықтар пайда болуы мүмкін.

Қабырғаның ең аз қалыңдығы есептік беріктікті   қамтамасыз етуі 

және   таңдалған   құю   тәсілінің   технологиясының   талаптарын 

қанағаттандырумен   тағайындалады.   Қабырғалардың   ең   кіші 

қалыңдығын   дайындаманың   келтірілген   өлшемдеріне   тәуелді 

анықталады:

N=21+в+h/3

Мұнда 1,в,h – дайындаманың ұзындығы, ені және биіктігі, м.

Құмдақ қалыпта құймалар алғанда қабырғалардың ең аз қалыңдығы 

график   бойынша   анықталады.   Егер   келтірілген   габарит   N   8-ден   көп 

болса,   онда   қабырға   қалыңдығы   болат   және   шойын   құймалар   үшін 

40...30мм аз емес, ал қабырға қалыңдығы 0,1 аз болмаса, онда алюминий 

қорытпалары   үшін   –   2   мм   дейін,   қалайылы   қорытпалар   үшін   –   2,5, 

қалайысыз қорытпалар үшін – 4 мм қабылданады.

Егер   алынған   ең   аз   қабырғаның   қалыңдығы   сызбадағы 

көрсетілгеннен   көп   болса,   онда   конструктормен   бірге   келісіп,   сәйкес 

түзетулер   жасалады.   Осыдан   кейін   өлшемдердің   кенермесін,   артық 

өлшемдерді,   механикалық   өңдеуге   әдібін,   пошымдық   еңкіштікті 

тағайындайды.

Кенермелер   құю   тәсілдерімен   алуға   мүмкін   емес   және   қиын 

құйманың тесік, ойық, қуыс жерлерінде тағайындалады. Қажет жағдайда 

кенерме механикалық өңдеумен алынып тасталады.

Кенермені   «көлеңке»   әдісімен   де   тағайындайды.   «Көлеңкелік» 

кенермені   участкелерде   тағайындау   технологиялық   саймандарды, 

дайындау технологиясын қысқартады және соңғы нәтижесінде сапалы 

құйма алуға болады.

Құюмен   орындалған   тесіктің   ең   кіші   диаметрін   қатты   қызып 

кетуден   және   тесік   қабырғасына   тұрықтың   жабысып   қалмауынан 

сақтандырып таңдайды. Тұрықтық қоспаның қақтала жабысуынан және 

күйіп   кету   мүмкіндіктерін   қоршаған   металл   салмағымен   анықтайды, 

сондықтан   құйма   тесіктердің   ең   кіші   өлшемі   қабырға   қалыңдығына 

(яғни тұрық ұзындығына) тәуелді және келесі формуламен анықталады:

d

min

= d

0

 +0,1S

мұнда d

0

 – бастапқы диаметр, мм; S – қабырға, мм.

Құйманың сызықтың өлшеміне артық өлшемдер дәлдік сыныбына 

және   номиналды   өлшемге   байланысты   ГОСТ-пен   тағайындалады. 

Бұрыштық   өлшемдердің   артық   өлшемдерін   сызықтыққа   қайта 

есептегенде бекітілген мәннен аспауы керек.

Қалыптың   бір   бөлігімен   немесе   бір   тұрықпен   түзілген   құйманың 

элементтерінің артық өлшемдері дәлірек 1...2 сыныбын, ал қалыптың үш 

және одан көп бөліктермен  немесе бірнеше тұрықпен түзілсе, онда 1...2 

сыныпты ірілікпен бекітіледі.

Механикалық   өңдеуге   құймалардың   әдібі   негізгі   және   қосымша 

болып бөлінеді.

Негізгі   әдіп   құйманың   сәйкес   өлшеміне   артық   өлшемнен   және 

бірнеше   әдіптерге   байланысты   таңдалады.   Бекітілген   әдіп   кезіндегі 

номиналды өлшем деп өңделген беткей мен оны механикалық өңдеуінің 

базасының   арасындағы   номиналды   арақашықтықты,   ал   беткейлерді 

айналумен өңдеу кезінде – оларды номиналды диаметр деп атайды.

 

 

1-кесте

Құйма 

өлшемдерінің 

шақтамасы,м

м

Қатарлар үшін негізгі әдібі

1

2

3

4

5

6

     2,01...2,4

2,4...3,2 2,8...3,6 3,2...4,0

3,8...4,6 4,6...5,5 6,0...7,5

Механикалық   өңдеуге   қосымша   әдіп   құйма   элементтерінің 

орналасуының   ауытқу   компенсациясы   үшін   тағайындалған:   датбасу, 

жазықтық бойынша ажырамалардың орын ауыстыруы және т.б. Оны 2-

кесте   бойынша   шекті   ауытқулардың   ең   жоғарғысы   құйманың   сәйкес 

өлшемінің   артық   өлшемінің   жартысы   асып   кеткен   жағдайда 

тағайындайды.

 

 

2-кесте

Құйма 

өлшемдерінің 

шақтамасы, мм

Орналасудың   көп 

емес қателігі, мм

Қосымша 

шақтама, мм

0,50...0,60

0,25...0,50

0,50...0,60

0,60...0,80

0,80...1,00

1,00...1,20

0,1

0,3

0,4

0,5

1,0

0,60...0,80

0,30...0,50

0,1

Механикалық өңдеуге жалпы әдіп негізгі және қосымша әдіптердің 

суммасы болып анықталады.

Пошымдық   еңкіштік   қалыптан   моделді   және   тұрықтық   қораптан 

тұрықты   алып   тастауды   оңайлату   үшін   құйманың   тік   қабырғаларына 

тағайындалады.   Еңкіштік   тереңдік   өлшемінен,   пошым   түзгіш   беткей 

биіктігінен,   құю   тәсіліне   және   модельдік   жинақ   түріне   байланысты 

ГОСТпен бекітіледі.

 

 

3-кесте

Негізг

і 

пошы

м 

түзеті

н 

беткей

-

лердің 

биікті

гі 

h,мм

Пошымдық еңкіштік

Құмдақ

 

қоспаларды 

пайдалану кезінде

Сайманмен жанасу және 

кешенде

 

қататын 

қоспаларды   қолдану 

кезінде

Балқытылған 

модельбойынш

а құю үшін

Металдық, 

пластмасс

а-лық

Ағаш

Қабы

қша 

қалы

пта 

құю 

үшін 

мета

лдық

Металд

ық, 

пластма

ссалық

Ағаш

Сыртқы 

беткейле

рге 

арналған

Ішкі 

беткейл

ерге 

арналға

н 

d   ≤ 

h

d>h

d≤h

d>h

До 10 2

0

 17

/

4

0

 34

/

2

0

 54

/

5

0

 45

/

1

0

 43

/

3

0

 26

/

4

0

 00

/

0

0

 30

/

1

0

 30

/

Құйманы   жобалау   кезінде   оның   қалыпта   орналасуын   қажет.   Ол 

қалыпты толуы металл тамшысының, қалыптың немесе тұрықтың бөлек 

учаскелерінің бұзылуынсыз жай болуын қамтамасыз етумен орналасады. 

Қалып   құрылғысы   құйманың   бағыты   кристалдануы   төменнен   жоғары 

қарай отыру раковиналары, қоспалар, металл емес қоспалар құйманың 

бір   бөлігіне   шығып,   кесу   және   шабу   кезінде   алынып   тастауды 

қамтамасыз етуі қажет. 

жүктеу/скачать 103,79 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: