Модуль. ТҰЛҒалық дамудағы стресс-менеджменттің психологиялық ерешеліктері
жүктеу/скачать 51,56 Kb.
|
4-дÓÑÑÑ
- Бұл бет үшін навигация:
- 2-Кесте. Психикалық жүктемелердің негативті салдары
1-Кесте. Стресс деңгейін анықтау
Енді осы бағаланған пікірлерді жоғарыдағы арнайы кестемен есептеңіз Нәтижелері: Егер сіз 18 баллдан жоғары алсаңыз, онда сіз үшін стресс шыныменен де мәселелі. Сондықтан бірден соған қарсы тұруды бастау керек, сіз неғұрлым стресстік жағдайда ұзақ болсаңыз, соғұрлым оны жеңу сіз үшін өте қиын болады. Сырттан келетін қысымды азайтыңыз! Егер 10 баллдан аз болса, онда сіз стресстік жағдайда емессіз, стресс туғызатын керек емес қалаусыз реакцияларға назар аударыңыз, осы жағдайлар сізді стресті жеңетін стратегияларды табысты іздестіруге мүмкіндік береді; Егер жеке стресс сфералары бойынша 4 балл алсаңыз немесе 3 балл болса онда осы сферадағы жеке мақсатыңызды таратуға жұмыс жасаңыз. Енді сізге қалай психологиялық көмек бере аламыз: 1.Стресс сигналдарын бақылаңыз, назардан қалып қоймасын; 2.Сіз өзіңізді тыңдай біліңіз; Мінез-құлқыңызды өзгертуді бастаңыз. Сіздерге психикалық жүктемелер каншалықты негативті салдар беретінін көрсетейік (2-Кесте): 2-Кесте. Психикалық жүктемелердің негативті салдары
Сізге бір психологиялық тапсырма берейін, дәптерге өз стрессіңізді жазыңыз, содан кейін сол стресті жеңуге не көмектеседі соны жазыңыз. Енді эмоциялық күйіңізді қалай бақылап отыруға болады соған токталамыз. Казір стресс бәрімізде бар, өте көп, эмоцияларымыз жиналып шаршап қаламыз, өзімізді сезіну әлсірейді, сондықтан өзіңізге психологиялық көмектесу қажет болады. Негативті сезімдерді жеңу үшін сізге агрессия, қорқыныш, ашу ыза келтірген бір оқиғаны жазыңыз соған байланысты жауап беріңіз. 1.Мәселелі жағдай, орны, уақыты; 2.Менің ойларым мен сезінулерім; Менің сезімдерім мен денедегі түйсінулер; Мінез-құлықта туындаған эмоцияларымды мен қалай басқара алдым немесе мінез-құлықта эмоцияны қалай білдірдім; Сол жағдайды жеңу үшін беретін менің нұсқауларым, сол нұсқаулардың позитивті және негативті салдарлары; Альтернативті мінез-құлық. Ең басты психологиялық қағида:кемелденген бірдейлік – ішкі тұрақтылықтың кепілі! Осыған байланысты келесі өте қызықты ғылыми зерттеуді айта кетсек артык болмайды. С. Шейзер және И.К. Бергмәселені шешуге бағытталған қысқамерзімді психотерапияны, технологияны ұсынды. Олар психотерапевтке келген клиентке өз мәселесін өзі шешуге ұсыныс береді, соған клиентті бағдарлайды. Стресс түрлерінің ішіндегі ең маңызды түрі биологиялық стресске тоқталайық. Биологиялық, физикалық немесе химиялық әсерден организмде пайда болған реакциялар, сол стрессорлар өмірге, денсаулыққа, физикалық аман-есендікке бағытталады. Стресті азайтуға арналған бағдарламаның мақсаты: жеке дара стреске қатысты туындайтын төзімділікті талдау; стресті жеңу бойыншаситуативті және орнықты біліктіліктерді қалыптастыру; негативті эмоцияларды реттеудегі эмоциялық біліктілікті жақсарту және позитивті эмоциялық ресурстарды белсендіру; ресурстарды өзектендіру және жүйелік талдау; өзіндік бағалау мен бірдейліктің рефлекциясы және оларды жақсарту; стрессті жеңудегі жеке бастық мақсаттарды талдау, жаңа мақсаттарды анықтау, сол мақсатқа жетуді қадағалау. Қазіргі жаңа ерекше бағыт Германияда пайда болды, стресті оптимизммен басқар деген бағытта ғылыми зерттеулер көптеп жүргізілуде (К. Решке, А. Гарбер, Лейпциг, 2015), бұл бағдарламада келесі жағдайлар нақтыланады: -стресті талдау; -эмоциялық өзіндік реттелу; -жалпы жағымдылық күйі; -бәсеңсу техникасы; -мінез-құлықтың ескі формаларына оралудың профилактикасы; -ойдағы стрестің көздері; -әлеуметтік ортаның ресурстары; -болашақ туралы түсінік; -бірдейлік. Біздің басымыздан өтетін зорлану күйлері жұмыс қабілетімізді төмендетеді, олар біздің интеллектік, физикалық, эмоциялық күйлерімізге әсер етеді. Стресс-менеджменттің негізгі үш әдістерінкөрсетуге болады: - стресс тудыратын факторлардан кету- әрине өте қарапайым тәсіл, алайда каншалыкты одан кеткің келседе мүмкін емес жағдайлар болады және стрессорларды толык алып тастау мүмкін емес; -стресс факторларды өзгерту- мәселеге әсер ете алатындай күйде болу, ресурстарды өзгертуге дайын болу; -стресс факторларға деген қатынасты өзгерту: әрине оған өте көп психологиялық нығайту қажет болады. Стресс қоршаған ортамен өзара әрекеттесуден және адамның жеке дара мінез қырларына байланысты туындайды. Адамның өзіне тән жеке ерекшеліктері болады: адамның өзі сол стресстің көзі; басынан бастап стресске «икемді» көңіл бөлуге қабілеттілік керек. Осы «икемді бірдейлік» жеке бастық бірдейлікпен байланысты болады. Жеке бастық бірдейлік адамның жеке даралығымен, белсенділігімен, өмірлік тәжірибелерімен, қызығуларымен, қалыптасқан біліктіліктерімен байланысты болады. Сондықтан сіз өте зейінді, жаңа тәжірибеге ашық, өзгеріске дайын болуыңыз ең басты нәрсе. Сонымен қатар әлеуметтік қорғалғандық – эмоциялық қолдау алу – өмірдегі басты тірегің болып саналады. Адамдармен қатынастар өте маңызды маңызды: достар, көршілер, әріптестер, отбасы. Осы айтылған талдауларға байланысты ұсынылатын трениг- семинардыңбағдарламасы сізге көп ой салады: стресті басқару барысында адамдар өздерінің ішкі бағдарлануларының ауырлығын немесе олардың стрессті басқарудағы тиімсіз екенін ұғына алады. Соған арнайы психологиялық жаттығулар ұсынылады: мысалы: «эмоциялық күй мен көңіл-күйді рефлекциялау: «қазір және осында», «соңғы аптадағы менің стрессім» сияқты тақырыптарды жазып шығыңыз. Егер сіздің стрестік күйіңіз асқынып тұрса, оның шешімі: сіз дәл уакытында ойыңыздағы және ішкі бағдардағы стресті ұлғайтатын келесі жағдайларды жасау керек: -тани білу, -тоқтату, -меңгеру, -кету. Өмірде көптеген сұрақтарды шешуде стресстер әртүрлі сипат алады: мысалы ресурстар мүлдем бітіп қалса, мәселен адам ақшасын немесе өз мәртебесін жоғалтса маңызданған стресті бастан кешіреді, керісінше акша жоғалтам-ау, мәртебемнен айыраламын-ау деп ойласа күтілетін стреске тап болады. Сондықтан адамдар қауіпсіздік және өзін жұбату сезімдерімен, өзінің және ұжымының тиімділігі оған қаншалықты қатысты болады деген сезімдерімен, әлеуметтік байланыстарды білдіретін сезімдерімен, үмітті жоғалтпау сезімдерімен жұмыс жасауы керек. Стресті басқару деген не деген сұраққа келетін болсақ онда стресс- менеджменттің техникаларын айтуға болады: инструменттік стресс-менеджмент (жұмысты басқамен бөлісу, «жоқ» деп айтып үйрену); -когнитивті стресс-менеджмент (кеудені көтеруден құтылу, жұмыстан іштей арақашықтық сақтау); -симптомды-регенеративті стресс-менеджмент (релаксация техникалары, спорт, әңгімелесу). Әлеуметтік қатынастар стрессті азайтады, олар қолдау береді және тірек болады, осыны сіз міндетті түрде есте сақтаңыз. Мысалы әртүрлі әлеуметтік қолдаулар бар: -бірге әсерлене алу мен ынтамақтастық мағынасындағы эмоциялық қолдау; -өзіндік бағалау мен өзін сыйлауды қалыптастыратын эмоциялық қолдау (мысалы «мен сені жақсы адам деп түсінемін»); -когнитивті қолдаулар: сол мәселені шешуге қатысты кеңес беру, идеялар беру. Стрестік жағдайды талдауға арналған, берілгендерге жауап жазып көріңіз және ойланыңыз: Мәселелі жағдай, орны, уакыты; 2.Сол жағдайға қатысқандар; Басқа қатысушылардың мінез-құлқы; Менің сезімдерім; Менің дене реакцияларым; 5.Мен үшін сол жағдайдың салдары; 6.Сол жағдайдағы менің әрекетім. Сізге берілетін практикалық көмек: ең бастысы ұмытпаңыз: әлеуметтік қолдау стрессті және психологиялық зорлануды азайтады; -әлеуметтік қолдау денсаулыққа және эмоциялық теңгерімгежағымды әсер етеді. «Егер жақсы дос тапқың келсе, алдыменен өзің жақсы дос бола біл» деген мақалды айтуға болады. Қорғаныс бар екенін сезіну әлеуметтік иммунитетті нығайтады. Сізге адамдар арасындағы қатынасты дұрыс, орынды бағалай білу керек, басқа адамдарға қызығушылық көрсете біліңіз, көмек сұрай білу, достар мен отбасы үшін уақыт табыңыз, егер сізде мәселе болса, өз жаныңызбен шынайы адал сөйлесіңіз. жүктеу/скачать 51,56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|