Molecular Biology of the cell клетканың молекулалық биологиясы Алтыншы басылым, І том
-сурет. ДНҚ-ның қос спиралі өз дупликациясының матрицасы болады
жүктеу/скачать 52,26 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ДНҚ полимераза
- 5.3-сурет пен 5.4-су- ретте осы реакцияның кезеңдері көрсетілген. 5.3-сурет. ДНҚ синтезінің химиясы.
- 298 5-тарау.
- 5.1-бейнефильм
| 5.2-сурет.
ДНҚ-ның қос спиралі өз дупликациясының матрицасы болады. А нуклеотиді Т-мен, ал Г тек Ц-мен ғана жұптасатындықтан, ДНҚ-ның әр тізбегі оған комплементарлы болатын ДНҚ тізбегінің матрицасы бола алады. Осы жолмен, қос спиральды ДНҚ молекуласы қатесіз көшіріле алынады. Нуклеотидтерді полимеразициялайтын фермент – ДНҚ полимераза – тұңғыш рет 1957 жылы ашылды. Дезоксирибонуклеотид-трифосфаттар осы ферменттің субстрат- тары болып табылады және оның ДНҚ тізбегі- не полимеризациялануы ДНҚ-ның матрицалық тізбегін қажет етеді. 5.3-сурет пен 5.4-су- ретте осы реакцияның кезеңдері көрсетілген. 5.3-сурет. ДНҚ синтезінің химиясы. Дезоксирибону- клеотидтің полинуклеотид тізбегінің (праймер тізбегі) 3’-ұшына жалғануы ДНҚ синтезінің фундаменталдық реакциясы болып табылады. Келетін дезоксирибону- клеотид трифосфат және ДНҚ-ның бар болатын тізбегі (матрицалық тізбек) ара- сындағы жұп негіз құрылуы ДНҚ-ның жаңа тізбегінің түзілуін бағыттайды. Ком- плементарлы нуклеотид- тердің жұп негіз құруы 4.4-суретте көрсетілген. 298 5-тарау. ДНҚ репликациясы, репарациясы және рекомбинациясы 5.4-сурет. ДНҚ полимеразасымен катализденетін ДНҚ синтезі. (A) ДНҚ полимераза матрицалық тізбекпен жұптасқан праймер тізбегінің полинуклеотидтік тізбегінің 3’-OH ұшына дезоксирибону- клеотидтердің кезек-кезек жалғануын катализдейді. Жаңадан синтезделетін ДНҚ тізбегі 5’-3’-бағытта полимеризацияланады. Келетін әр дезоксирибонуклеотид трифосфаттың ДНҚ полимеразамен танылу үшін матрицалық тізбекпен жұптасуы қажет болғандықтан осы тізбек төрт мүмкін болатын дезоксирибонуклеотид трифосфаттың (А, Г, Ц немесе Т) қайсысының жалғану керектігін анықтайды. Реакция пирофосфаттың бөлінуі мен оның екі бейорганикалық фосфатқа ыдырауынан түзілетін үлкен энергия тұрғысынан тиімді бос энергия өзгерісімен іске асырылады. (Ә) Рентген сәулелік кристалло- графия көмегімен алынған ДНҚ полимеразаның ДНҚ-мен кешен түзген құрылымы ( 5.1-бейнефильм ). Матрицалық тізбек ұзын, ал жаңадан синтезделетін тізбек қысқа болады. (Б) ДНҚ полимеразасының (Ә) суретіне негізделген сызбанұсқалық диаграммасы. Келетін дезоксирибонуклеотид трифосфаттың жұп негіз құру геометриясы ДНҚ полимеразасымен жұп негіз оралуын және нуклеотид жалғану реак- циясын (ортадағы диаграмма) қоздырады. Пирофосфаттың диссоциациясы полимеразаны босаңсы- тады және ДНҚ-ның бір нуклеотидтік транслокациясына мүмкіншілік береді. Нәтижесінде ферменттің белсенді сайты келесі дезоксирибонуклеотид трифосфатты қабылдауға дайын болады. Репликативтік айыр асимметриялы болады Клетка ішіндегі репликация кезінде ДНҚ спиралінің әр тізбегі түзілетін жаңа тізбек үшін матрица болады. Еншілес клетканың әрқайсысы құрамында бір ата-аналық және бір жаңа тізбектен тұратын ДНҚ спиралін алатындықтан, ДНҚ-ның осы репликация- лану механизмі «жартылай консервативті» деп аталады ( 5.5-сурет ). Бұл процесс қалай іске асады? 1960 жылдардың басында толық репликацияланған хромосомаға жүргізілген талдау нәтижесінде аталық ДНҚ спиралінің бойымен жылжитын репликация ауданы болатын- дығы анықталды. Оның Y-тәрізді пішініне байланысты осы ауданды репликативтік жүктеу/скачать 52,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|