Монография \ 3 «санат» а л м п и 1мп &5,O0 L
ciMipe жугып, ракдттана cepnmin
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Kepi- сЬпие, жеке мэселелер езекп мэселеш элс1ретпейтшш, кдйта толыктыратынын ангару киын емес. 8p6ip
| ciMipe жугып, ракдттана cepnmin “кей-кейде езше таныс
KexyftipiM мен Буратиген, Такырбулак сиякты коны- кудыкхардыц тус-тусына келгенде окдгау шыгып, астындагы жарау кула беспсш агызып-агызып алады” . Осы эпизодтьщ ез такырыбы (туган жер), ез идеясы (сагыныш) бар. Одан api осы журпншшер Келкдйнардагы Кунанбай аулына келш, Абай езш купсен апа-жецгелершщ, Айгыз бен Улжанньщ, эж еа Зеренщ кушагына кезек-юезек Kipin, “езш шын балага айналдырьш ж1берген” кдлын, сушске малтиды да кдлады. Бул эпизодтагы такырып — ана да, идея — меШрш. Енда б1рде аналар арасындагы “ерюн, ойнакы, бала мшездщ берш” пышак кескендей тыйып, Абайды Кунанбай шакяртады. Абай дереу бойын жиып ап, экса отырган улкен уйге келед1 Бул уй шешелер уйшдей кещщц емес, ызгар шашкдндай салкын, тунжыраган унйз. Бул эпизодтагы такырып — вке де, идея — тоц мойын крталдык,. Будан былайгы эпизодтарда осылайша эркдйсысы 6ip такырып пен 6ip идея курал, езара тугасып, epuiiii, ерби бередь Сонда байкдсак, 6ip шыгармада б1рнеше такырып, б1рнеше идея болып шыгады. Керкем шыгарманын идеялык-такьфыптык непзшщ курделшп, яки кеп проблемалылыгы дегешм1з — осы. Алайда керкем шыгармадагы такырьштар мен идеялар кднша кеп болганмен, олардьщ бэрше ортак жет, бэрше дэнекер 6ipniK болады. Ол 6ipniK — идеялык б1рлж. Оныц e3i шыгармага аркду болып отырган шындыкган туады. Барлык жекелеген такырыптар мен вдеялар 6ipiMeH-6ipi тогысып, уштаса жалгасып кеп, акыр аягында 6ip сагага саркып куяды. Осыдан келш, окырманда дел осы шыгармага деген бупн, тугае 6ip кезкдрас туады да, нэтижеещде шыгар мадагы орталык, езекп мэселе айкындалады. Айталык, Пушкиннщ “ Евгений Онегшиндеп” ец езект! мэселе — еткен гасырдыц 20-жылдарындагы дворян когамыныц рухани дагдарысы. 0з ел!м1зге келеек, мысалы, Муйрепов- 161 тщ “Кдзак; солдатындагы” ец езекп мэселе — кецес адам- дарыньщ моральдык-саяси 6ipjiiri, кецес жауынгерлершщ согыстагы кдЬармандыга; Мустафиннщ “Миплионерщдеп” езект! мэселе — колхозды ауылдагы ецбек салтанаты. Сонымен, мше, осындай, 6ip шыгармадагы бгрнеше жэне эр алуан жеке тацырыптар мен идеялардыц басын 6ip жерге крсып, 6ip арнамен ep6imin турган 6ipeeeu, взект1 мэселен} mzi3zi идея дейм1з. Бул жайггы байыптап кдрасак,, шыгар маньщ непзп идеясына айналган езекп мэселе ондагы ез бепмен жеке-жеке ерб1ген езге моселелерд1 жоккд шыгар- майтыньш, кдйта ез! солардан тутасьш куралатынын, Kepi- сЬпие, жеке мэселелер езекп мэселеш элс1ретпейтшш, кдйта толыктыратынын ангару киын емес. 8p6ip керкем шыгар маньщ жалпы “енер туындысында азаматтык, правосы бар езекп мэселесР (Короленко) — непзп идеясы, мше, осылай кдлыптасады. Таланттыц куш , талангты шыгарманыц окырманды баурап экететш тартымдылыгы непзп идеяда жатады. Шебер жазушылар ез колдарымен жазган керкем шыгармаларында “ездер! 6ip жаккд бет алады да, ci3fli де со жакхд шакырыи экетш бара жатады жэне сол Гамлеттщ 9Keci тэр!зд1 елее 6epin, жан теб1ренте елйспрш, ертш экетш бара жатады” (Чехов). Бул — кер*;ем шыгармадагы непзп идея аркылы окырманга ыкдал еткен жазушыныц тендекциясы. Ал ap6ip эсем шыгармадагы эсерл1 идея. Энгельс айткдндай, нускд- лып керсетшмейд;, жазушыныц шындыкты, суреттеу тенденциясы аркылы керкемдис шеиимМ таппак Табигаттан бабамыз ала берген сеюлда: Даркдндыкгы кдзакда дала берген сеюлда. Кец тынысты тынымсыз желден алган секшп, Мелдарлисп кеплдар квлден алган сегалда. Мынк етпейтщ мшезда жоннан алган сеюлда. Мьщ буралан тагдырды жолдан алган сеюлда. Тунеруда тунжырап туннен алган секщщ, МеШрбанды кулиш куннен алган сеюлда... жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|