Монография \ 3 «санат» а л м п и 1МП
здщ тииндзде окырман угымына кцын, оны жалыкты- ратын аньпстауыш сездер сондай кеп. “Кегалда Kici
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- KepeicririH
| 1
здщ тииндзде окырман угымына кцын, оны жалыкты- ратын аньпстауыш сездер сондай кеп. “Кегалда Kici отыр” деп жазсам, тусшгкп, ап-анык, ойды бегейтш окцхау ештеце жок, Керюшше, “Узын бойлы, кушык кеудел!, дегенмсн дембелшелеу келген жирен сакдлды Kici жаяу жургендер аяктарымен таптап, жапырып кеткен кек жасыл шеп устшде жан-жагына жаскдна жэне урейлене кдрап, дыбыссыз отырды” деп жазсам, ъщгайсыз, олпы-солпы, угымга ауыр, rani, ми айналдыргандай б 1 рдеце болып шыгар едГ’*. Бул талаптьщ дурыстыгын дэлелдеп жату артык. Суреттийкке байланысты айтк,ан п1к1рлер1нде соз зергерлершщ 6api кдламгер атаулыга дэл осывдай талап койган. Мэселен, Серафимович “аныктауыш сез, яки эпитет затты не кубылысты бурынгыдан repi таза, айкьш, бедерл 1 , оссрл 1 ету ymiH амалсыз колданылганда гана жаксы” болатынын ескертсе, Алексей Толстой “сезге кунар, куш дарыту орнына эшейгн шубар туе беретш эпитеттерден корку” KepeicririH айткдн. Алексей Толстой мунымен де крймайды, суреткерден керкемдепш сездергс (эпитет, тецеу, метафора т.б.) кеп yttip болмауды талап етед 1 ; ecipece эпитеттен сакгандырады, “эпитет — маекдра турпайы нэрсе” Дсйд1. Бул, эрине, субъективт1 niidp. Бутан бас шулги беру КИЬШ. BipaK осы шошынуда себеп те жок емес. Пушкин заманынан бурынырак болган 6ip беллетрист 6ip жолы езшщ 6ip кейпжершщ кескшш суреттеп отырьш, оньщ ощ “боздей бозарып кетйгп” деп туцгыш рет жазганда, окырман кдуым муншалык конымды 9pi соны тецеуге тац- тамаша кдлыпты. Содан былай кдрай бул сез пркесгн кез келген адам сан рет колданып, эбден “жауыр” еткен екен, сездщ ез! де “бездей бозарып кетшп” . Сондай-ак б1здщ керкемдепш сездергм1здщ кегашлш баягы бабалар дэу1ршен 6epi кдрай мыц мэрте колданылып * АЛЛехов. Собр. соч. М., ГИХЛ, 1957, т. 12, стр. 340-341. 93 келедо. Олар acipece ауыз эдебиетшде тунып тур. Жэне олар ауыз эдебиетшщ шыгармаларына жарасып-ак, кдлады. Мысалы, Кдз Ж1бектщ портретш жыр суйген журт жатка бшед!: Ражап емес пе? Мундай керемет сулу, жан теб1рентер эсерл! сурет букш дуние жузшщ фольклорлык туындыларын тугел шарласак, та сирек ушырасады. Ал ещц осынау керкемдеу тэсшн, кдз1рп профессионал к эл ам ге р л е р ш 1зд щ 6 ipi айнытлай кдйталап, озшщ керкем шыгармасындагы сулу эйелдщ “акхыгы акдха кардай, бетшщ кызылы тауык,тыц кднындай, ажары сагымдай, бшеп балтаньщ сабындай...” деп шубатып отырса, эрине кулю болар едь Алексей Толстойдьщ “маскдра, турпайы нэрсе” дейшй де осылар. Будан туатын байлау: 613 эдебиет теориясынын, мэсе- лелерш толгаганда, керкем бейне, сурет жайын да, тщцщ, сездщ толып жаткдн сыр-сипатын да талай байыптаймыз. Дау жок, орынды колданылган эпитет, тецеу, метафора дегендерге де талай тушьшамыз. Алайда, бул жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|