Монография \ «санат» а л м п и мп
epic алып, еркен жайган мусш eHepi
|
Сөз өнері
| epic
алып, еркен жайган мусш eHepi Кене дуние енершщ классикалык Typi болып табылады. Ойткеш бул туста “идеал” анык, ал “идея” “кубылыскд” , яки кезбен керш, колмен устар накты да затты тулгага айналган. Жаца заманда жан-жакты дамыган бейнелеу (кескш) eHepi, сондай-ак музыка мен эдебиет енердщ романтикалык Typi болып табылады. Ойткеш бул туста рухани “идеал” адамньщ сырткы кесйш гана емес, hind мшезше, жан дуниесше — сез 1 мше, куйшйц-сушшшше, кещл кушне айналган, сондыктан философияга жуыктаган, TinTi философияга дешн ербш жетшген. Асылы, Гегель ушшш! турге айрыкща мэн берген. Гегельдщ тусшшнше: енердщ предмеп — эдемшк, ал эстетиканьщ предмета — енер, демек, эстетиканыц предмет! — ушы-киырсыз мол api жан теб1рентер гажайып эсемдж элем!. Жалпы енер атаулыньщ бэрш Гегель “абсолютпк рухтьщ” езшдис дамуындагы, езш-ез! тануындагы белгш 6ip кезен гана деп тусшдь Бул — Гегельдщ элемге аян идеалистж жуйесшщ эстетикалык кезкдрастарычдагы накты Kepimc. Ал онын идеалистж жуйеи мен диалектикалык эдшшщ арасы керегар, кдйшылыккд толы. Соган кдра- мастан, Маркс пен Энгельстщ сезгмен айткднда, Гегель адамзаттьщ парасат тарихында “тущыщ рет буюл табиги, тарихи жэне рухани дуниеш процесс т^ршдеп нэрсе деп, ягни унемг козгалуда, езгеруде, кдйта курылуда жэне дамуда деп таныды, сейтш осы козгалу мен дамудьщ шла бай- ланысын ашуга тырысты” . Муньщ езш Гегельдщ сэулет енер!, мусш eHepi, кесюн eHepi, сез eHepi хакындагы ба- йыптауларынан-ак ацгаруга болады. Мысалы, барлык 65 кдсиеп тас пен сазга, кола мен мыскд дарьш кетхен сэулет eHepi мен мусш енершде, Гегельдщ тусшшнше, “рух” затгы, сондыктан енердщ идеялык, рухани epici мен тынысы тар. Барлык магынасы уш елшемге — бшгше, узынына, келде- нещне сыйып турган бейнелеу (кесюн) енершде жогаргы екеуше Караганда затты дерекипк накты колорит пен перспекгивага ауыскдн да, нэтижесшде эжептеу1р алдамшы эстетикалык ажар пайда болган, демек, “рухга” да б1рсыпыра epic пен тыныс бар. Акыр-аягында, кулгп кдсиеп мен магы насы туп-тугел сезге кешкен поэзияда (эпоста, лирикада, драмада) Гегельдщ киел1 “абсолютпк рухы” заттылык пен нактылык шецберщен б1ржола тусау Kecin, шыгандап шыгады да, езшщ ен; бшк кдсиетш табады. Ce6e6i, бул арадагы зат — тек сез гана, ал сез — “идеянъщ” керемет кейт, кершкл. Гегель езшщ осындай шым-шытырык эстетикалык жуйесш езшше пайымдап, идеализм койыртпагына e3i де батты, езгеш де малтыкгырды. Сейте тура, оньщ эстети калык iJiiMi ХЕХ гасырдагы енер теориясыныц одан api дамуына улкен ыкдал жасаганьш жокка шыгаруга болмайды. вй ткет ол эдебиет пен енердщ барлык теп мен турш езара тыгыз 6ipniicre алып, жалпы идеологияньщ езге турлергмен, acipece гылыммен салыстыра карады жэне осылардьщ бэрш Когамныц букш дуниежузшж тарихи дамуымен байланыс- тыра зерттедь Демек, Гегельдщ эстетикалык жуйесше эде биет пен енердщ идеалиспк философиясы гана емес, оньщ тарихы мен теориясы да сыйып тур. Сондыктан В.ИЛенин Гегельдщ данышпан диалектик екенш едш багалай келш, “Гегель диалектикасы ой-niidp тарихын корыту” екенш айрыкша атап керсети. жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|