Монография \ «санат» а л м п и мп
|
Сөз өнері
- Бұл бет үшін навигация:
- 6wiepi араласатьш да, енерге колма-кол сахналык сипат беретш. Келе-келе синкретизм жойылды да, енердщ дара-дара жаца турлер1 шыкты. Bip
| 6ipfleH-6ip
сипат агам замангы поэтикалык синкретизм болтаны мэл1м. Синкретизмде жанрлык сипаттар жапа-тармагай крсылып жатты. Мэселен, баягы 6ip топ адам косыла эндететш хорлардьщ мазмунында кейде жекелетен окигалар (эпоска тэн сипат) жатса, кейде энинлердщ ез бастарындагы кушнии-сушншггер (лирикага тэн сипат) араласып, кейде эн бастаушы мен костаушылар арасындагы диалогтар (драмага тэн сипат) кездесш калатын. Осылардыц бэрше коса, хорга адамдардьщ дене кимылдары, бет кубылыстары, 6wiepi араласатьш да, енерге колма-кол сахналык сипат беретш. Келе-келе синкретизм жойылды да, енердщ дара-дара жаца турлер1 шыкты. Bip поэзияныц e3i талай турге белшдь Ол турлер гасырдан-гасырга езгерш, кубылып, ecKici жогалып, жацасы туып отырды. Дэл осындай ripi процесс — жанр табигатындагы бурыннан болтан, бар жэне бола беретш зандылык- Жанр табигатьш зерттеуте, мше, осы зандылык, тургы- сынан келем1з. II Эпос (грекше epos — баяндау, эцпмелеу, тарихтап айту) — квркем эдебиеттщ байыргы, neai3ei тектертщ 6ipi, дэтрек айтканда, вм!р шындыгын мейлтше мол к,амтып кец суреттейтт адам м'тезт мумктдШнше терен, ашып, жан- жакщы танытатын ipeeni, курдел/ жанр. Осындай теориялык аныктамага келмес бурын про фессор JI.И.Тимофеев эпосты термин ретшде ей турге белш алады да, алдымен “эдеби-тарихтык магьшада эпос — халык поэмалары мен epTerinepi (орыстыц халык эпосы, кене дуние эпосы т.б.)”* — деп тусшд1ред1 Мунда да улкен логика бар: эдебиет теориясында эпос жанр атанганмен, эдебиет тарихында халыкдастандары, айталык, “Крбыланды батыр”, “ Ер Таргын”, “Кдмбар батыр” сиякты батырлар жыры екеш рас. Эйтсе де, мэселеге историзм принципшен кдрасак, * Л.И.Тимофеев. Основы теории литературы. М., “ Просвещение”, 1966, стр. 343. 295 булайша бутарлай бермей-ак,, бэрш 6ip жуйеде тексеруге i эбден болады. Ойткеш эпос деген терминнщ эдебиет/ тарихындагы магьшасы эдебиет теориясындагы магынасы- мен сабактас; сондыктан 6i3 бул жанрдьщ байыбына дэл осы тургыдан барган дурыс деп бшем1з. Эпостьщ туу, кдлыптасу тарихы тым apire, адам сана- сыньщ алгаш ояну дэу1рлергне тамыр тартып жатыр. Кдй халыкгьщ болсын, баягы бабалар заманынан бермен кдрай ауыздан-ауызга таратып, урпактан-урпаккд мура гып кдл- дырып келе жаткдн эдеби туындыларыньщ д е т — эпостык шыгармалар. Олай болса, эпос — керкем творчествоньщ ец жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|