4 — сурет. Оптикалық микроскоптагы — А, трансмиссиялық электронды
микроскоптағы — Б жəне скандаушы электронды микроскоптагы — В сəулелердің
жүру нобайлары
(А. Хэм, Д. Кормак бойынша) 1 — жарық көзі, 2 — жинағыш линза, 3 — нысан, 4 —
нысандык линзасы, 5 -проекциялық линза, 6 — окуляр линзасы, 7 — көрініс, 8 - катод, 9
— анод, 10 — ауытқылату катушкасы. 11 — сканлаушы сəуле, 12 — электрондар
детекторы, 13 — экрандағы корініс, 14 күшейткіш, 15 — теледидар экраны
6. Электронды микроскопия — жарық сəулелері толқындарына
қарағанда 100000 ece қысқа электромагнит толқындарын пайдалану арқылы
нысандарды 100000 -нан миллиондаған есеге дейін үлкейтіп көрсетеұлпа
жаңа тым нəзік микроскопиялық (субмикроскопиялық) зерттеу əдісі.
Электронды микроскопта жарық көзінің қызмеұлпа 50000 вольт кернеудегі
электрондық "зеңбірек" сымы атқарады. Жоғарғы электр кернеуі əсерінен
ауасыз қуыстағы (вакуумдағы) электрондық зеңбірек сымынан шыққан
электрондар ағыны жинағыш (конденсор) катушканың көмегімен
жинақталып, зерттеу нысанынан өтеді де, оның құрылысын үлкейтіп,
нысандық катушканың бағыттауымен аралық көрініс экранына түседі.
Экраңда нысандық көріністің зерттеуге керекті бөлігін таңдап, проектор
катушкасының көмегімен көріністі анықтап фотопластинкаға түсіреді.
Вакуумдағы электрондар ағынының қозғалысы кезіндегі электромагниттік
тербеліс толқынының ұзыңдығы 0.0056 нм -ге тең, яғни нысандық көріністегі
қатар орналаскан екі нүктені бір-бірінен ажырату аралығы 0,000002 мкм -ге
тең болады екен. Бұл аралық оптикалық микроскоптың көрініс аралығымен
салыстырғанда 100000 есе аз. Қазіргі кездегі жаңа шыққан электронды
микроскоптардың көрініс аралығы 0,1 -0,7 нм -ге тең. Соңғы кезде шыққан
22
скандаушы
электронды
микроскоптар
гистологиялық
нысандардың
кеңістіктік үшөлшемдік көлемді зерттелуін қамтамасыз етеді.
Достарыңызбен бөлісу: |