жабысу  немесе  десмосома

54 

 

жасушааралық  саңылауда  плазмолеммалардық  жарғақүсті    қабаттарынан 

талшықты 

зат 

түзіледі. 

Оның 

орталығындағы 

белоктар 

мен 

мукоплисахаридтерден  түзілген  жалпақ  пластинкалар  көлденең  жіпшелер 

арқылы  көрші  жасуша  плазмолеммасымен  байланысып  тұрады.  Десмосома 

аймағына  іргелес  көрші  жасуша  цитоплазмасы  бөлігі  тығыздалып,  онда  да 

жіпшелер түзіледі. 

4.Саусақша 

жанасу 

немесе 

құлып 

деп 

көрші 

жасушалар 

плазмолеммаларының  бір-біріне  қарама-қарсы  саусақтəрізді  еніп,  құлып 

тіліне ұқсас байланысуын айтады. 

5.  Синапстық  байланыс  —  жүйкелік  қозу  мен  тежелуді  бір  бағытта 

өткізуге  маманданған,  нейроциттер,  нейроцит-бұлшық  ет  жасушалары, 

нейроцит-эпителиоциттер 

плазмолеммалары 

аралықтарындағы 

жасушааралық жанасу. 

Жасуша  цитоплазмасының  құрылысы.  Жасуша  цитоплазмасы 

гиалоплазмадан жəне оның құрамында тұрақгы болатын органеллалар мен əр 

түрлі тұрақсыз құрылымдар — қосындылардан тұрады. 

Гиалоплазма  (грек,  hyalinos  -  мөлдір)  —  цитоплазманың  қоймалжың 

плазмасы  (матриксі).  Оның  құрамында  жасуша  протоплазмасында  үздіксіз 

жүріп  жатқан  зат  алмасу  процесіне  кажет  белоктар,  нуклеин  қышқылдары, 

полисахаридтер  жəне  əр  түрлі  күрделі  биополимерлер  —  ферменттер, 

нуклеотидтер,  амии  қышкылдары  жəне  еріген  ұсақ  молекулалы  заттар  мен 

қоректік 

заттар 

коры 

болады. 

Гиалоллазма 

кұрамындағы 

барлық 

белоктардың 20-25% -ы глобулалы, ал қалған пайызын жіпше (фибриллалы) 

белоктар 

құрайды. 

Гиалоплазмада 

азоттық 

негіздердің, 

амин 

қышқылдарының, 

липидтің, 

қанттың 

жəне 

т.б. 

маңызды 

күрделі 

қосылыстардың  алмасуын  реттейұлпа  жəне  жасушадағы белоктардың  түзілу 

процестері  кезінде  амин  қышқылдары  мен  тасымалдаушы  РНҚ  (тРНҚ) 

белсенділігін  арттыратын  ферменттер  болады.  Жасушаның  тіршілігіне 

керекті  белоктардың  түзілу  процестері  гиалоплазмадагы  рибосомалар  мен 

полирибосомалардың (полисомалардың) қэтысуымен іс жүзіне асады. 

 

жүктеу/скачать 4,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: