Морфология

белу  мүшелерінің,  сірлі  қабықтардың  (мезотелий)  эпителий  қабаттары  мен 

қабырғалық бездері жатады. 

Организмдегі  орналасу  орны  мен  қызметтері  əр  түрлі  болғанымен, 

эпителий  ұлпаларының  жалпы  курылысы  бір-біріне  ұқсас.  Олардың 

барлығына тəн ортақ құрылымдық белгілер: 

1. Эпителий ұлпалары тек эпителий жасушалары — эпителиоциттерден 

ғана  тұрады.  Эпителий  ұлпаларында  жасушааралық  тірі  зат  болмайды. 

Эпителиоциттердің  аралығында  ені  10-50  нм  жарғақаралық  саңылаулар 

болады.  Эпителий  жасушалары  плазмолеммаларының  арасында  тек 

жарғақүсті  кешен  —  гликокаликс  ғана  қалады.  Жасушааралық  саңылаулар 

арқылы  эпителиоциттердегі  зат  алмасуды  қамтамасыз  ететін  ұлпа  сұйығы 

үздіксіз ағып жатады. 

2.Эпителий  ұлпаларын  құрайтын  эпителиоциттер  бір-бірімен  өте  тығыз 

жанаса  байланысып,  эпителий  жасушалары  қабаттарын  түзеді.  Эпителий 

ұлпасының  қызметіне  сəйкес,  эпителий  жасушалары  қабаттарындағы 

эпителиоциттер  бір-бірімен  əр  түрлі  плазмолеммааралық  байланыстар 

жасайды,  Оларға:  жасушалар  арасындағы  берік  байланысты  қамтамасыз 

ететін  тығыз  жанасу  түрі  десмосома  жəне  саусақша  жанасу  (құлып), 

жасушааралық зат алмасуды іс жүзіне асыратын саңылаулы жанасу (нексус), 

дененің ішкі ортасын сыртқы ортадан бөліп тұратын тығыз жанасу жатады. 

3.Эпителий  ұлпаларын,  олардың  астында  жатқан  борпылдақ  дəнекер 

ұлпасынан,  шекаралық  қызмет  атқаратын  негіздік  жарғақ  (базальды