87
мұғалімдеріне келесі сипаттамалар тән: педагогикалық коммуникация, оның
ерекшеліктері мен ұйымдастырушылық мәдениеті туралы жалпы түсініктердің
болуы; коммуникативтік мәдениет жазықтығында өзіндік кәсіби ұстанымы мен
идеалын түсіну; мұғалімнің кәсіби қызметінде педагогикалық қарым-
қатынастың маңыздылығын түсіну және оқушы тұлғасын қалыптастыру; осы
санаттағы студенттер сөйлеу мәдениетін, коммуникативтік төзімділікті,
коммуникативтік, интерактивті, перцептивті қабілеттерін, ептілік пен дағдыны
дамытудың жеткілікті деңгейі; олар коммуникативтік өзін-өзі жетілдіру
қажеттілігі қалыптасқан, осы бағыттағы дамудың ықтимал жолдарын түсінеді.
Өз коммуникативтік мәдениетінің деңгейін
объективті бағалауға және
өзін-өзі жетілдіру бағдарламасын модельдеуге қабілетті, алайда өзін-өзі
бақылаудың төмен деңгейіне және көбінесе коммуникативтік қызметтің
репродуктивті сипатына байланысты оны практикада іске асыра алмайды.
Нақты білім беру кеңістігіндегі қарым-қатынастың типтік емес, болжанбаған
жағдайлары көбінесе мұндай студенттерде белгілі бір қиындықтарды
тудырады, бірақ кейіннен олар ойдағыдай еңсереді. Эмпатия, төзімділік,
қарым-қатынас, кері байланысты жүзеге асыру қабілеті,
тұрақты кәсіби
мотивациясы жоқ және шығармашылық өсу қажеттілігін сезінбейді. Болашақ
ағылшын тілі мұғалімі үшін коммуникативтік мәдениеттің маңыздылығын
түсіну кезінде тілдік сауаттылықтың орта деңгейі, кәсіби-бағдарлы қарым-
қатынаста білім мен біліктіліктің жеткіліксіздігі; коммуникативтік міндеттерді
шешу кәсіби білім мен біліктерге сүйенбей интуитивті негіздейді;
мәдениетаралық мінез-құлық және қарым-қатынас ережелері мен нормалары
туралы стихиялық білімі бар.
Коммуникативтік мәдениеттің
төмен деңгейі бар болашақ ағылшын тілі
мұғалімдері
педагогикалық қарым-қатынас, оның ерекшеліктері мен
ұйымдастыру формалары туралы оқу тәжірибесіне негізделген өзіндік
көзқарастары бар; оларда кәсіби позиция қалыптаспаған, коммуникативтік
идеал жоқ; олар мұғалімнің кәсіби қызметіндегі педагогикалық қарым-
қатынастың маңыздылығын түсінбейді. Мұндай студенттерде сөйлеу мәдениеті
мен коммуникативтік төзімділіктің төмен деңгейі байқалады, сондай-ақ
коммуникативтік, интерактивті және перцептивті қабілеттер,
іскерліктер мен
дағдылар қалыптаспаған.
Түсініспеушілікпен,
қақтығыстармен,
қарым-қатынастың
және
әңгімелесушілермен ынтымақтастықтың болмауымен қатар жүреді. Олар өзінің
коммуникативтік деңгейін нақты бағалауға және педагогикалық қарым-қатынас
саласында өзін-өзі жетілдіру бағдарламасын модельдеуге қабілетсіз, өйткені
оны жүзеге асыру жолдарын нашар түсінеді. Коммуникативтік мәдениеттің
көптеген кәсіби-тұлғалық қасиеттердің, кәсіби мотивацияның, шығармашылық
ізденістің болмауымен, өзге тілді коммуникативтік құзыреттіліктің орта немесе
төмен
деңгейінің
болуымен,
кәсіби-бағдарлы
қарым-қатынаста
коммуникативтік іскерлікті көрсете алмауымен, сөйлеу этикеті нормаларын
білмеуімен немесе елемеуімен сипатталады.
Болашақ ағылшын тілі мұғалімінің коммуникативтік мәдениетін дамыту –
88
бұл мақсатты үдеріс болып табылады. Бұл үдерісте шешуші рөлді оқыту
әдістемесі атқарады, өйткені оқыту әдістемесі педагогикалық үдерісті
басқарылатын, тиімді және нәтижелі ететін барлық қажетті құрамдарды (оқыту
мақсаттары, оқыту мазмұны, оқыту формалары мен құралдары және т.б.)
қамтиды. Оқыту әдістемесі ашықтыққа, икемділікке және түзетулерге ие болуы
тиіс, бұл оған дамушы сипат беруге мүмкіндік береді.
Болашақ ағылшын тілі
мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін дамыту әдістемесі тек нақты
берілген алгоритм, өнімділікті арттыру құралы ретінде ғана емес, сонымен
қатар мәдениетті дамыту құралы ретінде де, оның ішінде коммуникативтік
құрал ретінде де әрекет етеді. Бұл әдістемес тек оқыту саласымен шектелмейді,
сондай-ақ білім беру, дамыту, тәрбиелеу үдерістерімен байланысты.
Болашақ ағылшын тілі мұғалімдеріні коммуникативтік мәдениетін
дамытудың маңызды бағыттарының бірі ретінде
оқытудың практикалық
бағытын күшейту, олардың теориялық және практикалық дайындығын
кіріктіру. Біз болашақ ағылшын тілі мұғалімінің коммуникативтік мәдениетінің
дамуына барынша ықпал ететінін және оқытудың белсенді әдістері арқылы іске
асырылатынын анықтаймыз.
Достарыңызбен бөлісу: