Н. А. Раупова Жалпы білім беретін мектептің 1-сынып мұғалімдеріне арналған Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі ұсынған А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының сарапшыларымен келісілді Алматы

25

Күнтіз-

белік 

мерзімі

Жұмысқа 

қажетті 

материал-

дар

Сабақты  

өткізуге арнал ған 

материалдар. 

Интернет-

ресурстар

Материалды түсіндіру

Өздік жұмыс

Сабақтың 

қорытындысы

Жел-

тоқ-

сан ның 

3-апта-

сы 

 №1 

жұмыс 

дәптері. 

Акварель 

немесе 

гуашь 

боя улары, 

сурет 

салуға 

арн ал - 

ған 

өлшемі 

әртүрлі 

қыл қ алам 

жиы н-  

тығы, су 

құятын 

ыдыс, па-

литра, қол 

сүртетін 

орамал.

Оқулық,  

60–63-беттер. 

Суретшілер 

туындыларының 

репродукция-

лары. 

http://www.

mogut-vse.ru/

ludy/index.php?

option=com_

cont ent&v iew=

ar ticle&id=70:-2-

&catid=44:2011-

02-18-23-16-

48&Itemid=97

http://www.art-

urok.ru/skazka_o_

tyoplyih_i_

holodnyih_

kraskah.htm

http://fotoshkola.

net/wiki/risovanie-

s-detmi-akvarel

http://www.syl.ru/

article/199701/

new_teplyie-

tsveta-i-holodnyie-

tsveta-v-jivopisi-

tablitsa

Мұғалім сабақтың ба - 

сын да балаларға әрбір 

түсті белгілі бір затпен 

немесе құбылыспен  бай-

ланыстыру керектігін ай-

тады. Оқушыларға сары, 

қы зыл және қызғылт 

сары түсті карточкаларды 

көрсетіп, бұл түстер нені 

еске түсіретінін  сұрайды 

(жылы, шуақ ты күнді, 

алау, ыстық жерлерді), 

яғни олар жылы және 

ыстық заттарды еске са-

лады. 

Сондықтан да сурет-

шілер бұл түстерді жы-

лы деп атайды. Одан 

әрі жылы түсті гаммада 

орындалған суретшілер 

жұмыстарының репро-

дукциялары мен пейзаж 

фотосуреттерін  қарайды. 

Сонымен, балалар жылы 

түстер  – қызыл, қызғылт 

сары, сары екенін, олар 

біз

 

дің жадымызда жылы-

лықты,  жылы жыл 

мезгілімен, жылы 

ауа райымен сақтала-

тынын ұмытпаулары ке-

рек. Одан кейін мұға - 

лім көк, көгілдір түсті 

карточкаларды көрсе-

теді. Оқушылардан бұл 

түстер нені еске салаты-

нын сұрайды. Балалар 

бұл түстер қыс, қар, мұз, 

ымыртты еске түсіретін 

айтады. 

№ 1 жұмыс 

дәптері, 

26–27-беттер 

(ауызша). 

Одан кейін 26, 

28–29-беттер-

дегі тапсырма-

ларды қа лау-

лары бойынша 

орындайды. 

Балалар екі 

жыл мезгіліне 

қалаулары бо-

йынша түс 

үйлесімін 

таңдайды. 

Нақты бір сурет 

салудың қажеті 

жоқ, тек сәйкес 

жыл мезгіліне 

түс үйлесімін 

таңдайды. 

Палитрамен 

жұмыс істеу-

ге назар ау-

дарыңыз. 

Балалар түс-

терді шығара

отырып, бо-

яуларды ара-

ластырулары 

керек. 

Үй тапсыр-

масы: №1 

жұмыс дәптері, 

30–31-беттер.

Балалардан 

жылы және 

суық түстерді 

айтуды 

сұраңыз. 

Неліктен олай 

аталатынын 

түсіндірсін. 

Түс туралы 

қандай жаңа 

нәрселер білді? 

Меңгерген 

білімдерін 

қалай пайдала-

на алады?

26

Сабақ

№

Тақы-

рыбы:

БІЗДІ 

ҚОР-

ШАҒ АН 

ӘЛЕМ

Мақсаты

Міндеттері

Нені білулері 

керек

Нені үйренулері 

керек

15–16

Пейзаж.

Пейзаж 

салу. 

Жұмысты 

танысты-

ру. 

Қоршаған әлемді 

эстетикалық 

түрде қабыл-

дауды қалып-

тастыру. Пән 

бойынша 

білімдерін 

кеңейту. Білім алу 

мен өмір сүрудің 

арасында байла-

ныс орнату. 

Мұғалім үшін: «пейзаж» 

ұғымымен таныстыру. 

Алуан түрлі пейзаждарды 

көре білуге үй  рету.

Туған жерге деген сүйіс-

пен шілікке тәрбиелеу. 

Білім алу мен өмір сү ру-

дің арасына тығыз байла- 

ныс орнату.  

Оқу шылардың міндеттері: 

«пейзаж» терминінің 

мәнін дұрыс түсіндіру 

және оны білу, әртүрлі 

пейзаж дар  ды түс үйлесімі 

бойынша суреттей білу. 

Оқулықтың   64–65-бет -

теріндегі сұрақтарға жа-

уап беру.   Термин сөзді 

үш тілде білу. 

Оқу шыларға арналған 

шығар машылық міндет-

тер: полимерлі сазбал- 

шықтан немесе ермексаз-

дан бедерлі сурет жасау.  

Пейзаж 

дегеніміз не 

екенін; пей-

заждар қандай 

болатынын; 

туған өлке пей-

зажы, олардың 

ерекшеліктерін 

білулері керек.

Өнер туын-

дыларының 

ішінен пей-

зажды табуды; 

меңгерген 

білім, білік-

терін пайда-

ланып пей-

заж салуды 

үйренулері 

керек.

Күнтіз-

белік 

мерзімі

Жұмысқа 

қажетті 

материал-

дар

Сабақты  

өткізуге арнал-

ған материалдар. 

Интернет-

ресурстар

Материалды түсіндіру                                                            

Өздік жұмыс

Сабақтың 

қорытындысы

Қаң-

т ар- 

дың 

2, 3-

аптасы

А3 

өлшемді 

қағаз 

парағы. 

Түсі 

әртүрлі 

полимер-

лерлі саз-

балшық 

немесе 

ермек-

саз, қол 

сүртетін 

орамал.

Оқулық, 

64–71-беттер, 

әртүрлі пейзаж-

дардан тұратын 

фотосуреттер 

альбомы, әйгілі 

суретшілердің 

пейзаж репродук-

циялары берілген 

альбомдар. 

http://www.art-

urok.ru/peyzazh.

htm

Мұғалім тақтаға алдын 

ала пейзаж репродук-

цияларын іліп қояды. 

Оқушылар үзілісте олар-

ды қарап шыға алады. 

Мұғалім сабақты пей-

заж дегеніміз не деген 

сұрақтан бастай ды. Одан 

кейін сурет шілердің 

жұмыстарын талқылайды. 

Балалар пейзаждарды 

суреттей отырып, әрбір 

пейзаж дың түс үйлесіміне 

сипаттама береді. 

4-өздік 

жұмысты бас-

тамас бұрын 

№2 жұмыс 

дәптерінің 

3–4-беттеріндегі 

 тапсырмаларды 

орындау қажет.

Одан соң 

полимерлі саз -

балшықпен 

жұмыс істеу 

тәсілін тағы  бір 

рет еске түсіреді.

27

 

http://www.art-

urok.ru/kraski_i_

zvuki.htm

http://www.

portal-slovo.ru/

pre_school_educ-

ation/36749.php

http://youpainter.

ru/ru/gallery/

tags/4842

 Пейзаж репродукция-  

ларын талқылау жұмы -

сын мұғалім эмоцио-

налды бояуы бір-бірі не 

ұқсамайтын екі му зы-

ка лық фрагментпен 

жүргізетін болса, дұ р

 

ыс 

болар еді. Мысалы, 

оқулықтың 66-бетіндегі 

М. Кенбаев пен И. Ге- 

не раличтің пейзажына 

 «Адай» күйі мен «Соль- 

вейг әні» сәйкес келеді. 

Балалар музыкалық 

фрагменттерді тың дап 

болғаннан кейін сурет-

шілердің пейзаждары на 

қай музыкалық үзінді-

лер сәйкес келетінін 

тапсын ( «Адай» күйі 

М.Кенбаевтың «Құрық 

салуына», «Сольвейг әні»  

И. Генераличтің

пейзажына сәйкес).  

Одан соң  оқушылар-

мен бір ге олар қ андай 

пейзаж салғысы келетінін  

талқылау керек. Кейбірі 

салатын пейзажын 

ауыз ша айтып берсін.  

Сондай-ақ мұғалім оқу-

 шыларға өздеріне таныс 

болып үлгерген әсерле гіш 

құралдар (түс, сызық, 

өлшем) туралы естеріне 

салады. Одан кейін пей-

заж жа сауға болатын тәсіл- 

 дер ді қарау керек. Әрбір 

тәсілдің ерекшеліктері 

туралы әңгімелесу ке-

рек. Ақ-қара түсті 

жұмыста сы зықтар мен 

пі шін дер дің әсерлілігіне 

және ақ пен қара түс тің 

кезектесуіне баса назар 

аударылады. Бояулармен 

орындалған пей заждарда 

басты назар түсте бола-

ды. Ал бүгін оқ у шылар 

түс, пішін, сызық және 

бедерлі сурет әсерлі бо-

луы тиіс жұмыс орын -

Пейзаждың 

түсті гамма-

сы портретке 

қарағанда бай, 

сондықтан да 

жаңа түс ті шы-

ғарудың жо- 

лын көрсету 

артық болмай-

ды. Негізгі 

және құрама 

түстер туралы 

тақырыпты еске 

түсіріп, бала-

лардан жасыл 

түс қандай түс- 

терден алына-

тынын сұрайды 

және сары мен 

көк түсті аралас-

тыру арқылы 

 жасыл түсті 

шығарады. 

Сондай-ақ 

қызғылт сары, 

күлгін, қоңыр 

түсті шығарады.  

Егер ашық түс 

керек болса, 

онда негізгі 

түске ақ түсті 

сазбалшықты 

қосады, ал егер 

қою түс керек 

болса, онда не-

гізгі түске қара 

түсті  сазбал-

шықты қосады. 

Сонымен қатар 

мүсіндеу тәсіл-

дерін көрсету 

керек: ширату, 

созу, жаныштау, 

және т.б. 

Оқушылардың 

есіне полимерлі 

сазбалшық 

кеуіп кетпес 

үшін жылдам 

жұмыс істеп, 

желімдеу 

керектігін

Оқушылар бұл 

тақырып пен 

танысу 

арқылы үй-

ренгендері мен 

білген- 

дерін қоры-

тындылайды. 

Мұнда үш 

аспектінің 

маңызы зор: 1) 

балалар өздерін 

қоршаған әлем 

туралы не білді; 

2) балалар бей-

нелеу өнері ту-

ралы нақты не 

білді;  

3) нені үйрен- 

ді. Сондай-

ақ мұғалім 

оқушылардың 

терминдерді 

үш тілде мең-

гергендерін 

тексереді. 

28

дайды, яғни бейне негіз-

ден шығыңқы болуы 

керек.  

Балаларға ер мек саз бен 

полимерлі сазбалшықты 

пайдаланып пейзаж жасау 

таныс болуы тиіс. Одан 

әрі мұғалім бедерлі сурет 

(бейне) қалай жасалаты-

нын түсіндіріп, көрсетеді. 

са лыңыз. 

Сабақтың 

соңында жаса-

ған жұмыс-

тарын таныс-

тырады. 

Балалармен 

бірге оны қалай 

өткізуді алдын 

ала ойланыңыз. 

Оған оқу лық-

тың 70-бетіндегі 

сұрақтар 

көмектеседі.

Сабақ

№

Тақы-

рыбы:

САЯХАТ

Мақсаты

Міндеттері

Нені білулері 

керек

Нені үйренулері 

керек

17

Саяхат – 

білімге 

бастар 

жол.

Компози-

циядағы 

пішім.

Ой-өрісті кеңей-

ту. Білім алу мен 

өмір сүрудің ара-

сында байланыс 

орнату. 

Композиция ту-

ралы ойлану ды 

дамыту, таң-

 далған пішім-

нің компози-

цияға әсерін 

түсіне білу.

http://

oformitelblok.ru/

composition.html

http://artwwworld.

org.ua/Teorija_i_

praktika/

Kompozicija/

Priemy_

kompozicii/

Format/

http://adalin.

mospsy.ru/

l_01_00/l_01_10a.

shtml

http://www.adme.

ru/svoboda-pute-

shestviya/280-

sajtov-dlya-vseh-

kto-obozhaet-

pute shest-

vovat-912210/

Мұғалім үшін: Саяхат 

түрлерімен таныстыру. 

Әлемді тануға талпы-

ныстарын күшейту.  

Композициядағы

«пішім» түсінігімен 

таныс тырып, оны 

пайдалануға үйрету. 

Оқушылардың міндеттері:  

Саяхатқа шыққанда 

не көруге болатынын 

әңгімелеу. Туған өлкедегі 

көрікті жерлерді сипаттау.

«Пішім» және оның 

түрлеріне түсініктеме 

беру. Композицияның 

белгілі бір пішімге 

тәуелділігін түсіндіре білу. 

Оқулықтың

74–77-беттеріндегі 

сұрақтарға жауап беру. 

Оқушыларға арналған 

шығармашылық 

міндеттер: композиция 

жасау барысында түрлі 

пішімдерді қолдануды 

үйрену. 

Саяхаттың түр -

лерін; немен 

және қалай 

саяхаттауға бо-

латынын;

компо зиция-

дағы пішім 

дегеніміз не 

және ол қалай 

қолданыла-

тынын білулері 

керек. 

Қор шаған 

әлемге көңіл 

бөлуді, бей-

мәлім нәрсеге 

қызығушылық

танытып, жаңа 

нәрсе туралы 

ақпарат іздеуді; 

композиция 

құрастыру 

үшін түрлі 

пішімдермен 

жұмыс істеуді 

үйренулері ке-

рек.

29

Күнтіз-

белік 

мерзімі

Жұмысқа 

қажетті 

материал-

дар

Сабақты  

өткізуге арнал ған 

материалдар. 

Интернет-

ресурстар

Материалды түсіндіру                                                            

Тақта алдында 

жұмыс.

Өздік жұмыс

Сабақтың 

қорытындысы

Қаң-

тар-

дың  

4-апта-

сы

№2 жұ-

мыс дәп -

тері. Жай 

қарын-

даш, түс-

ті қарын- 

даштар,  

фломас- 

терлер.

Оқулық, 

74–77-беттер, 

әртүрлі пейзаж-

дардың, қала-

лардың суреті 

бейнеленген 

фотосуреттер 

альбомы, әйгілі 

суретшілердің

пейзаж репро-

дукциялары 

берілген альбом-

дар.

Сабақ кім қайда саяхат 

жасады және онда не 

көргендерін ортаға салу- 

дан басталады. Әңгіме ба-

рысында оқушылар мына 

сұрақтарға жауап берулері 

керек:  1) адамдар не үшін 

саяхат жасайды?   

2) саяхаттың қандай 

түрлері бар?  3) саяхатқа 

шыққанда не көруге бо-

лады? 4) саяхат арқылы не 

білуге болады? 5) сая-

хат қа кіммен бірге бар-

ған жақсы? 6) адамдар 

саяхатқа немен аттанады? 

Одан  әрі мұғалім бала-

лар дың есіне олар әртүрлі 

өл шемді қағаз таңдау ына 

болатынын сала ды.  Ал 

бүгін парақ тың тағы  бір 

сипаты – пішім ту ралы 

танып біледі. Оқулықтың 

76–77-беттеріндегі ма-

териалды түсіндіреді. 

Балалармен бірге  үш 

пішімнің әрқайсысына 

нені бейнелеген дұрыс 

екенін, сондай-ақ 77-

беттегі А және Ә ком-

позиция лары туралы 

әңгімеле седі. Балалар 

бейне қай пішімде сәтті 

шыға тынын ойлансын. 

Илл юстра ция  -

лар мен сұрақ-

тардың жауа-

бын талқыла-

ғаннан кейін 

балалар №2 

жұ мыс дәптерін-

дегі (6–7-бет-

тер) тапсыр- 

маларды 

орындауға 

көшеді. 

Оқушылардың 

назарын тағы 

да пішімді 

дұрыс таңдауға 

аударыңыз. 

Одан әрі оқу-

шылар өздері 

таңдап алған 

пішімге аралас 

тәсілді пайда-

ла нып, өз 

беттерінше 

композиция 

орындайды. Үй 

тапсырмасы: 

 №2 жұмыс 

дәптері, 

11-бет. 

Сендердің ком-

позиция 

туралы біле-

тіндеріңе енді 

пішім қосыл - 

ды. Кәне, еске 

түсірейікші,

пішім дегені міз 

не,  ол қандай 

болады  және 

оны қалай 

таңдаған 

дұрыс? Жаңа 

жұмысқа кірісу 

үшін тағы да 

үйренетіндер ің 

бар ма?

Сабақ

№

Тақы-

рыбы:

САЯХАТ

Мақсаты

Міндеттері

Нені білулері 

керек

Нені үйренулері 

керек

18

Табиғи 

матери-

алдардан 

«Кең дала» 

тақыры-

бына ком-

позиция 

жасау.

Жаңа материал-

ды бекіту. Табиғи 

материалдармен 

жұмыс істеуді 

үйрету.

Мұғалім үшін: көзбен 

көріп, есте сақтағандарын 

пайдалануға үйрету.  

Әртүрлі табиғи материал-

дар және пішімдермен 

жұмыс істеуге үйрету.  

Оқушылардың  міндеттері:  

Композиция  жасау  

Композицияға 

пішім таңдауды; 

бейнені белгілі 

бір пішімге ор-

наластыруды 

біледі.

Өздерінің 

қиялдарын-

дағы бейне-

лерді пайдала-

нуды; компози-

ция жасау үшін 

меңгергендерін 

пайдаланып, 

30

барысында  өз міндеттерін 

анықтау. Әртүрлі табиғи 

материалдарды сипат-

тау. Композициясының 

ерекшелігіне, пішім, 

табиғи материалдарға  

мән бере отырып, жасай-

тын жұмысын ауызша 

сипаттау.

Оқушы ларға арналған 

шығар ма шылық 

міндеттер: түс, компо-

зиция, сурет бойынша 

білетіндерін пайдаланып, 

жұмыс істеуді үйрету; 

табиғи материалдардан 

өз бетінше композиция  

жасау.

өз жұмысына 

пішім таңдауды 

үйренулері ке-

рек.

Күнтіз-

белік 

мерзімі

Жұмысқа 

қажетті 

материал-

дар

Сабақты  

өткізуге арнал ған 

материалдар. 

Интернет-

ресурстар

Материалды түсіндіру                                                            

Өздік жұмыс

Сабақтың 

қорытындысы

Ақпа н-

ның 

1, 2-

аптасы

№2 

жұмыс 

дәптері 

немесе А4 

өлшемді 

қағаз 

парағы, 

жай 

қарын-

даш, 

акварель 

немесе 

гуашь  

бояулары, 

қылқалам,  

су құятын 

ыдыс, қол 

сүртетін 

орамал, 

алдын ала 

дайындап 

қойған 

табиғи ма-

териалдар

Оқулық, 

78–79-бет-

тер, әртүрлі 

пейзаждардың, 

қалалардың 

суреті бейнелен-

ген фотосуреттер 

альбомы, әйгілі 

суретшілердің 

пейзаж репродук-

циялары берілген 

альбомдар. 

http://mirp.kz/

photos

http://www.

newart.ru/tags.

php? 

idt=6&par=999

http://foto.awd.ru/

Мұғалім балаларға биыл 

көп нәрсе білгендерін ай-

тады. Бұл жұмысты орын-

дау үшін білгендері мен 

үйренгендерінің бәрін 

еске түсіреді. Еріктілер 

болса түс, сызық, пішін, 

композиция туралы біле-

тіндерін айта алады. Са-

бақтың басында саяхат-

тың түрлері көп екенін 

тағы бір еске салу керек. 

Қызықты нәрсеге үйдің 

табалдырығын аттай сала 

кенелуге болады. Шалғай 

жерлерге саяхат жасауға 

да болады. Кез келген са-

яхат тың нәрсе ашуымен 

құнды. Біз  бүгін қазақ  

даласы туралы әңгімеле-

семіз. Қазақтың кең дар- 

қан даласы, күлімдеген 

күн шуағы қызықты жұ- 

мыс жасауға шабыттан-

дырады. Мұғалім әуезді 

музыка таң дап алып, 

қазақ даласы туралы өлең 

оқуына болады.

Балалар №2  

жұмыс дәптері- 

нің 12-бетінде- 

гі тапсырманы 

орындайды.  

Одан соң «Кең 

дала» панносын 

жасауға кіріседі. 

Мұғалім дауы-

сын ақырын 

шығарып музы-

ка қояды (күй 

қоюға болады). 

Мұғалім панно 

жасау барысын-

да кеңес беріп, 

қажет жерінде 

көмектеседі. 

Жұмыстың 

1-кезеңі: 

оқушылар аль-

бом парағына 

пішімдерін әр -

түрлі етіп өл-

шемдері кіш-

кентай үш үлгі 

сурет (сұлбасын) 

салады.

Оқушылар өз 

беттерінше 

панно жасап, 

көркем еңбек 

сабағында 

алған білімдері 

әдемі жұмыс- 

тар жасауға 

көмектесетініне 

көздері жетті.

31

Тақырыпқа кіргеннен 

кейін композицияны 

қалай жасау керегін айта-

ды. Кепкен жапырақ, шөп,  

гүлдер (балалар оларды 

жетінші сабақта дайын-

дап қояды) өте сынғыш 

болады. Олармен  байқап 

жұмыс істеу керек. Олар-

 ды қағазға ПВА желімімен 

жапсырған дұрыс. 

Панноның түстік  шешімі 

мен оны әшекейлеу  жол-

дарын ойластырған  жөн.

Қағаз парағына немесе 

қатырма қағаздың бетіне 

мата желімдесе, оның бе-

тіндегі кепкен жапырақ, 

гүл, шөптер әдемі көріне-

ді. Балаларға композиция 

жасау жолдарын көрсеті - 

ңіз. Міне, балалар бүгін 

білімдері мен біліктерін 

пайдалана отырып, жаңа 

нәрсеге қол жеткізеді.

2-кезеңі: ең 

жақсы суретті 

таңдап алады. 

3-кезеңі: таңдап 

алған үлгі бой-

ынша компо-

зиция жасайды 

(акварель + 

фломастерлер 

немесе гуашь + 

фломастерлер).

Оқушылар 

№2 жұмыс 

дәптерінің 

9-бетіндегі 

тапсырманы да 

орындай алады.

жүктеу/скачать 411,33 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: