Н. Т. Байкадамов А. К. Абжанова

69 
5 ҚР коммерциялық банктердің ӛтімділігін арттыру жолдары 
 
5.1 Коммерциялық банктің ӛтімділігін басқарудағы халықаралық 
тәжірибе
 
Қазақстан Республикасының банк жүйесі (одан әрі ҚР) әлемдік дағдарыс 
кезеңінде үлкен зиян шекті және бүгінгі күні баяу қалпына келтіру кезеңінде.
Отандық экономиканың дамуымен байланысты және әлемдік қауымдыстыққа 
оны біріктіру, сонымен бірге күшейтілген ішкі және сыртқы нарық талабымен 
банк жүйесін және оның қызметін басқару әдісі мен тетігін жетілдіру ӛтеді, 
ескілері жетілдірілуде және жаңа банктің бизнес-үлгісі ӛңделуде, еліміздегі 
банк жүйесінің қаржылық жағдайын талдау және баға берудің жаңа әдістері 
енгізілуде.
Бүгінгі күні пруденциалды нормативтерді есептеу үшін ҚР коммерциялық 
банктері 30.09.2005ж. бекітілген «Екінші деңгейлі банктер үшін пруденциалды 
нормативтерді есептеу әдістемесі және нормативтік мәні жӛніндегі нұсқаулық » 
(одан әрі нұсқау) ӛкімін қолданады.
Осы аталған нұсқаулықта ҚР екінші деңгейлі барлық банктері орындау 
үшін міндетті пруденциалды нормативтерді есептеу әдістемесі мен нормативтік 
мәні орнатылған толық тізімі бар кӛрсеткіштері берілген.
Сонымен қатар жеке бӛлімі ӛтімділік коэффициентін есептеуге арналған, 
оның мәні және есептеу әдістемесі берілген.
Ӛтімділікті ӛлшеу кӛрсеткіштерін таңдау, әсіресе, банк тұрақтылығы мен 
ӛтімділік тәуекел бағасына қадағалау органының талабымен негізделеді.
Бүгінгі күні қазақстандық коммерциялық банктер келесідегідей 
коэффициенттер негізінде ӛз ӛтімділігінің бағасын жүзеге асырады:
Банктің ағымдағы ӛтімділік коэффициенті — k4; 
Банктің мерзімділік ӛтімділік коэффициенті — k4–1, k4–2 и k4–3; 
Банктің мерзімділік валюталық ӛтімділік коэффициенті — k4–4, k4–5, k4–
6.
Осы аталған кӛрсеткіштердің әрқайсысы ӛз қызметін атқарады және нақты 
уақыт мерзіміне қаншалықты банк ӛтімді және тӛлемқабілетті, қаншалықты 
банк нарықтық экономика жағдайында тұрақты және сенімді болатынын 
кӛрсетеді.
ҚР ҰБ ҚҚК нұсқаулығына сәйкес банктің ағымдағы ӛтімділік 
коэффициенті — k4 талап етуге дейінгі банк міндеттемесіне жоғары ӛтімді 
активтердің қатынасы жолымен есептелінеді. Оның мәні 0,3-тен тӛмен болмауы 
керек. Осы коэффициент нақты уақыт мерзіміне банк балансының ӛтімділігін 
сипаттайды. Ол күн сайын және сағат сайын міндеттемеге салыстырмалы нақты 
күнге ӛтімді қаражат қорын сипаттай отырып, барлық кредиторлармен 
инвесторларға біркезеңде талап етіле ӛзгереді.
Банктің мерзімділік ӛтімділік коэффициенті — k4–1 банктің үлкен 
дәрежесіндегі тӛлемқабілеттілігін сипаттайды, демек ӛте қысқа мерзімде ӛз 
міндеттемесін банктің қаншалықты жаба алатын мүмкіншілігін кӛрсетеді, 

70 
әсіресе, ол банкаралық нарықта несиелер мен займдарды жабу және сатып алу 
мүмкіншілігіне тиесілі. Осы аталған кӛрсеткіш жеті күнге дейінгі жабу 
мерзімімен міндеттемеге жоғарыӛтімді активтердің қатынасы жолымен 
анықталады. Коммерциялық банктер үшін тӛменгі мәні 0,9 деңгейінде 
орнатылады.
Банктің мерзімділік ӛтімділік коэффициенті —k4–2 және k4–3 ӛтімділікті 
ағым ретінде бағалайды, себебі үлкен уақыт аралығын қамтиды.
Мерзімділік ӛтімділік коэффициенті —k4–2 бір айға дейінгі жабу 
мерзімімен міндеттеме және ӛтімді активтерді есептейді коэффициент k4–3 —
үш айға дейін. 0,8 және 0,7 деңгейіне сәйкес нормативтер мәні орнатылады. 
Осы аталған нормативтердің орындалуы қаншалықты қысқамерзімде сомасы 
және мерзімі бойынша банк активі мен пассиві теңестірілгенін, қаншалықты 
банк жұмсалымы мен негізгі кӛздер құрылымы жоспарланғанын, қаншалықты 
банк жұмыскерлері дұрыс түсімдер мен ағымдағы тӛлемдерді жобалайтынын 
кӛрсетеді.
ҚР ҰБ ҚҚК банктің мерзімділік валюталық ӛтімділік коэффициенті — k4–
4, k4–5, k4–6 орнатылған, жоғарыда аталып ӛткен мерзімділік ӛтімділік 
коэффициенті k4–1, k4–2, k4–3 сәйкес, тек шет ел валютасына актив және 
міндеттеме есебімен есептелінеді.
Банктің мерзімділік валюталық ӛтімділік коэффициенті Standard&Poor's 
агенттігі «А» тӛмен емес егеменді рейтингі бар немесе басқалай рейтингтік 
агенттігінің осы тәріздес деңгейдегі рейтингі еліміздің шетел валютасы 
бойынша жиынтығында есептелінеді.
Коммерциялық банктердің пруденциалдық нормативін орындауға 
жоғарлатылған талаптары нарық сұранысына сәйкес келетінін және банкке 
тұрақты болуына және одан әрі қаржылық дағдарысына аз тәуелсіз болуына 
мүмкіншілік беретінін атап ӛткен жӛн.
Бірақ, ҚР екінші деңгейдегі Нұсқаулықта берілген ӛтімділік нормативін 
орындау әлемдік қаржылық дағдарыс кезеңінде банк жүйесінің тұрақтылығын 
дұрыс қамтамасыз ете алмады.
Барлық нормативтерді ресми орындаған кӛптеген банктер ішкі 
қаржыландыру дереккӛздеріне ену шектелгенінде, ӛтімділік пен меншікті 
капиталының жетіспеушілігіне жолықты. 
Бүгінгі күні, коммерциялық банктерімен барлық нормативтерінің 
сақталуына қарамастан, ссудалық қоржын сапасының мәселесі, сонымен бірге 
актив және пассивтер арасындағы жағымсыз GAP-позициясының бар болуы 
жоғалмады.
Осылайша, нарықтың жаңа сұраныстарына жауап беру үшін банкке ӛзінің 
бизнес-үлгісін қайта қарастыру қажет, ал қадағалау органдарына ӛзінің сандық 
бағасын сақтап қана қоймай, кӛрсеткіштердің сапалы мінездемесін кӛрсете 
білетін ӛтімділік пен меншікті капитал жеткіліктілігінің нормативінің бағасына 
тиімді әдісті қолдана білуі және ӛңдеуі қажет.
Банктік тәуекелдерді басқарудың тиімді үлгісін құрудың шешімімен 
халықаралық қаржылық ұйымдар айналысуда, оның ішінде банктік қадағалау 

71 
бойынша Базель комитеті. Осыған байланысты комитеттің жауапты реакциясы 
2010 жылдың қарашасында — «Базель III: Банк жүйесі және банк 
тұрақтылығын арттырудағы жалпы реттеуші тәсілдері» және «Базель III: 
Ӛтімділік тәуекел бағасы, стандарты және мониторингі бойынша халықаралық 
стандарты» екі құжатты қабылдау болатын[44].
Осы стандартта банктік ӛтімділігін және меншікті капиталын реттеу 
бойынша жаңа талаптары берілген.
Ӛтімділік тәуекеліне қатысты болса, онда комитетпен құжатта оның 
бағасы бойынша екі кӛрсеткіш—LCR ӛтімділік кӛрсеткіші және NSFR таза 
тұрақты қаржыландыру кӛрсеткіші және оларды есептеу әдістемесі 
қарастырылады, сондай-ақ мониторинг құралдары берілген.
Бірінші кӛрсеткіш —ӛтімділік кӛрсеткіші (Liquidity Coverage Ratio, LCR) 
30 күн аралығында ӛтімді қаражатына банк мұқтажын қамтамасыз ету үшін 
ақшалай қаражатқа тез айналдыруға болатын жоғарыӛтімді активтердің бос
қажетті деңгейін банктердің қолдау мақсатына сәйкес енгізіледі. 
Қолда бар ӛтімді активтер ұсынылған стресс-сценарияға сәйкес бір ай 
ішінде ең аз шама ретінде банкке ӛзінің қызметін жалғастыру мүмкіншілігін 
қамтамасыз ету қажет.
Осы уақыт аралығында банк жетекшісіне немесе қадағалау органына банк 
ӛтімділігінің мәселесін шеттету бойынша сәйкес келетін шараларды қабылдау 
жеткілікті деп саналады, әйтпесе, банк орнатылған тәртіпте қайта құрылуы 
немесе құлдырауға ұшырауы мүмкін [41.153б.].
Базельдік ұсынысына сәйкес аталған кӛрсеткіш жоғарыӛтімді активтер 
қорымен 30 күн ішінде ақшалай қаражаттың таза ағымы арасындағы ара-
қатынас ретінде есептелінеді. Осы аталған кӛрсеткіштің мәні 100% аз болмауы 
керек, немесе, ақшалай қаражаттың ықтималды таза ағымына тең болғаны жӛн.
Банктер және қадағалау органдары ақшалай қаражаттың ағымы мен 
түсімінің сәйкес келмеу мүмкіншілігін есепке алғаны жӛн және барлық ай 
ішінде ақшалай ағымындағы алшақтықты жабу үшін ӛтімді активтердің 
жеткіліктілігін қамтамасыз еткені дұрыс. Коммерциялық банктерде осы 
кӛрсеткішті міндетті енгізу 2015 жылдың 1 қаңтарына жоспарланған.
Келесі 16- суретте Қазақстанның коммерциялық банктерінің Базель III 
халықаралық стандартын енгізу кезеңдері мен мазмұны берілген. 
Коммерциялық банк тарапынан ӛтімділік коэффициенті сын айту және 
талқылау құралы болады. Олар дағдарыс кезеңінде жүзеге асыру шегі тыйым 
салынған, мүмкін құнсызданып осы активтерді алып тастауға әкелетін
резервтік активтерді шамалайды.
LCR кӛрсеткішін енгізу банк табыстылығының азаюына да ықпалын 
тигізеді. Бұл депозиттерді алып тастау тәуекелін тӛмендетуге және жаңа 
инвесторларды тартуға кӛмектеседі.
Халықаралық стандартында берілген басқалай кӛрсеткіш – таза тұрақты 
қаржыландыру кӛрсеткіші (Net Funding Stability Ratio, NFSR).

72 
Ескерту: Автормен әзірленген. 
Сурет 16- Қазақстанның коммерциялық банктерінің Базель III 
халықаралық стандартын енгізу кезеңдері мен мазмұны 
Стандарт және монитринг, ӛтімділік тәуекелінің 
бағасы бойынша Базель III: Халықаралық
стандарттары 
Бірінші кӛрсеткіш 
—ӛтімділік 
кӛрсеткіші (Liquidity 
Coverage Ratio, 
LCR) 30 күн 
аралығында ӛтімді 
қаражатына банк 
мұқтажын 
қамтамасыз ету үшін 
ақшалай қаражатқа 
тез айналдыруға 
болатын 
жоғарыӛтімді 
активтердің бос
қажетті деңгейін 
банктердің қолдау 
мақсатына сәйкес 
енгізіледі
Екінші 
кӛрсеткіш- 
таза 
тұрақты 
қаржыландыру 
кӛрсеткіші 
(Net 
Funding Stability Ratio, 
NFSR). 
Қорланатын 
активтер ӛтімділігінің 
деңгейіне байланысты 
қаржыландырудың 
орташа 
және 
ұзақмерзімді тұрақты 
негізгі 
кӛздерінің 
сомасы 
бағасының 
мақсатында
және 
баланстан 
тыс 
міндеттемелердің 
орындалуымен 
байланысты 
енгізіледі, 
Басқалй кӛрсеткіші, 
ӛтімділік мони 
торингінің құралы 
ретінде келесідегі 
дей қолда бар бос 
активтер 
және 
қаржыландыруды 
шоғырландыру, келі 
сімшарт жағдайына 
сәйкес тӛлемдер мен 
түсімдер мерзімінің
үйлеспеуі 
сияқты 
кӛрсеткіштерді 
міндеттейді
. 
Базель III халықаралық стандартын түзету және мониторинг, қадағалау, 
апробация, 2019ж.толық және ӛңделген түрінде шығуы қажет. 
1 кезең 
2 кезең 
2013ж. бастап Қазақстанның коммерциялық банктерінің халықаралық
стандартына бейімделуі 
Қазақстанда Базель III жағдайын енгізу мерімі 1.01.2019ж. ӛз күшіне енеді 
Қорытынды: Базельдік комитетімен мониторинг құралы және ӛтімділік тәуекеліне 
баға берудегі LCR и NSFR жаңа кӛрсеткіштерін енгізу ӛтімділік тәуекеліне 
коммерциялық банктердің икемделуін азайтуды
қамтамасыз етуі мүмкін. 
3 кезең 

73 
Қорланатын 
активтер 
ӛтімділігінің 
деңгейіне 
байланысты 
қаржыландырудың орташа және ұзақмерзімді тұрақты негізгі кӛздерінің 
сомасы бағасының мақсатында және баланстан тыс міндеттемелердің 
орындалуымен байланысты ӛтімділіктің негізі кӛздерінің қажеттілігінің пайда 
болу ықтималдығында енгізіледі.
Кӛрсеткіш инвестициялық активтері, 
баланстан тыс баптары, секьюритизациялануы және басқалай активтері 
қаржыландаруы үшін ӛңделген.
Таза тұрақты қаржыландыру кӛрсеткіші нарықтағы ӛтімділігі молшылығы 
мезгілінде қаржыландырудың ірі дереккӛздерінен шамадан тыс байланысын 
шектеуге бағытталған және барлық баланстық және баланстан тыс баптары 
бойынша ӛтімділіктің тәуекеліне нақты баға беруіне әсәерін тигізеді . 
Банктің нарықтық стресстұрақтылығының деңгейін ӛлшейтін LCR 
айырмашылығы, бұл коэффициент банктің ӛз ішінде дағдарыс жағдайында 
банк тұрақтылығын ӛлшеуге бағытталған .
Осы кӛрсеткіш қолда бар қаржыландырудың тұрақты дереккӛздері 
кӛлемінің тұрақты қаржыландырудың қажетті кӛлеміне қатынасы ретінде 
анықталады.
Тұрақты торығу жағдайында жыл ішіндегі қаржыландырудың сенімді 
дереккӛзі болып табылады. Нақты банк үшін қажетті осындай қаржыландыру 
кӛлемі банкімен жүзеге асырылатын әр түрлі қызметіне, баланстан тыс 
баптарына, әр түрлі активтері бар ӛтімділік деңгейіне байланысты. 
Комитет осы аталған коэффициент 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап ең 
аз шамадағы стандарт болуы қажет деп топшылайды.
Коэффициенттің ең негізгі кемшілігін эксперттер нарықта ұзақмерзімді 
қайта қаржыландыруды іздестіру күрделілігінен ұзақмерзімді несие берудегі 
банктің талабының азаюын бӛліп кӛрсетеді [44].
Жоғарыда аталып ӛткен екі коэффициенттен басқа Комитет қадағалау 
органдарына ӛтімділік мониторингінің құралы ретінде келесідегідей қолда бар 
бос активтер және қаржыландыруды шоғырландыру, келісімшарт жағдайына 
сәйкес тӛлемдер мен түсімдер мерзімінің үйлеспеуі сияқты кӛрсеткіштерді 
міндеттейді.
Базельдік ұсыныстарына сәйкес осы кӛрсеткіштердің берілу нәтижесі мен 
есебі айына бір реттен жиі емес жүргізілуі қажет. 
Әдетте банк торығу жағдайы туындағанда банктік қадағалау талабы
бойынша күнделікті және жеті сайын кӛрсетілген есепті жүргізу мүмкіншілігін 
топшылауы керек.
Сондықтан, Базельдік комитетімен мониторинг құралы және ӛтімділік 
тәуекеліне баға берудегі LCR и NSFR жаңа кӛрсеткіштерін енгізу ӛтімділік 
тәуекеліне коммерциялық банктердің икемделуін азайтуды қамтамасыз етуі 
мүмкін.
Әдетте жоғарыӛтімді активтердің шамадан тыс қоры және жоғары мәні 
банктік операцияның пайдалылығымен тиімділігінің азаюына, сонымен бірге 
коммерциялық банктердің кірістілігінің тӛмендеуіне әкелуі мүмкін.

74 
Қазақстанның банк жүйесіне халықаралық ӛтімділік кӛрсеткіштерін енгізу 
күрделілігі мен келешегіне тоқталамыз.
Ӛңделген Базельдік принциптері баршаны қамтитын және халықаралық 
сипатта болады, сондықтан 2012 жылдан 2019 жылдар аралығында әлемдік 
банк жүйесіне Базель III нормативін кезең бойынша енгізу жоспары комитетпен 
ӛңделген.
Кӛптеген эксперттер пікірі бойынша әлемдік қаржылық кеңістігіне банк 
жүйесінің бірігуі ұлттық экономикаға халықаралық банктік операцияның тең 
құқылы қатысушысы болуына мүмкіншілік береді. Бұл банктік реттеу 
принциптерін ӛзгертеді, шетелдік инвесторлар сенімін нығайтады, әлемдік 
нарықта бәсекелестік артықшылығын қолдану жолымен ұлттық экономиканың 
жетілдіруі ӛтеді.
Бүгінгі күні Базель III стандартын енгізу ең ӛзекті тақырыбына айналуда 
және Ұлттық банк тӛрағасы, халықаралық компанияның топ-менеджерлері, 
эксперттер арасында кӛптеген пікір таластар туғызуда.
Кейбіреулері халықаралық стандартты еліміздің болашағы ретінде 
қарайды және олардың артықшылығын және күмәнсіз енгізуін кӛрсетеді, ал 
екіншілері болашақта коммерциялық банктерге кедергі келтіретін мәселелері 
мен күрделілігін талқыға ұсынуда.
Базель III нормативін енгізу кезінде коммерциялық ұйымның таңдауы бар 
және екі әдістің біреуін қолдануына болады — бар ортаны ұлғайту және жаңа 
нормативті-құқықтық ортаны ӛрбіту. Коммерциялық банктер үшін эксперттер 
пікірінше, бірінші әдісі мерзімі бойынша ең үйлесімді және шығыны бойынша 
үнемді болады.
Бұл жағдайда қолданылатын жүйеге халықаралық талаптарды орындау 
үшін қажетті түзетулер мен ӛзгерістер енгізіледі.
Әдетте екінші әдісінің қолда 
бар реттеу базаларының жаңаға айырбасталуының құралы болатынын жоққа 
шығармайды, себебі бірқатар ұйымдар үшін шығын бойынша тиімді, ӛйткені 
оны енгізу барысында халықаралық стандарттар жаңа түрінде қолданысқа 
енеді. 
Базель III ӛзгерістер мен түзетулер енгіледі деген бастапқы ережесіне 
ескертпе бар, сондықтан ең дұрыс үлгісін таңдау ең маңызды кезеңі болып 
табылады. Сонымен қоса банкке автоматтық басқару және кӛрсеткіштерді 
бақылау жүйесін қолдану ұсынылады, осындай үдерістерді қолмен орындау 
олардың шығындарын кӛбейтеді, уақытын жоғалтады[45].
Осы аталған үлгілерін таңдау барысында ӛздері жолығатын мәселелер мен 
кедергілерді есепке алғаны жӛн.
Олардың біреуіне әр ел ішіндегі ішкі және халықаралық мӛлшерлердің 
айырмашылығы жатады. Осыған байланысты бір елдер халықаралық 
стандартқа нормативтері мен реттеу тәсілдерін түзетсе, екіншілері біруақыта 
ішкі және халықаралық стандартын орындайды.
Commerzbank аға ӛкілі Б. Тенса пікірі бойынша стандартта әр елдің 
нормативі мен дамуының әр түрлі кезеңіне әкелетін ұлттық айырмашылықтары 
мен ерекшеліктері болады.

75 
Коммерциялық банктер реттеуші органдарына барлық нысан жиынын беру
мүмкіншілігі болу үшін, олар қажетті мәліметтерді сақтау және жинауда 
орталықтандырылған тәсілді қолданған жӛн. Орталықтандырылған мәліметті 
сақтау нысанды уақтылы орындау және толтыру және сапасын қамтамасыз 
етеді, Базель III нормативін нәтижелі енгізудің маңызды ӛлшемі болады. 
Сондықтан, орталықта ақпаратты сақтауды қолдану мәліметтерді тез және 
сапалы басқаруға, стресс-тестілеу және аудит ӛткізуге мүмкіншілік береді. 
Ресейлік эксперттердің атап ӛткеніндей, халықаралық стандартты 
қабылдауымен коммерциялық банктердің пайдалылығы қысқарады. Бір 
жағынан, бұл ең аз мӛлшердегі актив мәнінің артуы есебінен ӛтімділіктің 
кӛбеюі және тиімсіз капиталдың қысқаруы, бухгалтерлік баланстың қайта 
құрылымдауы есебінен ӛтеді.
Екінші жағынан банктік қызметінің қымбаттауы мен несиелеу кӛлемінің 
азаюын атап ӛтеді. Бұл тек банк жүйесінің қаржылық нәтижесінің азаюына ғана 
емес, экономикалық ӛрлеу қарқынының баяулауына соқтырады.
Барлық әлем бойынша стандарттарды енгізу, оның ішінде Қазақстанда
кӛп уақыт пен қаржылық шығынды талап етеді, бірақ ӛңдеушілер пікірінше, 
банк жүйесінің басқа амалы жоқ.
Банк жүйесінде бизнес үлгісінде аса мәнді түзетулер ӛтуі мүмкін, меншікті 
капитал 
жеткіліктілігімен 
банктік 
тәуекелді 
басқаруды 
жоспарлау 
стратегиясына ӛзгерістер енгізіледі.
Әлемдік қаржылық дағдарыс барлық банктерді қаржылық және банктік 
жүйелерін қалпына келтіру және сәтсіздікке ұшыратпау мақсатымен ӛтімділік 
тәуекелін басқаруға назар аударуға, оны тӛмендету үшін қажетті шаралар 
қолдануға мәжбүр етті. Банктік секторында меншікті капиталмен ӛтімділік 
тәуекелін азайту үшін коммерциялық банктер үшін міндетті және ҚР 
қабылданған пруденциалды нормативтері жеткілікті тиімді болмады. Оларды 
толық кӛлемде орындай және ӛтімді активтерінің тӛзімді қорына ие бола 
отырып, банк секторының жағдайы жақсармайды.
Әлі күнге дейін нашар актив сапасының мәселесі қалып отыр, банктік 
секторының кірістілігі мен тұрақтылығына кері әсерін тигізетін сомасы және 
мерзімі бойынша актив және міндеттемелер арасындағы алшақтық байқалады. 
Осыған байланысты, әр банкке ӛзінің бизнес үлгісін қарастыру қажет, ал 
қадағалау органдарына банк тәуекелін азайту бойынша және оларды бағалау 
бойынша сандық және сапалық құрауыштарын бекітетін жаңа нормативтерін 
ӛңдеген дұрыс.
Қаржылық дағдарыс мәселесіне жауапты әсеріне Базель комитетімен 
тәуекелдің сапалық бағасын құраушы ӛтімділік тәуекелі бойынша LCR және
NSFR мониторинг құралы бойынша екі жаңа кӛрсеткіштер қабылданды. Осы 
кӛрсеткіштер ӛтімділіктің жеткіліксіз тәуекелін азайтуды қамтамасыз етуге 
талапты, бірақ олардың жоғарғы мәні банктік операцияның пайдалылығымен 
банктік қызметінің тиімділігін тӛмендетуге, әсіресе, коммерциялық банктің 
табыстылығын азайтуға әкеледі.

76 
Осылайша, Базель III стандартын тиімді енгізуді жүзеге асыру
еңбекті кӛп қажет ететін және күрделі үдеріс болады. Осы нормативтер тек 
коммерциялық банктерді ғана емес, толығымен банк жүйесінің болашақта 
тұрақты даму үшін мүмкіншілігін береді.
Бүгінгі күні Қазақстандық банк жүйесі әзірге ресми халықаралық 
талаптарды орындауға дайын, себебі ссудалық қоржын құрылымы және 
олардың сапасы жеткілікті мүшкіл жағдайында тұр.
Жаңа талаптарды енгізу банктік операциялардың пайдалылығын азайтуға 
әкеледі, банктік ӛтімділіктің кӛрсеткіштеріне жағымсыз әсерін тигізеді. 2013ж. 
Халықаралық стандартты енгізуіне байланысты ҚР банктік секторының 
жағдайын одан әрі ушықтыруы мүмкін, себебі экономика ӛз деңгейінде 
несиеленуді тоқтатуы мүмкін.
Қазақстанда Базель III стандартын енгізу әсіресе, ӛтімділік бӛлігінде, 
әзірге стандарттар әбден ӛңделіп, жетілгенше бірқатар мерзімге кейінге 
қалдыру ұсынылады. Базель комитеті осы стандартты мониторингке, түзетуге 
және байқаудан ӛткізуге 2019ж. толық және ӛңделген түрінде шығуы үшін 
алты жыл бӛлді.
Осы уақыт аралығында қазақстандық банк жүйесі ӛзінің қаржылық 
жағдайын жақсартуы, коммерциялық банктер жеткілікті деңгейде халықаралық 
стандартты қабылдауға әзір болуы мүмкін.
Қорытындылай келе, толығымен банк жүйесі және коммерциялық банктің
тұрақтылығы, 
сенімділігінің 
ең 
бір 
негізігі 
сапалы 
сипаты
ӛтімділік болатынын атап ӛткен жӛн. 

жүктеу/скачать 1,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: