Н. Ю. Зуева (жауапты хатшы), О. Б. Алтынбекова, Г. Б. Мәдиева

56 
ISSN 1563-0223 Bulletin KazNU. Filology series. 
№ 1(147). 2014 
 
 
 
 
ƏОЖ 398:801.6 
П. Бисенбаев 
əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық универститетінің аға оқытушысы, 
Алматы қ., Қазақстан 
е-mail: 
fazyl_bisenbaev@mail.ru
Əлидің романтизмі 
 
Автор бұл мақаласында Орта Азияның ояну дəуіріндегі антропологиялық эстетика мəселесіне тоқталады. Ол 
қоршаған ортаның түрлі құбылыстарын, табиғатын жəне адам тұрмысын, оның шығармашылық мүмкін-
діктерін антропологиялық жүйеде түсіндіру романтикалық əдебиеттің негізгі белгісі деп біледі. Сонымен 
бірге Құл Əлидің «Қисса Жүсібінен» бастап, ортағасырлық түркі əдебиетінде басты көркемдік əдіс- жалпыға 
ортақ шығыс романтизмі болғанын дəлелдеуге күш салады. Ізденуші осы пікірінің дұрыстығын көрсету үшін 
Ю. Нигматуллина, Х. Усманов, Ф. Фасеев, И. Конрад, Ш. Абилов сияқты ғалымдардың зерттеу еңбектеріне 
иек артады. 
Мақалада қайта өрлеу дəуірінің эстетикасына тəн белгілер жан-жақты сөз болады. Мəселен, онда жердегі
сұлулықтың көктегі сұлулық арқылы танылатындығы, Жүсіп портретін жасауда өсімдік пен жануарлар 
əлемінен алынған теңеулердің маңызды рөл атқаратындығы, алтын күміс сияқты қымбат дүниелердің 
идеялық эстетикалық қызметі, т.б. назардан тыс қалмайды. Күннің бейнесі, сəулесі, ай, алтын жəне күміс 
іспетті сөздердің қолданысқа түсуі шығыс қағидасына жəне оның əдебиетіне көрсетілген құрмет екені мəлім. 
Ғалым Тұрандық қолөнер шығыс əлемінде өзінің байлығымен, шеберлерімен танымал болғанын Отырар, 
Баласағұн маңында табылған заттар арқылы дəлелдейді. 
Түйін сөздер: романтизм, эстетика, ренессанс, дастан, реализм, фантастика, синкретизм, психологизм, поэма, 
жанр, категория, философия, форма, образ, портрет, композиция, идея, пейзаж.
П. Бисенбаев 

жүктеу/скачать 4,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: