ТҮРКІТІЛДЕС ЕЛДЕР ДАМУЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

НАЦИОНАЛЬНЫЕ СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ ТЮРКОЯЗЫЧНЫХ СТРАН

                  

 

 V Конгресс социологов тюркоязычных стран                      415    

стратегиялық  болжаулар  жасау  үшін  ақпарат  жинақтап,  талдау 

жасайды.  Мысалы,  тек  АҚШ-та  3  мыңнан  астам,  ал  Еуропа 

елдерінде 10 мыңға жуық стратегиялық орталықтар мемлекеттің 

бақылауында жұмыстарын жүргізуде [2].

Түркияда  да  Орта  Азия  мемлекеттеріне  қатысты  жұмыс 

жасайтын  стратегиялық  зерттеу  орталықтары  бар.  Олардың 

ішінде Еуразия Стратегиялық зерттеу орталығы (АСАм), Түрік-

Азия  стратегиялық  зерттеу  орталығы  (ТАСАМ),  Халықаралық 

стратегиялық  зерттеу  ұйымы  (УСАК),  Түрік  Стратегиялық 

зерттеу орталықтарын атап өтуге болады.

Түркия  елінде  Орта  Азия  мемлекеттерін  идеологиялық 

тұрғыдан �Түрік əлемі� деп атап жатады. Осы �Түрік əлемі�не 

қатысты  1991  жылдан  соң  көптеген  жеке  қорлар,  қоғамдық 

ұйымдар құрылған болатын. 

Атап айтсақ, Түрік əлемі зерттеу қоры, Түрік мемлекеті мен 

этностардың  достық,  баруырластық  жəне  іскерлік  қоры,  Түрік 

əлемі жергілікті басқару мекемелерінің ұйымы, Еуразия диалогы 

платформасы алдыңғы қатарда тұрғандар десе болады. Сонымен 

қатар,  Орта  Азия  мемлекеттерінің  əлеуметтік-экономикалық 

жағынан  көмек  көрсетуге,  региондан  келіп  Түркияда  оқып 

жүрген  студенттерге  шəкіртақы  төлеп  жүрген  Орта  Азиядан 

көшіп  келіп,  Түркияда  қоныс  тепкен  азаматтардың  қоғамдық 

ұйымдары да бар. 

Түркияда Орта Азия мемлекеттерін зерттеу үшін құрылған 

ұйымдарды саралай келе, олардың түп негізінде 4 түрлі бағыттағы 

ойдың немесе идеологияның жемісі екендігін көре аламыз.

Бірінші  бағыт,  �Пантюркизм,  Тұран  жəне  Түрікшілдік� 

бағыты.  Бұл  бағыттың  негізін  түркі  тілдес  елдерден  келген 

Қазан  татары  Жүсіп  Акшора  мен  �тілде,  істе  жəне  пікірде 

бірлік�  идеясын  қалыптастырушы  Қырым  татары  Исмайыл 

Гаспыралы салған болатын. Гаспыралының идеясынан Түркияда 

тұраншы ұлтшылдар бағыты дамыған. Бұл бағыттың негізгі ойы 

Орта Азияға романтикалық сағынышпен қауышып, алып Түрік 

мемлекетін құру арманы болатын. Алайда бұл бағыттың регион 

жайлы ғылыми зерттеулер жүргізгендігі екі талай. 

Екінші  бағыт  �Ислам  жəне  тарикатшылар�  бағыты.  Бұл 

бағыттың  негізінде  Қожа  Ахмет  Яссауидің  шəкірттері  Түркия 

ТҮРКІТІЛДЕС ЕЛДЕР ДАМУЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

416         Түркітілдес елдер  әлеуметтанушыларының V Конгресі

еліне  келіп,  халқын  түркілендірген  сенімі  жатыр.  Сондықтан 

олар Орта Азия мемлекеттеріне қарыздар ретінде сезінеді. Бұл 

бағыттың  өкілдері  үшін  Орта  Азия  мемлекеттерінің  қайтадан 

исламды  қабылдауы  өздері  үшін  де  Ислам  əлемінің  болашағы 

үшін үлкен маңызға ие. 

Үшінші бағыт, �Ататүріктің салған ресми республикалық� 

бағыты.  Бұл  бағыттың  негізгі  ойы  Ататүрік  көзі  тірі  кезінде 

�Түрік  бірлігіне  сенемін,  оны  көріп  тұрмын.  Кеңес  Одағының 

түркі тілдес мемлекеттері бір күні тəуелсіздіктерін қолға алады, 

біз  сол  күнге  дайын  болуымыз  керек�,  –  деген  сөзі  мұрындық 

болған. Бұл бағыттың идеясы Кеңес Үкіметі ыдырағаннан кейін 

Орта  Азия  мемлекеттерімен  шынайылыққа  жанасатын  саясат 

жүргізу болатын. 

Төртінші  бағыт,  �Еуразиялық�  бағыт.  Еуразия  бағыты 

ресейлік Александр Дугиннің қалыптастырған жаһандық идеясы. 

Алайда  Түркияда  еуразия  идеясы  екіге  бөлінген,  біріншісі  А. 

Дугиннің идеясы болса, екіншісі Түркия бастаған еуразия түсінігі. 

Саясаттанушы-əлеуметтанушы Александр Дугиннің идеясы Ресей 

империя  басшысы,  ал  оның  маңызды  құрамдас  бөлігі  –  түркі 

халықтары  болғанымен,  оның  жартысы  посткеңестік  кеңістікте 

өмір  сүрген  мемлекеттер.  Ортақ  тіл  де  бар  –  орыс  тілі.  Алайда 

еуразиялық блок арқылы ықпал жүргізуді ойластырған Ресей үшін 

икемге келмей тұрған бір ел Түркия мемлекеті. Ал, Түркияның өз 

еуразиялық идеясы бар. Ондағы басшы –Түркия. Қалай дегенде де 

түркі əлеміне ықпал жүргізуге талас жүріп жатқаны анық. 

Қорыта келе, Түркия елі Орта Азия мемлекеттерін өте жақынан 

жəне əр бағытта зерттегендігін көруге болады. 20 жылдан астам 

уақытта  жасалған  ынтымақтастықтың  нəтижесінде  ТҮРКСОЙ, 

Түрк Па, Түрік Академиясы, Ақсақалдар Кеңесі, Түркі тілдес елдер 

ынтымақтастық  кеңесі,  түркі  дүниесі  қала  əкімшіліктері  одағы 

сынды  бір  қатар  ұйымдары  құрылып,  жұмыс  жүргізе  бастады. 

Бізді бізден жақсы білетін ел мен ұйымдардың бар болғандығы 

таңқалдыратын жайт емес. Аталған ұйымдардың барлығы белгілі 

бір мақсатты көздей отырып құрылған жəне белгілі бір саланың 

байланыстарының дамуына үлес қосқаны анық. 

Алайда  біржақты  зерттеулердің  айталықтай  нəтиже 

бермейтіндігі  тайға  таңба  басқандай. 

Түркияда  Орта  Азия 

НАЦИОНАЛЬНЫЕ СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ ТЮРКОЯЗЫЧНЫХ СТРАН

                  

 

 V Конгресс социологов тюркоязычных стран                      417    

мемлекеттеріне қатысты 100-ден астам ресми ұйымдар, зерттеу 

орталықтары,  үкіметтік  емес  ұйымдар,  қоғамдық  ұйымдар 

бар  болғанымен,  Орта  Азия  мемлекеттерінде  (Қазақстан, 

Қырғызыстан, Өзбекстан, Азербайжан, Түркменстан елдерінде) 

Түркия мемлекетін зерттеу үшін құрылған ұйымдардың жоқтың 

қасы.  Бұның  себебі  ретінде  мамандардың  аздығы,  Түркия 

мемлекетіне  қатысты  қызығушылықтың  жоқтығы  немесе 

Түркия ғылым, білімде Батыстан қалай арта қалып жатса, Орта 

Азия елдері де солай болғаны ма деген ой туындайды. Дегенмен, 

Орта Азия мемлекетерінде Түркия елін жақынан зерттеп жүрген 

ғалымдарымыз  бар.  Сондықтан  осы  ғалымдар  арасындағы 

ынтымақтастық арттырылуы тиіс. Ал, бұндай жағдай тек тілдің 

ортақтығы нəтижесінде қол жеткізуге болатындығы белгілі. 

Түркия  жəне  Орта  Азияның  түркі  тілдес  мемлекеттерінде 

ортақ тіл мəселесі сонау 

1992 жылдың мамыр айында түрік тілдес 

мемлекеттердің  мəдениет  министрлерінің  тұңғыш  бас  қосуынде 

көтерілген болатын. 1992 жылдың 19-20 маусым күндері Ыстамбұлда 

өткізілген  жиналысқа  Азербайжан,  Қазақстан,  Қырғызстан, 

Түркменстан,  Түркия,  Өзбекстан  жəне  Солтүстік  Кипир  Түрік 

Республикаларының мəдениет министрлері қатысқан болатын. Онда 

ортак тіл мен алфавит мəселесі көтеріліп экономикалық жəне саяси 

байланыстарға  қоса  мəдени  ынтымақтастықтың  маңыздылығы 

сөз  болады.  Бұл  туралы  Түркия  еліндегі  Миллиет  газетінің 

тілшісі  Намык  Қочақ  өз  мақаласында,  түркілердің  мəдениет 

министірлерінің Ыстамбұлда бас қосқандарын, бірақ бірінің тілін 

бірі  түсінуде  қиыншылық  туғанын  назар  аударады.  Сондықтан 

кездесуде Орта Азияның түркі тілдес мемлекеттерінде қолданыста 

жүрген 300-500-дей ортак сөздерді анықтап �Эсперанто� сияқты 

бір  тіл  пайда  ету  сөз  болған.[3]  250  миллиондық  түркі  тілдес 

халықтардың  тілдерінде  өздеріне  тəн  айырмашылық  жəне 

байлықтарын  бүкіл  түркі  халықтарының  ортақ  байлығына 

айналдыру, олар арасындағы түсіністікті күшейту барысында бір 

келкі əліппенің орын алуының маңызды болмақ. 

Осы түрік жəне түркі тілдеріне қатысты қаншалықты ұйым 

жұмыс  жүргізіп  отырғанымен,  түркі  тілдес  елдер  арасында 

алфавит  бірлігі  əлі  жүзеге  аспады.  Бүгінгі  таңда  түркі  тілдес 

елдер  арасындағы  жоғарғы  саяси,  мəдени  жəне  шаруашылық 

ТҮРКІТІЛДЕС ЕЛДЕР ДАМУЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

418         Түркітілдес елдер  әлеуметтанушыларының V Конгресі

ұйымдар арасында ынтымақтастық пайда болып, ұйымдар жұмыс 

жүргізгенімен  түркі  тілдес  халықтарының  ғалым,  жазушы, 

ақындар, іскер азаматтар жəне азаматтық ұйымдар арасындағы 

ынтымақтастық, араласу мен түсіністік одан көш кейінде қалып 

отырғаны назардан тыс қалмауда. 

Қалай  дегенмен  де,  түркі  тілдес  елдер  арасындағы  қол 

жетілген  ынтымақтастық  аталған  ұйымдардың  нəтижесі  мен 

жемісі деп айта аламыз.

ӘДЕБИЕТТЕР

1.  Fahri Solak �Türkistan ve Kafkasya Bibliografyası�, Türk Dünyası 

Belediyeler Birliği Yayınları, Okutan Yayıncılık, İstanbul, 2007. s. 12.

2.  İdris  Bal,  Düşünce  Kuruluşlarının  Gerekliliği  ve  Türkiye, 

Türkiye’de  Stratejik  Düşünce  Kültürü  ve  Stratejik Araştırma  Merkezleri: 

Başlangıcından Bugüne Türk Düşünce Kuruluşları, (Ed) Hasan Kanbolat, 

Hasan Ali Karasar, İstanbul, Nobel Yayın Dağıtğm, Şubat 2009 , s. 127.

3.  Қара, Әбдіуақап, �Түркі дүниесінің 20 жылдық ынтымақтасу 

үрдісі  жане  онда  Қазақстанның  рөлі�,  Түркі  өркениеті  жане  тəуелсіз 

Қазақстан,  Қазақстан  Республикасы  тəуелсіздігінің  20  жылдығына 

арналған �Түркі өркениеті жане тəуелсіз Қазақстан� атты халықаралық 

конференция материалдары, Астана, 19-21 Мамыр, 2011, 18-38 беттер.

4.  Ainur Yerbolayeva, Türkiye’de Orta Asya ile İlgili Faaliyet Göste-

ren Resmi Kurumlar// tez calismasi, Istanbul 2009.

Резюме

В  статье  рассматривается  организации  в  Республике  Турция 

ориентированные  в  Среднюю  Азию  и  их  деятельности.  Они  делятся 

на  государственные  организации,  исследовательские  центры 

при  университетах,  стратегические  исследовательские  центры  и 

общественные организации.

Summary

This article 

investigates organizations in Turkey with focus on the Cen-

tral Asian region as well as their activities. It also categorizes the various 

institutions into government-related financial organizations, academic cen-

ters in universities, strategic research centers, foundations and associations.

НАЦИОНАЛЬНЫЕ СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ ТЮРКОЯЗЫЧНЫХ СТРАН

                  

 

 V Конгресс социологов тюркоязычных стран                      419    

ПОЛИТИЧЕСКОЕ УСТРОЙСТВО ГОСУДАРСТВЕННО-

ТЕРРИТОРИАЛЬНЫХ ОБРАЗОВАНИЙ ТЮРКСКИХ 

НАРОДОВ: КРАТКИЙ СРАВНИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ

Д.К. Есенова,

старший преподаватель кафедры социологии факультета 

социальных наук Евразийского национального университета 

им. Л.Н. Гумилева

В настоящее время в мире насчитывается около 35 тюркских 

языков  [1.766].Численность  тюркоязычных  народов  составляет 

по оценке немецких ученых БригитМозер и Михаэля Вильхельма 

от 150 до 200 млн. чел. [2, 173]. Самыми крупными тюркскими 

народами  являются  турки  (более  70  млн.),  азербайджанцы  (30 

млн.),  узбеки  (28,3  млн.),  казахи  (13,8  млн.),  уйгуры  (9  млн.), 

туркмены (8 млн.), татары (7 млн.), кыргызы (4,5 млн.), башкиры 

(2 млн.), крымские татары (около 2 млн.), кашкайцы (проживают 

в Иране 1,7 млн.), чуваши (около 1,7 млн.). 

По  религиозным  взглядам  большинство  тюркских  народов 

мусульмане-сунниты; азербайджанцы и кашкайцы – мусульмане-

шииты; часть турок – алевиты; чуваши, гагаузы, якуты и часть 

татар – православные христиане; тувинцы – буддисты-ламаисты; 

караимы и крымчаки – иудеи.

Только  6  народов  имеют  независимые  государства 

(Азербайджан,  Казахстан,  Кыргызстан,  Туркменистан,  Турция 

и  Узбекистан),  13  проживают  в  автономиях  (9  в  России,  по  1 

в  Украине,  Молдове,  Китае  и  Узбекистане).  У  остальных  нет 

своего государственно-территориального образования.

Есть  3  организации  тюркоязычных  стран:  Международная 

организация  тюркской  культуры  (ТЮРКСОЙ),  в  которую 

ТҮРКІТІЛДЕС ЕЛДЕР ДАМУЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

420         Түркітілдес елдер  әлеуметтанушыларының V Конгресі

входят  14  государств  и  автономий,  Парламентская  ассамблея 

тюркоязычных  стран  (Тюрк  ПА)  и  Совет  сотрудничества 

тюркоязычных  государств  (ССТГ),  в  которые  входят 

Азербайджан, Казахстан, Кыргызстан и Турция.

Кроме  того,  Шанхайская  организация  сотрудничества, 

объединяющая  шесть  государств-членов,  пять  государств-

наблюдателей  и  три  государства-партнера  по  диалогу,  может 

стать  площадкой  для  обсуждения  проблем  тюркских  народов, 

населяющих эти страны. Такой же диалог возможен и в рамках 

Организации  исламского  сотрудничества,  Организации  по 

безопасности и сотрудничеству в Европе.

Политическое устройство независимых тюркских стран

Все  шесть  независимых  тюркских  государств  являются 

унитарными  светскими  республиками.  Турция  и  Кыргызстан 

являются  парламентскими,  Азербайджан,  Туркменистан  и 

Узбекистан  –  президентскими,  а  Казахстан  –  президентско-

парламентской республиками.

Президенты  Казахстана,  Кыргызстана  и  Узбекистана 

являются главами государств, в Азербайджане и Туркменистане 

– главами государств и исполнительной власти, в Турции – главой 

исполнительной  власти.  Президент  избирается  населением  (за 

исключением Турции, где он выбирается парламентом) сроком 

на 5 лет (в Кыргызстане – 6 лет).

В  Казахстане  и  Узбекистане  действуют  двухпалатные 

парламенты,  в  остальных  –  однопалатные.  Верхние  палаты 

парламента  формируются  на  основе  косвенных  выборов 

(членами  местных  представительных  органов)  и  назначения. 

Нижние  палаты  и  однопалатные  парламенты  избираются  на 

всеобщих выборах сроком на 5 лет (4 года в Турции) на основе 

пропорциональной  (Казахстан,  Кыргызстан,  Турция)  или 

мажоритарной  (Азербайджан,  Туркманистарн,  Узбекистан) 

избирательных систем.

Турецкая 

республика 

северного 

Кипра 

является 

самопровозглашенной  независимой  республикой,  которую 

признала только Турция. Главой государства является Президент, 

который избирается на 5 лет. Парламент избирается на основе 

пропорциональной избирательной системы на 5 лет.

НАЦИОНАЛЬНЫЕ СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ ТЮРКОЯЗЫЧНЫХ СТРАН

                  

 

 V Конгресс социологов тюркоязычных стран                      421    

Статус тюркских народов проживающих в автономиях 

Российская Федерация

Из 13 тюркских народов, имеющих автономные образования, 

9 находятся в России. В составе Российской Федерации 83 субъекта, 

в том числе 21 республика, 4 автономных округов и 1 автономная 

область.  Все  тюркские  народы  проживают  в  республиках, 

которые,  хотя  и  имеют  свои  конституции,  государственные 

символы и языки, законодательные, исполнительные и судебные 

органы,  не  являются  суверенными.  Конституция  России  не 

признает за ними права на самоопределение.

Из 9 республик 4 имеют внешние границы с иностранными 

государствами (Алтай, Тыва, Кабардино-Балкария и Карачаево-

Черкессия).

Глава республики (президент – в Башкортостане, Татарстане 

и Якутии) является и главой правительства, который избирается 

населением на 5 лет (в Республике Алтай – на 4 года), не может 

быть моложе 30 лет (кроме Якутии). На этот пост нельзя избирать 

одно и то же лицо более двух раз подряд (такого требования нет в 

Республиках Алтай, Башкортостан и Тыва).

Законодательные  органы  (Эль  Курултай  в  Республике 

Алтай,  Парламент  в  Кабардино-Балкарии,  Государственный 

совет  в  Татарстане  и  Чувашии,  Ил  Тумэн  в  Якутии,  Курултай 

в  Башкортостане,  Народное  собрание  в  Карачаево-Черкессии, 

Верховный Совет в Хакасии) избираются населением сроком на 

5 лет (в Республике Алтай – 4 года).

Республика  Каракалпакстан  (Узбекистан)  имеет  свою 

государственную  символику:  герб,  флаг,  гимн,  конституцию 

и  правительство.  Главой  Республики  является  Председатель 

ЖокаргыКенеса,  а  главой  правительства  –  Председатель 

Совета  Министров,  который  назначается  ЖокаргыКенесом. 

Каракалпакстан обладает правом выхода из состава Республики 

Узбекистан на основании всеобщего референдума. ЖокаргыКенес 

избирается населением сроком на 5 лет. 

Автономное  территориальное  образование  Гагаузия 

(Молдова)  также  имеет  свою  государственную  символику, 

уложение  (основной  закон).  Высший  представительный  орган 

(народное  собрание)  и  высшее  должностное  лицо  (бакшан) 

ТҮРКІТІЛДЕС ЕЛДЕР ДАМУЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ СТРАТЕГИЯЛАРЫ

422         Түркітілдес елдер  әлеуметтанушыларының V Конгресі

избираются  населением  на  4  года.  В  состав  Гагаузии  вошли 

территории,  где  гагаузы  составляют  более  половины  местного 

населения  или  где  большинство  населения  изъявило  желание 

войти в состав Гагаузии на местном референдуме.

Китайская Народная Республика

В  КНР  официально  признаны  56  национальных 

меньшинств,  из  них  8  тюркских  народов  (уйгуры,  казахи, 

кыргызы,  узбеки,  татары,  салары,  желтые  уйгуры,  югуры), 

которые  преимущественно  проживают  в  Синьцзян-уйгурском 

автономном  районе,  где  они  составляют  более  половины 

местного  населения.  Салары  также  проживают  в  Синьхуа-

саларском автономном уезде в провинции Цинхай. Югуры (15 

тысяч  человек)  живут  в  Сунань-Югурском  автономном  уезде 

провинции Ганьсу.

Органами самоуправления в автономных районах являются 

собрания  народных  представителей  (СНП)  и  народные 

правительства.  СНП  принимают  местные  законоположения. 

Местные  народные  правительства  являются  государственными 

административными  органами  на  местах,  они  ответственны 

перед СНП аналогичной ступени, их постоянными комитетами 

и  государственными  административными  органами,  стоящими 

на  ступень  выше,  и  им  подотчетны.  Все  местные  народные 

правительства,  находясь  под  единым  руководством  Госсовета 

(правительства КНР), управляют административными делами на 

своей территории. 

КНР не признает за национальными меньшинствами права 

на  самоопределение,  но  оказывает  содействие  в  развитии 

национальных  культур.  Представители  тюркских  народов 

представлены в органах власти, в вооруженных силах. Имеются 

газеты и телепередачи на их языках.

Статус 

тюркоязычных 

народов, 

не 

имеющих 

государственности

В  России  имеются  10  малочисленных  тюркских  народов 

(долганы,  кумандинцы,  нагайбаки,  теленгиты,  телеуты, 

тофалары, тубалары, челканцы, чулымцы, шорцы), находящихся 

на  грани  исчезновения.  Сибирские  татары  (около  200  тыс. 

человек)  идентифицируют  себя  как  часть  татарского  этноса, 

НАЦИОНАЛЬНЫЕ СТРАТЕГИИ РАЗВИТИЯ ТЮРКОЯЗЫЧНЫХ СТРАН

                  

 

 V Конгресс социологов тюркоязычных стран                      423    

в  то  время  как  около  10  тысяч  сибирских  татар  считают  себя 

отдельным этносом. Кумыки (около 0,5 млн. чел.), проживающие 

в  Дагестане,  Северной  Осетии  и  Чечне,  и  ногайцы  (более  100 

тысяч  человек),  живущие  в  Дагестане,  Ставропольском  крае  и 

Карачаево-Черкесии,  хотя  и  не  имеют  автономий,  но  имеют 

своих представителей в местных органах власти.

Тюркские  народы  Ирана  (азербайджанцы,  туркмены,  каш-

кайцы,  турки,  халаджи)  составляют  18  %  населения  страны. 

Азербайджанцы хорошо представлены на всех уровнях власти – 

в политической, военной, интеллектуальной и религиозной эли-

те, имеют свои газеты и радиопередачи. Сейчас они поднимают 

вопрос об открытии национальных школ.

Иракские  туркмены  (туркоманы)  являются  третей  по 

численности  народностью  Ирака  (после  арабов  и  курдов)  и 

играют  важную  роль  в  политической  жизни  страны,  имеют 

свои  политические  и  общественные  организации  (Иракский 

туркманский фронт, Туркманская народная партия, туркменский 

исламский союз, общество племен туркман Ирака), представлены 

в высших эшелонах власти. Они активно выступают за создание 

туркоманской автономии со столице в г. Киркуке.

Турки-месхетинцы (около 0,5 млн. чел) в 1940-е годы были 

депортированы  из  Месхетии  (Грузия)  в  Центральную  Азию. 

Большинство  из  них  проживают  в  Казахстане  (0,2  млн.  чел.), 

России  (80  –  110  тыс.),  Турции  (100  тыс.),  Азербайджане  (38 

тыс),  Кыргызстане  (30  тыс.).  Несколько  тысяч  проживают  в 

США, Грузии, Узбекистане, Украине.

Среди  других  стран,  в  структуре  населения  которых 

имеется значительная доля тюркских народов можно выделить 

Афганистан  (узбеки  и  туркмены,  соответственно  9  и  3  % 

населения страны), Таджикистан (узбеки и кыргызы – 15,3 и 1,1 

%), Австрию (турки – 1,6 %), Болгарию (турки – 8%), ФРГ (турки 

– 2,4 %) и Македонию (турки – 3,9%).

По оценкам в мире имеется не менее 35 тюркских народов, 

чья  численность  составляет  порядка  150-200  млн.  человек. 

Крупнейшими из них являются турки, азербайджанцы, узбеки, 

казахи, уйгуры, туркмены и татары. 10 малочисленных тюркских 

народов,  проживающих  на  территории  России,  находятся  на 

жүктеу/скачать 5,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: