Национальное воспитание

29

МҰҒАЛІМГЕ АРНАЛҒАН



«Жер – ерте дәуір адамдарының танымы 

бой ын ша» атты суреттер байқауы

«Жердің  географиялық  үлгісі»  тақы-

ры бында



стөлдер мен орындықтардың жобасының 

мас штабын құрастыру



«Суға батып кеткен кемелерді іздестіру» 

–  географиялық  координаттары  бойынша 

тапсырмалар құрастыру



«Шартты белгілер» суреттер байқауы

 «Жер қыртыстары» тақырыбында



«Жердің  ішкі  құрылымы»  пластилин-

нен жасалынған макет



Пайдалы қазбалар және оларды қол да-

ну жай лы хабарлама



литосфералық  қабықтың  шегаралық 

кар тасы



литосфералық қабық картасына қатыс-

ты белгілі вулкандар картасы



вулканның макеті



Картаға белгіленген мұхиттардың түбі 

көр сетілген сурет.

Балалардың көбі бұл жұмыстарды жет кі-

лік   сіз білімдерін әртүрлі ақпарат көздерінен 

то лық тыра  отырып,  ыждаһаттықпен  орын-

дай  тын болады. Танымдық және практикалық 

тап сырмаларды шешу барысында алған бі лі -

мін қолдануды үйренеді. Әртүрлі топта жұ-

мыс жасау арқылы коммуникативтілікті үй-

ре  неді. Өзіндегі зерттеушілік қасиетін (жал-

пы лау, болжау құру, талдау, бақылау, ақпарат 

жи нау,  мәселені  алға  қоюды  үйрену)  және 

жү йе лік ойлауын дамытады.

Бұл жердегі нысана – оқушы. Оның шығар-

ма шылық  қабілетінің  дамуы.  Оқушылар  өз 

ең бек терінің бағасын сыныптастарының ре-

а к ция сы мен мұғалімнің бағалауы бойынша 

бір ден білетін болады.

Географияны оқытуда жобалап оқыту тех-

но ло гиясын қолдану ерекшелігі – оқушы іс-

әре кеті жобасының өлкетанулық бағытының 

анық  көрінуі  болып  табылады.  «Пайдалы 

қаз балар»  тақырыбында  әр  аймақтағы  пай-

да лы  қазбалар  туралы  қозғауға  болады. 

Мә селен,  еліміздегі  «Кен  орындарындағы 

пай далы қазбалар» атты фото көрме ұйым -

дастыру, ал «Жер қыртыстарының қоз ға луы» 

тақы рыбында Қазақстанның шөл және шөл-

ейт  ті аймақтардың жер қыртысы жағдайына 

СЭС-тің әсерін зерттейді.  

Қорытындысында  оқытудың  ешқандай 

әдісі әмбебап емес екендігі, тек басқа әдіс-

тер  мен  әрекетке  түсуі  арқылы  оқу  үдерісі 

нә ти желі шығармашылық жұмысқа айна ла-

тын дығына көз жеткіземіз. 

2-үлгі

Ғылыми жоба

Технология сабағында қолдану

«Технология»  пәні  еңбек  және  тех но ло-

гия лық  мәдениетінің,  практикалық  білімі 

мен  білі гінің  қалыптасуымен  қамтамасыз 

ете ді.  Табиғи  және  әлеуметтік  орта  объе к-

ті л ерін  табу,  оларды  қолдану  немесе  қайта 

құ р удағы құрал, үдеріс, таным әсерлері мен 

нәтижелері,  көп  таралған  әдістермен  қару-

лан   дырады.  Бұл  –  оқушылардың  заманауи 

тех  нологиялық ортада табысты түрде бейім-

де  луі не және қоршаған ортада өзін-өзі таны-

ту  мен  қайта  қалыптасуға  белсенді  түрде 

қаты суына жағдай жасайды [5]. 

Технология сабағында қолданылатын жо

 -

ба түрлері әртүрлі. С.Хейнс келесі төрт жо-

ба  ның категориясын көрсетеді:

1.Ақпараттық және зерттеу жобасы

2. Шолу жобасы

3.  Өнімдік  жоба  (технология  сабағында 

көп таралған түрі)

4 Сахналық немесе ұйымдасқан жоба.

 Жоба түріне қарай әртүрлі болуы мүмкін. 

Мы с алы,  технологиялық  карта  құрау  және 

бұ йым дар  жасау,  оқиға  болған  орында 

«еңбек десантын» ұйымдастыру, т.б.

Жоба  көлеміне  қарай  да  түрліше  болып 

келеді.  Оқу  жобасының  3  түрін  бөліп  көр-

сет уге болады:

1 қысқа мерзімді (2-6 сағаттық)

2 орта мерзімді (12-15 сағаттық)

3 ұзақ мерзімді, материал табуға, оны тал-

дау ға, т.б. көп уақытты қажет ететін.

Зерттеу жобасы мазмұнына қарай:

-  Бірпәндік (тек қана қызмет көрсететін 

ең бек бойынша)

-  Пәнаралық (бірнеше пәндердің күрделі 

та қы рыптарын  кіріктіреді,  мысалы,  тарих 

30

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

пен тех нология, сызу және технология, эсте-

тика, бей нелеу өнері мен технология, т.б.)

-  Сабақалды  (мысалы,  факультативті 

саб ақ жүріп жатқанда, шығармашылық ше-

бер  лік жұмыстары мен кіріктірілген курстар-

ды  үй рену  барысында  орындалатын  «Мен 

тұр ғым келетін үй») болып келеді.

Оқу  жоспарына  қосылу  бойынша  жоба 

тө мен дегідей болып келуі мүмкін:

-  Қорытынды  –  оны  орындау  нәтижесі 

ке зін де белгілі бір оқу материалын оқу шы-

лар  дың қалай игергенін бағалау

-  Ағымдық  –  бұл  жағдайда  оқу  курсы 

маз мұнының бір бөлігі жоба іс-әрекеті мен 

өз дігінен білім алуға беріледі.

Орты сынып оқушыларына жобалау тех-

но  логиясын  алғашында  минижоба  арқылы 

іс ке асыруға болады. Мұндай жобалар жыл-

дам  орындалуы  да  мүмкін.  Бірақ,  мазмұны 

бой ынша  «табысқа  жету  жағдайын»  құрас-

ты ру және жоба әрекеті этаптары мен не гіз гі 

шарттарына жауап беретіндей жақсы дайын-

дал ған болуы керек.

Мәселен, «Ескі киімдерден жыртындысы-

нан жа са лынған құрақ көрпе»тақырыбы. Бұл 

жұ мыс ты  орындау  барысында  балалардың 

қия лын дамытып, ойлап табуға деген шығар-

ма шылық жұмысына итереді. 

Минижобалар  әртүрлі  тақырыптардан 

тұр ып, бағдарламаның әртүрлі бөлімдерінде 

іс ке асуы қажет. 

Мысалы үшін 5-сыныпты алайық. Төмен-

де гі кесте арқылы 1-2 сабақ көлемінде жаса-

лы натын  жоба  түрлерін  1-мысал  арқылы 

береміз.

Сонымен,  қорытындылай  келе,  жоба лап 

оқы ту технологиясы – қарым-қаты нас, сөй-

леу бары сында оқушылардың белсенділігін 

ар т

 

тыру,  өз  бетімен  атқаратын  жұмысын 

же те  білу,  жоға рылату  болып  табылады. 

Бұл  жобада  мұғалімдерді  қызықтыратыны 

– оқушылардың әр саладан алған білімдері 

үлкен  мәселені  шешуге  мүмкіндік  береді. 

Жо баның тиімділігі – көзбен көріп, құлақпен 

естіп,  есте  сақтай  отырып,  оқушыны  із-

Бағдарлама 

бөлімдері 

Жоба атауы 

Жобалау  құрамдары 

Алынған 

нәтиже 

Ескертпе  

Аспаздық  

«Витаминдік 

салат» 

Міндеттердің қойылуы, 

зерттеу (әдебиеттерді талдау, 

көкеністердің тағамдық 

құндылықтарын талдау), 

даярлау технологиясының 

схемасы. Тамақ даярлау. 

Жобаны ауызша қорғау 

кезіндегі өзін-өзі  бағалау  

Аспаздық 

байқау 

Топтық жоба. Топқа 

бір дизайн-папка 

құрастырылады, 

аспаздық тамақ та 

біреу.  

Құрақ 

пластика 

Асүйлік 

жинақ 

Алға қойылған міндеттердің 

қажеттіліктері мен мәселелері, 

материалдардың түрлі түстігін 

зерттеу. Талаптар даярламасы. 

Дайындау жоспарын 

құрастыру. Орындау. Өзін-өзі 

бағалау. Жобаны қорғау. 

Жұмыстар 

көрмесі 

Топтық жұмыс. Бір 

ғана зизайн-папка 

құрастырылады. 

Жасалынған бұйымдар 

саны топтағы адам 

санына қатысты. 

Бұйым стиль жағынан 

бірдей болуы тиіс. 

Алжапқышты 

үлгілеу 

 «Сәнді 

алжапқыш» 

Алға қойылған міндеттердің 

қажеттіліктері мен мәселелері, 

нарықты зерттеу, адамдардың 

ой-пікірлерін зерттеу. 

Алғашқы ойлар, ең жақсысын 

таңдау, таңдап алынған 

ойларды пысықтау. Үлгілеу. 

Өзін-өзі бағалау. Қорғау. 

Жұмыстар 

көрмесі 

Жеке жоба 

 

 

31

МҰҒАЛІМГЕ АРНАЛҒАН

де ні ске  іскерлік  пен  танымдық  ынтаға, 

шығармашылық қабілетті жетілдіру арқылы 

түрлі мәселелерді шеше білуге, тапқырлыққа, 

жаңа ғылыми ізденіске жетелеуде.

1.  Жоғарғы  сыныптардағы  жобалап 

оқыту технологиясы негіздері

    Жобалап оқыту технологиясы мұғалімнің 

ин теллектуалды, кәсіптік, адамгершілік, ру-

ха ни,  азаматтық  және  де  басқа  көптеген 

адами  келбетінің  қалыптасуына  игі  әсер-

ін  тиг ізетін,  өзін-өзі  дамытып,  оқу-тәр бие 

үр дісін  тиімді  ұйымдастыруына  көмек те-

с е тін  педа гогикалық  әдістердің  бірі  болып 

табылады. Бүгінде жобалап оқыту тех нол о-

гия сының  әдістері  арқылы  жоғарғы  сынып 

оқу шыларының жалпы ойларын бір жүйеге 

кел тіру, жақсы психологиялық жағдай жасау, 

ойлау қабілеттерін дамыту және өз бетінше 

білімдерін  бір  жүйеге  келтіру  мақсатында 

жоба  әдістемесін  қолдану  қажеттігі  туын-

дап отыр. Бұл жобада мұғалімдерді қызық-

тыра тыны – оқушылардың әр саладан алған 

білімдері үлкен мәселені шешуге мүмкіндік 

береді.  Жоба  түсінігі  бойынша  алынып 

отыр ған идея теориялық және практикалық 

тұр ғыда шешіледі. Осыған сәйкес, аталмыш 

жұмыс  белгіленген  нәтижеге  жетіп,  қо ры-

тын ды шығаруға бағытталған. 

Жоғарғы  сыныптарда  жобалап  оқыту 

технологиясының негізгі мақсаты – оқу шы-

лардың  қызығушылық  ынтасын  дамыту,  өз 

бетімен жұмыстарын жүргізу арқылы бі лім -

дерін жетілдіру, ақпараттық бағдарлау білік-

тілі гін  қалыптастыру  және  сыни  тұрғыдан 

ой лау  қабілетін  арттыру  арқылы  оқушыны 

бо ла шақта  әр  түрлі  жағдаяттарда,  әр  түрлі 

қоғамдық  ортада  өзін-өзі  көрсете  білуге 

бейімдеу.

Яғни, Орта білім берудің (бастауыш, негізгі 

орта,  жалпы  орта  білім  беру)  мемлекеттік 

жалпыға міндетті стандартының (ҚР МЖБС 

-  2012)  2-тарауындағы  «Білім  мазмұнына 

қойылатын талаптарда» көрсетілгендей, жо-

ба лап  оқыту  технологиясы  оқыту  арқылы 

жо ғары сынып буындарында оқушының, ең 

алдымен, жеке тұлға ретінде қалыптасуына, 

оның  жеке  қабілеттері  мен  оқу  ісіндегі  оң 

мотивациясы,  іскерлігі  құзіреттілігі  және 

жазудың, есептеудің, тілдік  қатынастың, шы-

ғ  ар  машылық  тұрғыдан  өзін-өзі  көрсетудің, 

мі нез-құлық мәдениетінің берік дағдыларын 

дамы туға бағытталған. Сонымен қатар, ғы-

л ым жүйе сінің базалық негіздерін мең геру-

ге,  оқушылардың  бойында  жоғары  ру  ха ни-

адамгершілік  және  тұлғааралық,  эт но  са ра-

лық  қарым-қатынас  мәдениетінің  қа  л ып-

та суын,  тұлғаның  өмірде  өз  орнын  табуын 

жә не  өзін-өзі  билеуін,  функционалдық  сау-

ат  тылығының  қалыптасуын,  бейіналды  да-

йын дықтың  іске  асырылуын  қамтамасыз 

ету ге септігін тигізеді.

Сондай-ақ, жалпы орта білім берудің жал-

пы білім беретін оқу бағдарламаларындағы 

жа ра тылыстану-математикалық  және  қо-

ға м  дық-гуманитарлық  бағыттар  бойын ша 

бейіндік  оқыту  негізінде,  саралау,  кірік ті ру 

және білім беру мазмұнын кәсіптік бағ дар-

лау ды үйренетін болады.

Осы  мақсатқа  жетуде  төмендегідей  мін-

дет терді алдыға қойып, жоғары сынып оқу-

шыларының бойында қалыптасатын келе сі-

де гідей құзіреттіліктер арқылы жүзеге асы-

рамыз:

- танымдық және тәжірибелік міндеттерді 

ше шу үшін бар білімін пайдалануды үйрену;

- әр түрлі дерек көздерінен қажетті білімді 

өз бетімен жинастыра алу;

- кез келген топпен жұмыс істей отырып, 

қарым-қатынас дағдыларын меңгеру;

-  өз  бетінше  зерттеу  дағдыларын  дамы-

ту  (проблеманы  көре  білу,  ақпарат  жинау, 

бақылау, эксперимент жасау, талдау, болжам 

құру, жинақтау).

Күтілетін негізгі нәтижелер:

1. зерттеушілік, шығармашылық мағынада 

маңызы бар проблемаларды қарастыра ала-

ды;

2.  күтілетін  нәтижелердің  тәжірибелік, 

теориялық,  танымдық  маңыздылығы  сезіне 

алады;

3. оқушылардың өздік іс-әрекеті басқара 

алады;

4. зерттеу әдістерін қолдана алады.

Осы нәтиже негізінде оқушыдан тақырып 

ая  сында  жоба  тақырыбының  мақсат-мін де-

32

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

тін анық тау, болжамын дұрыс қоя білу талап 

етіледі. 

Демек,  жобаны  әзірлеу  барысындағы 

оқушының  өзіндік  ізденісі  мен  еңбектенуі 

аса  маңызды.  Бұл  оқушылардың  ғылыми 

ізденімпаздық  қабілетін  арттырады  әрі 

шығармашылыққа баулиды. Ал жоба қорғау 

сабағында  оқушылардың  өз  жұмысына 

және  өзгенің  жұмысына  сараптама  жасауы 

жауапкершіліктерін арттырады. 

Нәтижесінде  жобалау  технологисын 

меңгерген  әр оқушы болашақта төмендегідей 

өлшемдер бойынша төрелік етіп, сараптама 

жасауды үйренеді:

1.  Тақырыпты  мақсаты  мен  өзектілігіне 

сай аша білуі. Болжам қоя білуі.

2. 

Ғылыми 

ізденісі, 

жаңалығы, 

шығармашылығы.

3. Талдай білуі, көрнекілік қолдануы .

4.  Сөйлеу  мәдениеті  және  шешендік 

қабілеті.

Жобалап  оқыту  технологиясы  арқылы 

жоғары  сынып  оқушыларын  оқытудың 

тиімділігі  ол  -  көзбен  көріп,  құлақпен 

естіп,  есте  сақтай  отырып,  оқушыны 

ізденіске,  іскерлік  пен  танымдық  ынтаға, 

шығармашылық қабілетті жетілдіру арқылы 

түрлі мәселелерді шеше білуге, тапқырлыққа, 

жаңа ғылыми ізденіске жетелеуде.

Жоғары  сынып  буындарында  жоба-

лап  оқыту  технологиясын  оқытудың 

артықшылығы.

 1-тірек сызба

 

 

Жобалау 

технологиясының 

артықшылығы 

Жаңа технологияны 

қолдану 

(интерактивті тақта, 

жүйеленген 

бағдарлама және т.б) 

Оқып  жатқан 

кітаптарының 

оқу жүйесінде 

өзгерулері  

Өз біліміне сенімді 

Оқушылардың ойы 

анық жеткізе білу 

қабілеті 

жоғарлайды 

Оқу  

бағдарламасы-

ның сағатының 

өзгеруі, көбеюі 

33

МҰҒАЛІМГЕ АРНАЛҒАН

Жоба жұмысында оймен ойлап айту мен 

жазба  жұмысы  қатар  жүрсе,  ол  оқушы-

ның  бо йын дағы  шығармашылықты  дамы та 

алады  және  өз  бетімен  сөйлеуге,  үйре ту ге, 

алған білімін іс жүзінде меңгеруге қалып тас-

ты ра ды. Бірақ, бұл әдістің әмбебаптану оқу 

жиынтығы  білім  жүйесінде  дамуы  кешенді 

жобалы  бағдарламаның  құрылуына  алып 

келеді. 

Бұл  күндері  еліміздің  жалпы  орта  білім 

беру  мектептерінде  жобалап  оқыту  тех но-

ло гиясының кейбір  элементтері қолданыста 

жүр. Мәселен, жоғары сынып буындарында 

жоба лап оқыту технологиясы арқылы білім 

беру дің  төмендегідей  бірнеше  түрлері 

кездеседі: 

•

көркем әдебиеттерін пайдалану; 

•

ғылыми  және  техникалық  әдебиеттерді 

пайдалануы;

•

жаттығу  жұмыстарын  жазба  түрде 

орындауы;

•

графикалық  жаттығу  жұмыстарын 

жүргізуі;

•

түрлі 

практикалық 

немесе 

лабораториялық  бақылау  жұмыстарын 

өткізуі (репродукциялы жұмыстар); 

•

шығармашылық  дағдыларын  дамыту 

мақ сатында баяндама жазу;

•

реферат, шығармалар, пікір жазуы және 

көрнекі  құралдар,  модельдер,  конс трук ция-

лық т.б. жұмыс түрлерін жатқызуға болады.

Жобалап оқыту технологиясын екі белгі-

мен қарастыруға болады:

1. Прагматикалық бағдар оқыту – прак ти-

калық немесе теориялық шешу нә ти же сінде, 

оқу шылардың танымдық бел сен   ділігі. Жоба 

іс-шаралар  оқушылардың  ұйым  дастыру 

мектебінде  жобаны  тәуелсіз  ас пап тық  іске 

асыруға  бағытталған  өзінің  таби ғаты  бой-

ынша  шығармашылық  зерттеу  жиынтығын 

іздеу.

2. Жоба қызметі субъектілерінің өзара іс-

қимылы.

Мәселен,  әдебиет  сабағын  жобалау  тех-

нологиясы арқылы жүзеге асыруын көр ейік. 

Атап айтқанда, мұғалімдердің шығар машы-

лық тобы 9-11 сынып оқушылар қазіргі ав-

тор лардың туындыларын зерттеу үшін оқу д

-

ан тыс оқу сабақтар жүйесін әзірлейді. Осы 

са бақтарда әрқайсысының өз логикасын мен 

құрылымы  болады.  Бірақ  оларды  оқу шы-

л ардың  танымдық  процестерін  дамыту,  өз 

бе т інше ақпараттық кеңістікті шарлау үшін 

өз білім дерін жобалау мүмкіндігін, сон дай-

ақ сабақтарға дайындық барысында бол ған 

фактісін  біріктіреді.  Сабақ  барысында  оқу -

шылардың ғылыми-зерттеу жобаларын ұсы-

нуға мүмкіндігі бар. Жоғары сынып оқу шы-

ларына әдебиет сабағын жүргізу барысын да, 

оқу шылардың  шығармашылығын,  ғылы

-

ми-зерттеу қызығушылығын ояту, ойлау қа-

б ілетін  дамыту,  сөйлеу  мәдениетінің  бай-

ыту,  өзін-өзі  жетілдіруге  болады.  Мәселен, 

бел сенді  мұғалім  -  жаңа  білім  беру  тех но-

логияларын  дамыту;  ғылыми-зерттеу  қыз-

метін жүзеге асыратындай; ең бастысы шы-

ғармашылық оқытуға көзқарас, әріп тес тері-

мен және оқушылармен бірлесіп жұмыс жа-

сау мүмкіндігінше қол жеткізетін болады [3]. 

Жо балау  технологиясы  бойынша  жоғарғы 

сын ып оқушыларына әдебиет пәнінен сабақ 

бе ру үлгісін алып қарастырайық.

  Мысалы,  сабақтың  бір  түрі  ретінде, 

М.Әуезовтың  «Абай  жолын»  алып  қарас-

тырып  көрейік.  Ең  алдымен  оқушылар 

М.Әуезовтың  «Абай  жолының»  жазылу  та-

ри хымен танысу арқылы жобаның мақсатын 

ан ық тайды.  Шығарманың  идеологиясын 

анық тау үшін – тарихи көркем ерекшеліктері, 

ру хын сезінуге, жазушы идеологиялық не гі-

зін түсіну үшін, жобаның кезекті кезеңі тақ-

ы рып шаларға  бөлінеді.  Жоғарғы  сыныптар 

топ тарға  бөліну  арқылы  ғылыми-зерттеу 

үшін түрлі жобаларды жүзеге асырылады: 

- Ақпараттық жоба жазушы туралы ақпа-

рат ты жинау, талдау және тұсаукесер жұмыс 

іс тейтін топ болып бөлінеді;

- Ғылыми-зерттеу жобасы, социологиялық 

зерт теу, бақылау, эксперимент әдістерін пай-

далана отырып, бастапқы гипотезаны ұсын-

ған және жоғарғы сыныптары бейне зерттеу 

жұ мысын  ұсынуға  болады  -  оның  көркем 

ерек шеліктері  туралы  сурет,  әңгіме  негізгі 

мә селені шешу үшін арналған сұрақтар жү-

йесі құрастырылады;

34

ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ

  -  Сабақтың  тақырыбы  бойынша  әдеби 

коллаж, иллюстрациялар сериясын негіздей 

отырып  сабаққа  музыкалық  сүйемелдеу 

шығармашылық  жобаны  жүзеге  асыратын 

тобы болды. Орындаушылар - дизайнерлер, 

дыбыс инженерлер, редакторлар және әдеби 

жас ақындар өз жобаларын ұсынған, сондай-

ақ сабақтың негізгі мақсатына үлес қосады. 

Жоғарғы  сынып  оқушыларына  әр  пән 

бойынша  берілетін  өзіндік  жұмыстардың 

өз  ерекшеліктері  бар.  Оқушылар  жұмысты 

ойдағыдай  және  нәтижелі  орындауы 

үшін  пән  мұғалімдері  өзіндік  жұмысты 

ұйымдастырудың ерекшеліктерін білуі тиіс.

Пән 

бойынша 

жоғарғы 

сынып 

оқушыларына 

өзіндік 

жұмыстарды 

ұйымдастыруда келесі фактілерді ескеру ке-

рек:

1. Жоғарғы сыныптағы оқушылардың жас 

ерекшеліктеріне  байланысты  психикалық 

және  ойлау  әрекеттерінің  ескерілуі.  Бұл 

ерекшеліктер мыналардан тұрады:

–  жалпы  теориялық  дайындығы  төменгі 

деңгейдегі  жоғарғы  сынып  оқушыларының 

өзіндік жұмысқа белсенді қатысу үрдісі 7-8 

сынып  оқушыларына  қарағанда  анағұрлым 

баяу өтеді;

–  жаттығу  жұмыстарының  бір  түрінен 

екіншісіне  кірісу  үрдісінің  уақыты  төменгі 

сынып  оқушыларымен  салыстырғанда 

едәуір  жәй  өтеді,  мысалы,  мұғалімнің 

түсіндіргенін тыңдаудан, оқулықпен өзіндік 

жұмыс  орындауға  немесе  кітаппен  дербес 

жұмыс істеуден, әңгімелесуге қатысуы;

–  жаттығу  түрлерін  көп  мөлшерде 

қолданғанда  жұмыстың  бір  түрінен 

екіншісіне өтуі баяу болғандықтан, сабақта 

тез  жалығу  пайда  болып  өз  жұмысына 

қанағаттанбайды;

–  бірақ  олар  пән  бойынша  үйде  өз 

бетімен  анағұрлым  тиімді,  көңіл  аударып 

және  мұғалім  ұсынған  әдебиеттермен  ын-

талы жұмыс істеуі, сонымен қатар берілген 

есептердің шешімін табуы мүмкін;

– 

жоғарғы 

сыныптағы 

көптеген 

оқушылардың  сын  көзқарастары  жақсы 

дамығандықтан, қарастырылған мәселелерді 

толық талдауға және туындаған күмәндарын 

тексеруге ұмтылады. Бұрынғы қалыптасқан 

білімдерімен, көзқарастарымен үйлеспейтін 

түсініксіздікті  «есте  сақтау»  үшін,  «сену» 

үшін  қабылдамайды.  Олар  өз  пікірлерін 

ашық айтып (әрине, егер мұғалім бұған мән 

беріп, аңғарып отырса), мұғалімнен өздерін 

ойландыратын  сұрақтың  жауабын  алуға 

тырысады.  Осы  мақсатта  ұстазы  ұсынған 

кітаптар мен мақалаларды, теледидар, радио 

және  де  басқа  ақпарат  көздерін  пайдалана-

ды.

Демек,  физика  пәні  бойынша  жоғарғы 

сыныптар  үшін  өзіндік  жұмыстарды 

ұйымдастыру  барысында  мына  фактілерді 

де ескеру керек:

–  физикадағы  оқу  материалының 

күрделілігінің кенеттен өсуі;

–  ондағы  физикалық  теория  мен 

математикалық  амалдарды  қолданудың  ар-

туы;

–  әдіснамалық  сипаттағы  жалпылау  мен 

қорытындылаудың маңызының артуы.

жүктеу/скачать 4,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: