Национальной академии наук республики казахстан


УЛЬТРАДИСПЕРСТІ ШИКІЗАТ ҚОЛДАНУЫМЕН АЛЮМИНИЙ ҰЯҚАЛЫБЫ НЕГІЗІНДЕ



Pdf көрінісі
бет9/30
Дата03.03.2017
өлшемі9,42 Mb.
#5613
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   30

УЛЬТРАДИСПЕРСТІ ШИКІЗАТ ҚОЛДАНУЫМЕН АЛЮМИНИЙ ҰЯҚАЛЫБЫ НЕГІЗІНДЕ 
КОМПОЗИЦИЯЛЫҚ МАТЕРИАЛДАРДЫ АЛУЫ 
 
А.Б. Найзабеков
1
, С.Н. Лежнев
1
, Г.Г. Курапов
2
, А.В. Волокитин
2
, И.Е. Волокитина
2
, Е.П.Орлова
2
 
 
1
Руднендік индустриалды институты, Рудный қаласы 
2
Қ.И. Сəтбаев атындағы Қазақ Ұлттық Техникалық Зерттеу Университеті, 
Алматы қаласы 
 
Түйін  сөздер:  фуллерен,  фуллерен  құрымы,  қарамтыл,  микрокристалды  көміртек,  композит,  алюминий, 
микроқұрылым, микроқаттылық, қасиеттер. 
Аннотация. Бұл жұмыста бұйымдарды құю-деформациялау технологиясымен жасалануының Беларус ФТИ НАН 
жобалаған əртүрлі түрлендіру негізінде көміртекті лигатура (силуминдер) құрамымен (графит түрінде микрокристалды 
жəне фуллерен, фуллерен құрымы, фуллерен қарамтыл нанокөміртекті қосымшалар түрінде) алюминий  қорытпаларын 
өңдеудің кешенді зерттеулер жүргізуіне арналған. 
Элементті,  фазалық  құрамы,  құрылымдық  күйі  жəне  бастапқы  компоненттердің  механикалық  жəне 
триботехникалық  көрсеткіштері,  механобелсенділігінен  кейін Al-C жүйесінің  шихтасы,  шихтаның  (экструдирлеу) 
қарқынды  пластикалық  деформациядан  кейін  лигатураның  жəне  лигатурамен  өңдеуден  кейін  құйылған  алюминий 
дайындамалары зерттелген. 
Кезенмен  оларды  алудың  жəне  термомеханикалық  əсерінен  кейін Al-C  жүйесінің  құрылымның  пайда  болу 
үрдістері  зерттелген.  Бұл  кезде  лигатураларда  көміртекті  асақатты  фазалардың  пайда  болуына  үлкен  көңіл  бөлінді, 
мұнда  микрокристалдық  графит  орнына  нанокөміртекті  қосымшалар  қолданылады.  Шихтаның  активті  болу  кезінде 
алынған  лигатураның  құрылымдық  күйі  (механоактивациясы  жəне  диспергирлейтін  құралдарда  жəне  қарқынды 
пластикалық  деформациясы  кезінде)  оларды  қоспа  түрінде қолдануы тиімділігін  анықтайды,  сол  сияқты  тек  дисперсті 
беріктенуін  ғана  емес,  жоғары  үйкеліске  қарсы,  пластикалық  жəне  беріктік  қасиеттердің  жиынтығына  ие  композиттер 
құруы кезінде қорытпаның түрлендіруін қамтамасыз етеді. 
Зерттеулер  нəтижелері  жоғары  бағалы  фуллерендер  қолдануымен  алынған  алюминий  композиттері  арзан 
нанокөміртекті  материалдарды  (фуллеренді  құрымы,  фуллеренді  қарамтыл)  қолдануымен  алынған  композиттерді 
салыстырғанда құрылымның пайда болуының принципиалды салыстыруы анықталмады.  
 
Поступила 16.05.2016 г. 

ISSN 2224–5227                                                                                                                               
№ 3. 2016  
 
 
53 
REPORTS OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES  
OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN 
ISSN 2224-5227 
Volume 3, Number 307 (2016), 53 – 65 
 
 
DEVELOPMENT OF TECHNOLOGIES OF HOT ROLLING OF 
ALUMINUM ALLOY SHEETS ON A CONTINUOUS LONGITUDINAL 
WEDGE MILL WITH THE USE OF PHYSICAL SIMULATION 
 
S.A. Mashekov
1
, B.N. Absadykov
2
, M.L. Rakhmatulin
1
, M.E. Isametova
1
,  
E.Z. Nugman
1
, A.I. Poleshchuk
1
, A.S. Mashekova
1
  
 
1
 Kazakh National Research Technical University named after K.I. Satpaev, Almaty, Republic of Kazakhstan

Kazakh-British Technical University, Almaty, Republic of Kazakhstan 
Mashekov.1957@mail.ru, b_absadykov@mail.ru 
 
Abstract. With the use of modern high-precision installation Gleeble3500 there were investigated patterns of 
change in deformation resistance and aluminum alloy structure 6060. The data patterns were investigated by 
physical modeling of rolling strips on the longitudinal wedge mill with different processing modes. With a unified 
position it was described the changes in the structure of aluminum alloy 6060 with a multi-stage compression at 
different temperatures and strain rates. It is found that the rolling of aluminum alloy at low temperatures will result 
in formation of a coarse grain structure and, conversely, rolling at high temperatures contributes to a fine grain 
structure in the metal structure. 
Keywords: compression, deformation resistance, flexibility, experimentation, hardening, softening, 
recrystallization. 
 
 
 
ƏОЖ 621.771.23 
 
ФИЗИКАЛЫҚ ҮЛГІЛЕУ ƏДІСІН ҚОЛДАНЫП  
ҮЗДІКСІЗ БОЙЛЫҚ-СЫНАЛЫ ОРНАҚТА АЛЮМИНИЙ 
ҚОРЫТПАСЫНАН ЖАСАЛҒАН ҚАҢЫЛТЫРДЫ ЫСТЫҚТАЙ 
ЖАЙМАЛАУДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯСЫН ӨНДЕУ 
 
С.А.Машеков
1
, Б.Н. Абсадыков
2
, М.М. Акимбекова
1
, А.С. Машекова
1
  
 
1
 Қ.И. Сəтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті,  Алматы қ.,  
Қазақстан Республикасы; 
2
Қазақстан-Британ техникалық университеті, Алматы қ., Қазақстан Республикасы 
 
Түйін  сөздер:  қысу,  деформация  кедергісі,  тəжірибе,  беріктену,  беріксіздену,  рекристаллизация, 
алюминий қорытпасы.  
Аннотация.  Қазіргі  заманғы  дəлдігі  жоғары Gleeble3500 қондырғысын  қолданып, 6060 алюминий 
қорытпасының  деформацияға  кедергі  жасау  жəне  құрылымының  өзгеру  заңдылықтары  зерттелген.  Бұндай 
зерттеу,  бойлық-сыналы  орнақта  жаймалаудың  əр  түрлі  режимдерін  қолданып,  физикалық  модельдеумен 
жүргізілген.  Əр  түрлі  температура  мен  деформация  жылдамдықтарында  көп  сатылы  жаншуды  қолданып, 
бірдей  көзқараспен 6060 алюминий  қорытпасының  құрылымының  өзгеру  заңдылықтары  анықталған. 6060 
алюминий  қорытпасын  төменгі  температурада  бойлық-сыналы  орнақта  жаймалағанда  металдың 
құрылымында салыстырмалы ірі түйіршіктер қалыптасатындығы анықталған, ал жоғарғы температураларда 
бойлық-сыналы  орнақта  айтылған  қорытпаны  деформациялау  металл  құрылымында  салыстырмалы  ұсақ 
түйіршіктерді қалыптастандыратындығы табылған.  
 

Доклады Национальной академии наук Республики Казахстан  
 
 
   
54  
Кіріспе.  Алюминий  қорытпаларын  ыстықтай  деформациялаған  кезде,  олардың  сапасы 
деформациялаған  жағдайда  жүретін  беріктену  жəне  динамикалық  беріксіздену  процестерімен,  ал 
деформациялаудың  сатылары  арасындағы  тыныста – статикалық  беріксіздену  процестерімен 
байланысты болады [1,2].  
Динамикалық беріктену мен беріксіздену процестерін жуықты деформация қисық сызығымен 
сипаттауға  болады.  Деформациялар  арасында  жүретін  статикалық  беріксізденуді,  көп  сатылы 
деформация қисық сызығы, кернеудің релаксациясы сияқты мəліметтерді жəне қаттылық, беріктік, 
ұзару, көлденең тарылу сияқты механикалық қасиеттерді тəжірибемен алып зерттеуге болады. Бұл 
процесті  тағы  да  металлографиялық,  рентгенографикалық  жəне  электронды-микроскопиялық 
əдістерді  қолданып  зерттеуге  болады [3,4]. Бұйымның  механикалық  қасиеті  деформация  кезінде 
жүретін беріктену жəне беріксіздену процестерімен тікелей байланысты екендігі белгілі.  
Осы  процестердің  кинетикасын  білу,  металды  жаймалауға  қажетті  деформациялайтын  күшті 
есептегенде,  жұмыс  пен  энергияны  анықтағанда,  деформациялайтын  жабдықтың  қуатын 
таңдағанда,  керекті  микроструктура  мен  материалдың  қасиетін  болжағанда  маңызды  рольді 
атқарады [5,6]. 
Жоғарыда  айтылған  процестерді  белгілі  бір  мақсатпен  қолдану,  жаймалау  жəне  т.б. 
металдарды қысыммен өңдеу процестерін жақсартуға, белгілі бір механикалық қасиеті бар аяққы 
өнімдерді термиялық өңдеусіз жасауға мүмкіндік береді. 
Жаймалау,  соғу,  қалыптау  сияқты  деформациялау  процестерін  модельдеу  үшін  өңдеу 
жағдайындағы  материалдардың  қасиетін  зерттеу  жəне  сипаттау  қажет [7,8,9]. Бұл  үшін 
жаймалауға,  соғуға  жəне  қалыптауға  тəн  деформацияның  мөлшері  мен  жылдамдығы  жəне  өңдеу 
температурасы  аралығында  тəжірибелер  жасап,  осы  параметрлердің  мөлшерлеріне  байланысты 
деформацияның  кедергісін  өлшеу  керек.  Осындай  мəліметтердің  негізінде  алынған  деформация 
кедергісі  теңдеуі  мен  графиктерін  ұтымды  деформацияны,  деформация  жылдамдығын, 
температураны жəне деформацияланатын дайындаманың кез келген нүктесі үшін деформацияның 
өзгеруі  тарихын  анықтау  үшін  пайдалануға  болады.  Бұндай  мəліметтер  бұйым  материалында 
жақсы  микроқұрылымды  жəне  қасиетті  алуға  мүмкіндік  беретін  технологияны  анықтауға 
мүмкіндік жасайды.  
Сонымен,  ыстықтай  металдарды  қысыммен  өңдегенде,  соның  ішінде  металды  ыстықтай 
жаймалағанда  жүретін  беріктену  жəне  беріксіздену  процестерін  зерттеуге,  сонымен  бірге 
ыстықтай  жаймаланған  жайманың  сапасына  жаймалаудың  температура-деформациялық 
режимдерінің  əсер  етуін  зерттеуге,  деформация  кедергісі  графигін  пайдаланып  ұтымды 
технологияны анықтауға қазіргі уақытта үлкен көңіл бөледі. 
Алюминий  қорытпалардан  сапалы  жұқа  жолақтарды  жасау  үшін  жəне  энергиякүштік 
параметрді  азайту  үшін  біз  құрылымы  жаңа  бойлық-сынала  орнақты  ұсындық [10]. Бойлық-
сыналы  орнақтың  айырмашылығына  мыналар  жатады:  орнақтардың  қапастарына  тұрақты 
диаметрі  бар  пішінбіліктер  орнатылған;  жаймалау  бағытымен  бір  ізді  орналасқан  қапастарға 
диаметрі  біртіндеп  кішірейетін  жұмысшы  пішінбіліктер  жəне  диаметрі  біртіндеп  үлкейетінтіреу 
пішінбіліктері орнатылған. 
Ұсынып  отырған  орнақта,  басқыш  механизмі  жоқ  алдыңғы  үш  қапаста  орнатылған  жоғарғы 
жəне  төменгі  пішінбіліктердің  көлденең  осі,  жаймалау  осіне  тік  бағытпен  мынандай  мөлшерге 
ығысқан: 
,
25
,
0
2
i
pi
n
i
D
k
x
α



=

мұндағы 
D
pi
  −
i-ші  қапаста  орнатылған  жаңа  пішінбіліктің 
диаметрі; 
α
i

i-ші қапастың пішінбіліктері үшін рұқсат етілетін қарпу бұрышы; k
п
– қайтадан жону 
коэффициенті. 
Жұмыстың  мақсаты.  Жаңа  бойлық-сыналы  орнақта  алюминий  қорытпасын  жаймалауды 
физикалық модельдеу жолымен, жоғары сапалы жолақты жасауға мүмкіндік беретін жаймалаудың 
ұтымды технологиялық процесін анықтау. 
Материалдар жəне зерттеу əдістемесі. 6060 алюминий қорытпасынан (Si–0,3-0,6; Fe–0,1-0,3; 
Cu– 0,1; Мn –0,1;Мg – 0,35-0,6; Сr – 0,05; Zn – 0,15; Тi – 0,10) көлденең  қимасы  тік  бұрышты 
болатын, өлшемі 20±0,1×15±0,1×10±0,1 мм тең үлгіліктерді жасадық. 
Механикалық  сынаудың  екі  вариантын  іске  асырдық.  Бірінші  вариант  бойынша, 6060 
алюминий  қорытпасының  реологиясын  зерттеу  мақсатымен  дөңес  соққышпен  үлгілікті  қысып 

ISSN 2224–5227                                                                                                                               
№ 3. 2016  
 
 
55 
тəжірибені  жүргіздік.  Тəжірибені  жүргізу  үшін Gleeble3500 қондырғысын  қолдандық.  Бұл 
тəжірибелерде  бойлық-сыналы  орнағының  жылдамдығымен  белсенді  жүктемені  түсіріп  үлгілікті 
циклді  деформациялауды  іске  асырдық  (кесте 1). Циклді  деформациялаудың  аралығында 
электржетек  өшіріліп  үлгілік  дөңес  соққышпен  қысылған  күйде  қалдырылды.  Бұндай  жағдайда 
белсенді жүктеме түсіру сатысы релаксация сатысымен ауыстырылды. 
Екінші  вариантпен  сынау,  физикалық  модельдеу  нəтижесінде  алынатын  металдың 
микроқұрылымын  анықтау  үшін  жүргізілді.  Бұндай  жағдайда,  барлық  белсенді  жүктеме 
түсірілгеннен кейін қондырғының қарпығышын ажыратып, контейнерден үлгілікті шығардық.  
Gleeble3500  қондырғысы  термомеханикалық  сынаудың  толық  цифрлы  тұйық  жүйесі  болып 
саналады.  Бұл  қондырғыда  керекті  тəжірибелік  мəліметтерді  алуды  қарапайым Windows 
базасындағы  бағдарлама  жəне  қуатты  процессорлар  жиынтығы  қамтамасыз  етеді.  Осы  бөлімдер 
физикалық модельдеудің жəне термомеханикалық сынаудың жоспарын жасауға, оны өткізуге жəне 
өңдеуге қажетті интерфейсті қамтамасыз етеді.  
 
Кесте 1 – Физикалық модельдеудің тəжірибе жүргізу жоспары 
 
№ вар.  
1,  

t
1

с 
2
,  

t
2
,  
с 
3


t
3
,  
с 
4, 

t
4

с 
5
,  

Сынау температурасы – 450 
0
С 
1 25 
4  20 3  17 2,4 15 1,8 12 

20 
3 20 3 20 3 15 2 15 
3 30 
3  22  2,6 18  2,2 11  1,9 9 
4 23 
4  23 3  17 2,4 15 2  12 
Сынау температурасы–400
 0
С 
1 25 
4  20 3  17 2,4 15 1,8 12 
2 20 
4  20 3  20 2,4 15 2  15 
3 30 
3  22  2,6 18  2,2 11  1,9 9 
4 23 
4  23 3  17 2,4 15 2  12 
Сынау температурасы – – 350 
0
С 
1 25 
4  20 3  17 2,4 15 1,8 12 
2 20 
4  20 3  20 2,4 15 2  15 
3 30 
3  22  2,6 18  2,2 11  1,9 9 
4 23 
4  23 3  17 2,4 15 2  12 
Сынау температурасы – 300 
0
С 
1 25 
4  20 3  17 2,4 15 1,8 12 
2 20 
4  20 3  20 2,4 15 2  15 
3 30 
3  22  2,6 18  2,2 11  1,9 9 
4 23 
4  23 3  17 2,4 15 2  12 
Сынау температурасы– 250 
0
С 
1 25 
4  20 3  17 2,4 15 1,8 12 
2 20 
4  20 3  20 2,4 15 2  15 
3 30 
3  22  2,6 18  2,2 11  1,9 9 
4 23 
4  23 3  17 2,4 15 2  12 
Ескерту: 
1
–бірінші  қапастағы  бірлік  жаншу; t
1
–бірінші  қапастан  кейінгі  деформация  аралық  тыныс; 

–екінші 
қапастағы бірлік жаншу;t
2
–екінші қапастан кейінгі деформация аралық тыныс; 
3
 –үшінші қапастағы бірлік жаншу; 
t
3
–үшінші қапастан кейінгі деформация аралық тыныс; 
4
–төртінші қапастағы бірлік жаншу; t
4
 - төртінші қапастан 
кейінгі деформация аралық тыныс; 
5
–бесінші қапастағы бірлік жаншу. 
 
Gleeble3500  қондырғысының  қыздыру  жүйесі,  тоқты  тура  өткізіп 10000
⁰С/с  жəне  одан  кіші 
жылдамдықпен үлгілікті қыздыруға жəне тұрақты тепе-тең температураны ұстап тұруға мүмкіндік 
береді.  Үлгілікті  ұстап  тұратын  қарпығыштың  жоғарғы  жылу  өткізгіштігінің  арқасында, 
Gleeble3500  қондырғысы  үлгілікті  жоғарғы  жылдамдықпен  салқындата  алады.  Қосымша 
салқындату  жүйесі,  үлгіліктің  бет  жағын 10000
⁰С/с  жəне  одан  да  жоғары  жылдамдықпен 
салқындатуды жүргізуге мүмкіндік жасайды. Терможұптар жəне қосымша инфрақызыл пирометр 
үлгіліктің температурасын дəл бақылауға керекті дабылды компъютерге беріп тұрады.  
Gleeble3500 механикалық жүйесі бұл тұйық, толық интегралданған сервогидравликалық жүйе. 
Айтылған  механикалық  жүйеде 100 кН  дейінгі  күшті  дамытуға, 1000 мм/с  максималды 

Доклады Национальной академии наук Республики Казахстан  
 
 
   
56  
жылдамдықпен маңдайшаны қозғалтуға мүмкіндік бар. LVDT-бергіші/күш бергіші (тензоөлшегіш) 
немесе  түйіспейтін  лазерлі  экстензоөлшегіші  механикалық  сынаудың  бағдарламасын  дəл  іске 
асыруға қажетті кері байланысты қамтамасыз етеді. Барлық сынау тəжірибелерін төменгі қысымда 
немесе қорғағыш атмосферада жүзеге асыруға болады.  
Механикалық  жүйе  зерттеушіге  кез-келген  сынау  процесінде  əр  түрлі  басқару  режимін 
қолдануға  мүмкіндік  береді.  Бұндай  икемділік  көптеген  термомеханикалық  процестерді 
модельдеуге  мүмкіндік  жасайды.  Бағдарлама  басқарушы  айнымалы  шамаларды  сынаудың  кез 
келген сатысында ауыстыра алады.  
Gleeble3500 кешенінің негізгі бірікпесі болып 3 сериямен шығарылған цифрлы басқару жүйесі 
саналады.  Осы  бірікпе  бір  мезгілде,  термиялық  жəне  механикалық  сынаудың  көрсеткіштерін 
басқару  үшін  қажетті  дабылды,  жабық  типті  цифрлі  термомеханикалық  жүйенің  жəрдемімен 
жібереді. Gleeble3500 жүйесі  толық  автономды  немесе  қолмен  жасайтын  режиммен  жұмыс  істей 
алады.  Керек  болған  кезде,  материалдарды  сынау  жағдайында  максималды  бейімділікке  жету 
үшін, қиыстырылған режиммен де жұмыс жасай алады.  
Компьютерлі  басқару  жүйесі, OC Windows бағдарламасы  бар  үстелге  қойатын  компьютерді 
жəне басқару консолінде орнатылған қуатты өндірістік компьютерді өзінің құрамына кіргізеді. OC 
Windows  бар  үстел  компьютері,  модельдеудің  бағдарламасын  жасауға  жəне  алынған  мəліметті 
талдауға керекті, өндірістік стандартқа сəйкесті, икемді, көп мақсатты Графикалық Интерфейспен 
қамтамасыз етілген.  
Зерттеуді  жүргізу  процесінде  үлгілікті Gleeble3500 қондырғысының  контейнерінде 450
о
С 
температурасына дейін қыздырдық жəне осы температурада 30 мин үстадық. Бұндай қыздыру ірі 
түйіршікті құрылымды алуды қамтамасыз етті. Қыздырылған үлгіліктерді сынау температурасына 
дейін  салқындаттық,  содан  кейін 250 ÷ 450 
о
С  температуралар  аралығында 50 
о
С  қыздыру 
қадамымен  сынауды  жүргіздік.  Бөлшектеп  тəжірибені  жүргізген  кезде  жаншу  режимін  өзгертіп 
отырдық  (кесте 1). Осы  кезде,  үздіксіз  жаймалаудың  негізгі  заңын,  яғни  секундтық  көлемнің 
тұрақтылық  заңын  сақтап,  бес  қапасты  бойлық-сыналы  орнақта  металды  жаймалағанда  пайда 
болатын  деформация  аралығындағы  тыныс  уақыттын  анықтадық.  Сынаудан  кейін  алынған 
құрылымды зерттеу үшін кішкентай үлгіліктерді негізгі үлгіліктерден кесіп алдық.  
Металлографиялық  зерттеулер  үшін  қажетті  ысылманы,  əдеттегі  тəсілдерді  қолданып, 
ажарлау  жəне  əрлеу  дөңгелектерінде  дайындадық.  Үлгіліктерді  улау  үшін  Келлер  ертіндісін 
қолдандық.  
Металлаграфиялық  зерттеуді  əмбебапты Neophot 32 (Karl Zeiss, Jena) (Германия) 
микроскопын  қолданып  жүргіздік. Neophot 32 микроскобы  металлографиялық  əдіспен 
микроқұрылымды  зерттеу  үшін  жəне  фотосуреттерді  жасау  үшін  қолданылады.  Бақылауды, 
үлкейтудің  еселігін  өзгертіп,  жарық  жəне  қараңғы  алаң  əдісімен,  поляризацияланған  жарықта 
жүргізуге  болады.  Микроскопта  мынандай  үлкейтуді  пайдаланады: 10-нан 2000 есе  дейін. 
Микроскоп  цифрлы  айналы Olimpus фотоаппаратымен  қамтамасыз  етілген.  Алынған 
микроқұрылымның суреттері компьютерде сақталып біртіндеп шығарып алуға болады.   
 
Алынған нəтижелер жəне оларды талқылау  
1-5  суреттерде 6060 алюминий  қорытпасы  үшін  деформация  кедергісінің  пластикалық 
деформациядан тəуелділігі келтірілген. Осы суреттерде келтірілген деформациядан пайда болатын 
беріктенудің қисық сызықтары алюминий қорытпаларына тəн түрге иемденген.  
Пластикалық  ағыс  кезінде  пайда  болатын  деформациялық  беріктену  жəне  беріксіздену 
процестері,  төменгі  температураларда  деформацияланған  үлгілікте  қалай  жүретін  болса,  сондай 
заңдылықпен  жоғары  температурада  деформацияланған  үлгілікте  жүретіндігі (1–5 суреттер), 
көптеген тəжірибелерден байқалды.  
 

ISSN 222
 
                
                
 
Сурет 1 –
250 
кедергісін
түр  жəн
көбейетін
Əдет
350, 400 
кішкентай
Төме
үлгілікті 
тəжірибел
Өйткені, 
деформац
мүмкін. 
деформац
жылдамд
 
 
4–5227        
                    
                    
– 250 
о
С темпе
жəне 300 
нің  бастапқы
е  пластика
ндігін байқау
тте  жоғары 
жəне 450
й мəндерге и
енгі  темпер
ұстаудың 
лер көрсетті
6060  қоры
ция үлгілікт
Сонымен, 
циялану жағ
ығын жəне 
                    
      а)          
     в)           
а – вар
ературасында 6
о
С  темпер
ы мəні салы
алық  дефор
уға болады.
температур
0
о
С  темпера
иемденген ж
ратураларда 
санын  көб
і. Осы себеп
ытпасында 
тің кейбір ай
осылай  ан
ғдайын қамт
т.б.).  
                   
                    
                    
риант 1; б – вар
6060 алюмини
кедергіс
ратураларын
ыстырмалы 
рмациялауд
.  
рада  алюмин
атураларынд
жəне темпер
(250  жəне
бейтсек,  он
птен, деформ
беріктену 
ймақтарына
нықталған 
тып көрсетт
                    
 
57 
                   
                    
риант 2; в – ва
ий қорытпасын
сінің қисық сы
 
нда  деформ
тым үлкен 
дың  соңынд
ний  қорытп
да  деформа
ратурадан аз
е 300 
о
С)  д
нда  соққыш
мация кедер
жəне  берік
а шоғырланы
деформаци
ті (металдың
                   
                    
                   
ариант 3; г – ва
н əр түрлі вари
ызықтары 
мацияланған
болатынды
да  кернеуд
паларының  д
ация  кедер
зырақ тəуел
деформация
шқа  түсетін
ргісінің мөл
ксіздену  пр
ып, деформ
ия  кедергіс
ң температур
                    
     б) 
   г)  
ариант 4 
иантармен сына
н  үлгілікте
ығы 1 жəне 2
дің  мəні  с
деформация
гісінің  мөл
лді болады.  
яланған  кезд
н  қысым 
лшеріде де б
оцестері  бі
мация кедерг
і,  зерттеліп
расын, дефо
                   
ап алынған деф
ер  үшін  де
2 суреттерд
салыстырма
ясы  жеңіл  іс
лшері  салы
де,  жүктем
аздап  көбе
бəсең үлкейі
іртіндеп  жү
гісі тым бəс
п  жатқан 
ормация дəр
  
№ 3. 2016 
 
 
 
формация 
еформация 
ен көрініп 
алы  бəсең 
ске  асады. 
ыстырмалы 
е  астында 
ейетіндігін 
іп отырды. 
үріп  жəне 
сең үлкеюі 
үлгіліктің 
режесі мен 

Доклады Н
 
 
                
         
Сурет 2 –
 
Жоға
кедергісін
айтылған
деформац
үлкен  əсе
алюминий
деформац
деформац
деформац
 
Национальной
                    
                   
– 300 
о
С темпе
арғы  темпер
нің  мөлшер
ды 3, 4 жəн
ция жылдам
ер  ететіндіг
й  қорытпа
ция  кедергі
циялағанда 
ция кедергіс
й академии н
 
     а)           
            в)    
а – вар
ературасында 6
ратураларда
рі  жаншу 
не 5 суретте
мдығы мен д
гін  көрсетед
сында  бері
сі  кішкента
беріктену п
сі қарқынды
аук Республи
                    
                    
риант 1; б – вар
6060 алюмини
кедергіс
а (350, 400
үлкейген  с
ер  жақсы  бе
деформация
ді.  Бірінші  қ
іктену  жəн
ай  мəнге  и
процесі жақс
ы көбейді. 
ики Казахста
   
58  
                   
                    
риант 2; в – ва
ий қорытпасын
сінің қисық сы
0  жəне 450
сайын  қарқ
ейнелейді.  О
ның үлгілік
қапаста  кіш
не  беріксізд
е  болды,  а
сырақ жүріп
ан  
                    
                   
ариант 3; г – ва
н əр түрлі вари
ызықтары 

о
С)  үлгіл
қынды  көбе
Осы  суретт
кте біркелкі 
шкентай  жы
дену  проце
ал  келесі  қа
п жəне дефо
  б)  
        г) 
ариант 4 
иантармен сына
ліктерді  сын
ейетіндігін 
тер,  жоғарғы
таралуы де
ылдамдықпен
естері  қарқ
апастарда  ү
ормация үлг
ап алынған деф
нағанда,  де
көрсетті. 
ы  темперара
еформация к
н  деформац
қынды  қата
үлкен  жылд
гілікте бірк
 
 
формация 
еформация 
Жоғарыда 
атураларда 
кедергісіне 
циялағанда 
ар  жүріп, 
дамдықпен 
келкі тарап 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   30




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет