Национальной академии наук республики казахстан

Известия Национальной академии наук Республики Казахстан  
 
 
   
286  
[21]  Давид  Р.  Основные  правовые  системы  современности.  Перевод  с  французского  доктора  юрид.  наук  проф. 
Туманова В. А. - Москва: Прогресс, 1988. – 496 с. 
[22] Sim R., Pace P. A level English Law. – L., 1991. –P.49. 
[23] Топорнин Б.Н. Европейское право. - М, 1998. 
[24]  Snider F.  The  Effectiveness  of  European  Community  Law:  Institutions,  Processes,  Tools  and  Techniques  //  Modern 
Law Review. - 1993. -№ 19. - P. 32;  Edward D., Lane R. European Community Law. An Introduction. Edinburgh, 1995.  - P. 52; 
Марченко М.Н., Дерябина Е.М. Право Европейского союза. Вопросы истории и теории. – М.: "Проспект", 2010. – 308 с. 
[25] Henn H. Legal Traditions of the World. Sustainable Diversity in Law. - Oxford, 2000. - P. 126-210; Hesselink M. The 
New European Private Law. Essays on the Future of Private Law in Europe. - N.Y., 2002. - P. 11-22. 
 
REFERENCES 
 
 [1]  Hall K. Oxford Companion to American Law.  Oxford,- 2002, P. 130, 134 (in Eng.). 
[2] Reutov V.P. Types of law and the problem of the sources and forms of law // Bulletin of the University of Perm.   2010, 
Issue 2 (8)  electronic resource: http://www.jurvestnik.psu.ru/(in Russ.). 
[3] Boshno V.A. Form of law: theoretical and legal research: dis. ... Dr. jurid.sciences: 12.00.01.- Moscow, 2005, 440 p. (in 
Russ.). 
 [4] Hearn K. The Theory of Legal Duties and Rights, L., 1883,- P.31-32 (in Eng.). 
[5] Berželė J.L. General Theory of Law. M., 2000, P.97. (in Russ.). 
[6] Taranovsky F.V. Textbook encyclopedia law.  St. George, 1917, p.168. (in Russ.). 
[7] Problems of the general theory of law and state / under obsch.red. V.S.Nersesyantsa, M., 1999. (in Russ.). 
 [8] Alekseev S.S. Right: ABC - theory - philosophy. Experience of complex research.  M., 1999. 
 [9] Harris J. Legal Philosophies.  London, 1997, P.156-185(in Eng.). 
[10] Marchenko M.N. Sources of law: Textbooks. M .: TC Welby, Ed. Prospect, 2008,  760 p. (in Russ.). 
[11] Zarubina M.A. Business-in-law. Economics and Law Journal.  2008, № 2, P.55-57. (in Russ.). 
[12] Kerimov D.A.Filosofskie rights issues.  M., 1972. (in Russ.). 
[13] Marchenko M.N. State and Law in the context of globalization. Moscow, 2008. (in Russ.). 
[14] Kartashov V.N.  Traditional and modern approaches to understanding the sources of law , Sources of law: Problems of 
theory and practice.  Moscow, 2008. (in Russ.). 
 [15] McLeod I. Legal Theory. L., 1999,  P. 12 (in Eng.). 
[16] Alekseev S.S. Philosophy of law. History and modernity. Problem. Trends. Prospects.  M.,  1997, p.28. (in Russ.). 
[17] Legal Encyclopedia / Pod Society. Ed. B.N. Topornino.  M., 2001,  P. 785. (in Russ.). 
 [18]. Hart A. Positivism and the Separation of Law and Morals // Essays in Jurisprudence and Philosophy. L., 198, P. 260 – 
263(in Eng.). 
[19] Osakwe K. Comparative Law: schematic comment: teaching practical manual. M., Jurist, 2008, 830 p. (in Russ.). 
[20] Garashko A.J. Features of systems sources of law in the Roman-Germanic and Anglo-American legal families [Text] / 
A. Yu Garashko // Jurisprudence: Problems and Prospects: Proceedings of the international. scientific. Conf. (Perm, March 2012).  
Perm: Mercury, 2012, P. 5-8. (in Russ.). 
[21]  David  R.  Principal  legal  systems  of  today.  Translated  from  the  French  doctor  jurid.  Science  prof.  Tumanova  VA  - 
Moscow: Progress, 1988, 496 p. (in Russ.). 
 [22] Sim R., Pace P. A level English Law.  L., 1991, P.49 (in Eng.). 
[23] Topornin B.N. European law.  M., 1998. (in Russ.). 
 [24] Snider F. The Effectiveness of European Community Law: Institutions, Processes, Tools and Techniques // Modern Law Review.  
1993,№ 19, P. 32; Edward D., Lane R. European Community Law. An Introduction. Edinburgh, 1995, P. 52; Marchenko M.N., Deryabina 
E.M. Law of the European Union. Questions of History and Theory.  M .: "Prospectus", 2010, 308 p (in Eng.). 
 [25] Henn H. Legal Traditions of the World. Sustainable Diversity in Law.  Oxford,  2000, P. 126-210; Hesselink M. The 
New European Private Law. Essays on the Future of Private Law in Europe.  N.Y., 2002. P. 11-22 (in Eng.). 
 
Құқықтың қайнар көздері: заманауи заң ғылымдарындағы интерпритациялау мәселелері 
Тайторина Б.А.,Тусупбекова С.К. 
abu2007@bk.ru
 
Тірек  сөздер:  құқық,  құқық  қайнар  көздері,  құқықтың  нысаны,  арақатынас,  құқықтық  отбасы,  заң,  ерекшеліктер, 
позитивтік құқық, классификациялау. 
Түйін.  Құқық  қайнар  көздерінің  өзгешелігі  заң  ғылымдарының  орталық  тарауы  ретінде  құқық  нысаны 
арақатынасымен бірге көрсетіледі. Мақаланың мақсаты – құқық қайнар көздерінің мәселелерінің зерттеу, құқық нысаны 
және  құқық  қайнар  көздерінің  белгілері  мен  түсінігін  анықтаудағы  салыстырмалы  жаңа  методологиялық  көзқарастар, 
олардың  арақатынас  мәселелері,  сонымен  қатар  бұл  категорияны  түрлі  ұлттық  жүйелер,  құқықтық  отбасылар, 
халықаралық құқық тұрғысынан қарастыру.  
Қазіргі кезеңде зерттеушілерге құқық қайнар көздерінің иерархиясы мен классификациясы, түрлі қайнар көздердің 
құқықтық  табиғатын  анықтау,  сонымен  қатар  құқық  қайнар  көздері  түсінігі  мен  құқық  нысаны  түсінігінің  арақатынас 
мәселелері  аса  маңызды  болып  табылады.  Табиғи  және  позитивті  құқықтың  нысаны  мен    қайнар  көздері,    романо-
германдық  қайнар  көздердің  негізгі  түрлері  мен  классификациялау  критерийлері,  англо-американдық  құқық  қайнар 
көздерінің жүйесіндегі заңның орны мен рөлі, ЕО құқық қайнар көздерінің түсінігі, түрлері мен ерекшеліктері, ЕО мүше 
мемлекеттерде құқық қорғау қызметінде Еуропалық сот шешімдерінің рөлі сияқты мәселелер өзектеліп отыр. 
 
Taitorina  B.A.  Doctor  of  juridical  sciences,  professor,  theory  and  history  of  state  and  law  and  constitutional    law 
department, juridical faculty, Kazakh national University Named by Ababy. Kazakhstan, Almaty. 
Sources of law: problems of interpretation in modern jurisprudence  
 
Tusupbekova S.K. Master's of jurisprudence, Doktopal Student  Doktor Studi programme of Legal sciense  
Baltik International Akademy, Riga, Latvia 
 
Поступила 27.03.2015 г. 

ISSN 2224-5294                                                                                        Серия общественных и гуманитарных наук. № 2. 2015  
 
 
287 
N E W S 
OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN 
SERIES OF SOCIAL AND HUMAN SCIENCES 
ISSN 2224-5294 
Volume 2, Number 300 (2015), 287 – 291 
 
Effective use of interactive methods of teaching 
 foreign languages in higher education 
 
Akynova J.M. 
akinova_01@mail.ru 
 
The Kazakh State women's Pedagogical University 
 
Key words. Information technology, technique, training, foreign language. 
Abstract. This article is about the usage of the interactive methods in foreign language teaching  in the  higher 
educational institutions. 
 
Шет тілін оқытуда интерактивті әдістерді қолдану арқылы 
студенттердің  білім сапасын арттыру 
 
Ақынова Ж.М. 
akinova_01@mail.ru 
 
Қазақ Мемлекеттік Қыздар Педагогикалық университеті 
  
Тірек сөздер. Ақпараттық технологиялар, әдіс, оқыту, шет тіл. 
Түйіндеме.  Бұл  баяндамада    заманымыздың  басты  талабы  болып  отырған  ақпараттық  –
технологиялардың,  әсіресе  интеракивті  әдістің  ЖОО-ғы  шет  тілін  оқыту    үрдісіндегі  қолданылуы  жайлы  
басты мәселелер  айтылады. 
 
 
ХХІ  ғасырда  білімнің  құнды  капиталына  айналуын  және  қоғамының  өзгерісіне  сай  оның 
сұранысын  қанағаттандыратын  білім  беру  қажеттілігін    «Қазақстан  жолы  –  2050:  Бір  мақсат,  бір 
мүдде,  бір  болашақ.»  атты  жолдауында  Елбасы  Н.Ә.Назарбаев  ерекше  атап  көрсетті.        «Біздің 
болашаққа  барар  жолымыз  қазақстандықтардың  әлеуетін  ашатын  жаңа  мүмкіндіктер  жасауға 
байланысты.  ХХІ  ғасырдағы  дамыған  ел  дегеніміз  –  белсенді,  білімді  және  денсаулығы  мықты 
азаматтар».  
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеті – 
ұлттық  және  жалпы  азаматтық  құндылықтар,  ғылым  мен  практика  жетістіктері  негізінде  жеке 
адамды  қалыптастыруға  және  кәсіби  шыңдауға  бағытталған  білім  алу  үшін  қажетті  жағдайлар; 
оқытудың  жаңа  технологияларын  енігзу,  білім  беруді  ақпараттандыру,  халықаралық  ғаламдық 
коммуникациялық желілерге шығу» - деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін көздейді. 
Әлемдік  деңгейдегі  білім  берудің  қазіргі  парадигмасы  білім  беруде  нәтижеге  бағдарлану, 
оқытуды  студенттің    жеке  тұлғасына  бағытталу,  ал  оқыту  әдістерін  тұлға  аралық  қарым-
қатынастарға  бейімдеу  болып  отыр.  Демек,  студент  білімді  дайын  күйінде  оқытушы  
түсіндірмесінен  алмай,  өзінің  өмірлік  тәжірибесіне  сүйену  арқылы  танымдық  "жаңалық”  ашуы 
шығармашылық  тапсырмаларды  орындау  негізінде  әр  түрлі  өнімдер  жасауы  тиіс.  Нәтижесінде 
студенттің    дүниетанымы  кеңейіп,  өзіндік  пікірі  мен  көзқарасы  қалыптасуы  керек.            Бiздiң  ел 
дамудың демократиялық жолын таңдауына байланысты, бүгiнгi таңда қоғамды шешiм қабылдауға 
тартудың маңызы арта түстi. Осы бағытта студенттердің белсендiлiгiн арттыруға мүмкiндiк беретiн 
әдiстемелiк  тәсiлдер      интерактивті    деп  аталып  жүр.  Бұл  әдiстердi  қолдану  сырттай  өте  жеңiл 
көрiнгенімен, өзіндік ерекшеліктері мен қиындықтары да бар.  

Известия Национальной академии наук Республики Казахстан  
 
 
   
288  
 «Интерактив» сөзі ағылшынның «interact» сөзінен шыққан. «Inter»-бұл өзара, «act»-әрекеттесу 
деген  мағынаны  білдіреді.  Демек,  интерактивті  оқыту  әдістері  тұлға  аралық  қарым  –  қатынасқа 
негізделе  отырып,  "жеке  тұлғаны  дамытуға  бағытталатын”  қазіргі  білім  беру  парадигмасын 
қанағаттандырады. Сонымен бірге, сапалы білім алудың алғы шарттары болып табылатын таным 
белсенділігі  мен  ізденіс  дербестігін  қалыптастырып  қана  қоймай,  ары  қарай  дамытады. 
Интерактивті  сөзі  бұл  бір  нәрсемен  (  мысалы,  компьютермен  немесе  біреумен,  адаммен 
әңгімелесу)  диолог  түрінде  өзара  әрекет  етуге  қабілеттілік  дегенді  білдіреді.  Сонымен, 
интерактивтік әдіс - бұл ең алдымен оқытушы  мен студенттердің өзара әрекеті жүзеге асырылатын 
диалогтық  оқыту,  танымдық  іс-әрекетті  ұйымдастырудың  арнайы  формасы.  Оның  өзінің  нақты 
және  болжаған  мақсаттары  болады.  Оның  мақсаттарының  бірі  -оқыту  үрдісін  жемісті  ететін 
студенттердің  өзінің  интеллектуалдық  деңгейін,  табыстылығын  сезінуге  және  оқытуда  жағымды 
жағдай жасау. 
Оқу процесіндегі өзара әсердің жаңа мазмұнын бере алатын анықтаманы іздестіру барысында 
интерактивті  оқыту  әдісі    термині  пайда  болды.  Бұл  шын  мәнінде  педагогикалық  қарым  – 
қатынастың  мәнін,  мазмұны  мен  құрылымын,  оңтайландыруға  қабілетті  екендігін  көрсетті. 
Интерактивтілік  ұғымы  «символикалық  интеракционизм»  (Г.Блоуберг,  Дж.Г.Мид,  Р.Сирс,  т.б.), 
яғни адамдар арасындағы қарым – қатынасты үздіксіз сұхбат (диалог) ретінде қарастыру деген сөз. 
Мұндай  тікелей  диалог  бүгінгі  күні  ерекше  мәнге  ие  болып  отыр.  Көптеген  негізгі  әдістемелік 
инновациялар. 
 «Интерактивтің» негізгі ерекшеліктері қандай? Мысалы, сондай мақсаттардың бірі  – студент 
өзінің  жетістігін,  интеллектуалдық  қабілетін  көрсете  алатындай  жағдай  тудыру  болып  табылады 
және  бұл  оқыту  процесінің  нәтижелі  болуына  әсер  етеді.  Оқу  процесіндегі  интерактивтік  әрекет 
диалогтың  қарым  –  қатынасты  ұйымдастыруды  және  дамытуды  көздейді.  Өзара  түсінісу,  өзара 
әсерге бірлесіп шешім қабылдауға мүмкіндік береді. Диалогтық оқыту нәтижесінде сыни ойлауға, 
күрделі  мәселелерді  талдау  негізінде  шешуге,  балама  пікірлер  айтуға,  дискуссияға  қатынасуға, 
басқа адамдармен қарым – қатынас жасауға үйренеді. Бұл үшін сабақ кезінде жеке, жұптық және 
топтық  жұмыстар  ұйымдастырылады,  зерттеу  жобалары,  рольдік  ойындар  қолданылады,  әртүрлі 
құжаттар мен ақпарат көздері мен шығармашылық жұмыстар жүргізіледі. 
Интерактивті  оқытудың  мәні  оқыту  үрдісін  барлық  студенттер  таным  үрдісіне  тартылып, 
өздері  білетін  және  ойлайтын  нәрселерін  қайта  қарауға,  түсінуге  мүмкіндік  беретіндей  етіп 
ұйымдастыру. 
Интерактивті  әдісте,  оқытушы  ұйымдастырушы,  бақылаушы  деңгейінде  ғана  көрінеді  де, 
студент белсенділігі арта түседі. Интеракция кезінде студент жұмысқа тікелей қатысқанымен, ол өз 
мүмкіндігін  шектеп,онда  студенттің  белсенді  болуына  жағдай  туғызуы  қажет.  Дәлірек  айтқанда, 
өзге  тілді  үйренуде  маңызды  болып  табылатын  студент  пен  студенттің  арасында  болатын 
интеракция кезіндегі әрекет жүйесін бес сатыға бөлуге болады: мақсат қою, жұмысты жоспарлау, 
тапсырманы бөлу, студенттер әрекетін бақылау, бағалау. 
Ал  интерактивті  оқытудың  мақсаты-оқу  процесінің  барлық  сатысында  бірлескен  әрекетке 
жағдай жасау. Әр студентті жеке тапсырмамен жұмыс істете отырып, топ мүддесін ойлауға үйрету. 
Әрқайсысын  өз  міндетін  жауапкершілікпен  атқаруға  жетелеп,  ортақ  нәтежеге  қол  жеткізуге 
ұмтылдыру.  Интерактивті  оқыту  әдістері  дәстүрлі  оқыту  әдістерінен  оқу  үрдісінде  студенттердің 
өзінің  өмірлік  тәжірибелерін  пайдалану  арқылы  есте  берік  сақтаумен,  мәліметтерді  талдап, 
жинақтау  арқылы  жеке  және  кәсіптік  қабілеттерін  аша  алуымен  ерекшеленеді.  Дегенмен, 
интерактивті оқыту қажетті ақпараттарды игеруге уақытты көбірек бөлуді, бағалауда жаңа, күрделі 
өлшемдерді  қолдануды  қажет  етеді  және  студенттердің    танымдық  іс  –  әрекетін  басқаруда 
тәжірибесі аз оқытушыларға  көптеген қиындықтар туғызады. 
Интерактивті  әдістің  тағы  бір  ерекшелігі  студенттердің    белсенділігі  оқытушының  
белсенділігімен  сәйкестігінде  сонымен  қатар  студент  пен  оқытушының    тұрақты  өзара  іс 
әрекетінде. Интерактивті әдістерді қолдануда  студенттерді   сапалы дайындықпен қамтамасыз ету 
оқу процесінің нәтижелігіне тікелей байланысты. Басты тапсырма студенттерге  берілген білімнің 
бағасында  емес  ол  тапсырманы  орындаудағы  іс  –  әрекетінде.  Интерактивті  әдістерді  шет  тілін 
оқыту    барысында  қолданудың  басты  құрылымы  мынада:  сабақ  басталысымен  студенттерге  

ISSN 2224-5294                                                                                        Серия общественных и гуманитарных наук. № 2. 2015  
 
 
289 
белгілі  бір  тақырыпты  беру  және  осы  тақырыптың  әрі  қарай  дамуына  септігін  тигізетін  іс  – 
әрекеттерді уақытылы жинақтай білу.  
Интерактивті  әдістердің  мәндік  ерекшелігі,  сипаттамасы  –  бұл  субъектілердің  өзара 
әрекеттестігінің бір бағыттағы белсенділігінің жоғарылығы, қатысушылардың өзара әрекеттестігі, 
эмоционалдық, рухани бірігуі. 
Қытайдың бір нақыл сөзінде: «Маған айтшы – мен ұмытып қаламын; маған көрсетші – менің 
есімде  қалады;  өзіме  істетші  –  мен  сонда  түсінемін»  делінген.  Сонымен  қатар,  «Қарасам  – 
көремін,тыңдасам  –  естимін,  ал  әрекет  жасасам  -  білемін»  деген  қағида  педагогикалық  қауым 
ортасында  жиі  айтылуда.  Бұл  мақал  жаңа  педагогикалық  технологияларға  көшудің  қажеттілігін 
анықтайтын  ой  түрткі  іспетті.  Ғылыми  деректерге  сүйенсек,  К.К.Плотонованың  зерттеулері 
төмендегідей көрініс береді: 
Есту  арқылы  – он,  көру  арқылы  –  отыз, қарапайым  әрекет арқылы  –  елу,  ал  белсенді  әрекет 
арқылы  –  тоқсан  пайыз  есте  сақтау  пәрменділігін  көрсетеді.  Осы  сөздерден  шет  тілін  оқытуда 
интерактивті әдістің  мәні өз көрінісін табады. 
       Интерактивті әдістерді шет тілі сабағында пайдалану кезінде студенттер түсіну процесіне 
толық қанды қатысушылар болады, оның тәжірибесі оқу танымының негізгі қайнар көзі қызметін 
атқарады. Оқытушы дайын білімді бермейді, бірақ студентрді  өз бетімен ізденуге үйретеді. Білім 
берудің  дәстүрлі  нысандарымен  салыстырғанда,  интерактивті  оқытуда  оқытушы  мен  студенттің 
өзара  әрекеттестігі  ауысады:  педагогтың  белсенділігі  студенттің    белсенділігіне  орын  береді,  ал 
педагогтың тапсырмалары олардың инициативасы үшін жағдай жасаушы болады. 
Педагог  өзі  арқылы  оқу  ақпаратын  жіберетін,  өзіне  тән  фильтр  рөлінен  бас  тартады,  және 
жұмыста  ақпарат  көздерінің  біреуінен  көмекші  рөлін  атқарады.  Интерактивті  оқыту  интенсивті 
оқытуда да кеңінен қолданылады. Бұл әдістерді игеру және қолдану үшін, оқытушыға топтық өзара 
әрекеттердің  әр  түрлі  әдістемелерін  білу  қажет.  Интерактивті  оқыту  өзара  түсінікті,  өзара 
әрекеттестікті,  өзара  байытуды  қамтамасыз  етеді.  Интерактивті  әдістер  ешқандай  жағдайда  да 
дәрістік материалдардың орнын ауыстырмайды, бірақ оны жақсы меңгеруге септігін тигізеді, және 
ең маңыздысы: пікірді,  қатынастарды, мінез-құлық машығын қалыптастырады. 
Интерактивті  оқыту  әдістеріне  білім  алу  және  оны  дамыту  процесіне  белсенді  ат  салысуға 
тарту  жатады:  
«Ми  штурмы»  (шабуыл),    шағын-лекциялар,  топтардағы  жұмыс,  бақылау  парағы  немесе 
сынақ,  рөлдік  ойын,    ойын  жаттығулары,  жобаны  әзірлеу,    жағдайлық  тапсырмаларды  шешу,  
сапаршыны  (визитерді)  шақыру,  сарапшы  топтарының  пікір  сайыстары,  сұхбаттар,    сахналау,  
сюжеттік суреттерді талқылау, сұрақ – Квиз (бақылау) және т. б. Интерактивті әдіске сондай-ақ әр 
түрлі  көмекші  құралдарды  пайдалана  отырып:  тақта,  кітаптар,    бейне  материалдар,  слайдылар, 
флипчарттар, постерлер, компьютерлер және т.т. таныстырулар жатады.   
Сонымен  қатар,  оқу  процесіне  топтық  пікірсайыстар,  жазбаша  мазмұндамалар  және 
шығармалар,  сұхбаттар,  жастарды  «тең  –  теңімен»  қағидаты  бойынша  құрдастарымен  жұмыс 
істеуге  оқыту,  бейнефильмдер  мен  бейнесюжеттерді  қарап  шығып  талқылау,  әртүрлі  науқандар 
мен акцияларды өткізу. 
Жалпы  шетел  тілі  сабағында  қолданылып  жүрген  рөлдік  ойындар,  іскерлік  ойындар,  пікір 
талас,  студенттердің  баяндамалары  мен  ақпараттық  хабарлары,  дәріс-диалог,  тренинг,  дөңгелек 
үстелдер, ұжымдық – таныдық оқу, иммитиация әдістері осы жоғары белсенділікті дамыту әдісінің 
интерактивті әдіс белгілері болып табылады. Сабақты ұйымдастырудың топтық-үлестірме түрлерін 
қолдану  арқылы  іс-әрекетті  талқылау,  қарама-қарсы  қайшылықты  мәліметтер  беру  арқылы  пікір 
таласын тудыру студенттердің  тілге  деген ықыласын, ынтасын арттырады. 
Интерактивті  оқыту процесінде студенттерді бірігіп белгілі бір мәселені шешуге, белгілі бір 
әрекетке  өз  жауапкершілігін  сезініп,  белсенді  болуға  және  осы  кезде  өз  қиялын,  ой-өрісін, 
шығармашылығын  көрсетуге  мүмкіндік  береді.  Сонымен  бірге  бұл  әдіс  студенттерді  жұп  болып, 
бірігіп жұмыс жасауға, жұмыс жасай отырып, өзгелерге көмек көрсетуге үйретеді. Сонымен қатар 
бұл ұғым тәсіл ретінде төмендегідей талаптарға сай келеді: 
- Ақпаратты терең игереді, өйткені оны ой елегіне өткізеді. 
-  Оқушы  өзін-өзі  еркін  және  ыңғайлы  сезінетін  өрісті  қалыптастырады,  тілді  оқып  үйрену 
ниетін арттырады. 

Известия Национальной академии наук Республики Казахстан  
 
 
   
290  
- Оқушының жеке тұлғасына тікелей әсер етіп, танымдық, шығармашылық қабілетін оятады. 
- Топ студенттерімен жасалатын жұмысты түрлі формада (жұптық, топтық, ұжымдық) өткізуді 
қамтамасыз етеді. 
- Ойлауды белсендіреді. 
- Ынтымақтастықпен әрекет етуге үйретеді. 
- Тыңдау дағдысын қалыптастырып, өзгені тыңдай алады. 
Әрине  мұндай  тәсілді  қолдануда  кездесетін  қиындықтар  да  жоқ  емес.  Себебі  әр  студенттің 
ойлау  қабілеті,  жылдамдығы,  білім  деңгейі,  ақпаратты  меңгеруі  бірдей  жағдайда  емес.  Осыдан 
келіп студенттердің алдында шынайы және психологиялық қиындықтар туындайды. 
Шынайы қиындық: 
- берілген тапсырма дұрыс ұйымдастырылмаған жағдайда. 
- жүріп жатқан әңгіме студентке қызық емес болса. 
- әңгімені тыңдамағандықтан сөйлей алмаған жағдайда туындайды. 
Ал психологиялық қиындық шынайы қиындыққа қарағанда жиірек кездеседі. Студент мұндай 
жағдайда көбінесе үнсіз қалады. 
Яғни: 
-  студент  өз  ойын  білдіру  үшін  көмекші  сөздерді,  тілдік  құралды  таба  алмағандықтан 
үндемейді. 
- оқытушы мен топ алдында сөйлеуге қысылғандықтан үндемейді. 
- өз білім дәрежесінің төмен екендігін көрсеткісі келмегендіктен үндемейді. 
Мұндай  жағдайда  студентті  сөйлеу  үшін  оған  қысым  көрсетпей,  оған  сөйлеу  үшін  ыңғайлы, 
қолайлы  мүмкіндік  туғызылуы  керек,  студентті    өз  әрекетерін  тыңдай  білуге  үйрету  керек. 
Оқытушы  алдымен  студенттерді    сөйлеуге  үйретуде,  соның  ішінде  тілді  қарым-қатынас  құралы 
ретінде меңгеруге ұмтылуын, студенттерге  өз іскерлігі мен дағдысын қалыптастыру үшін оған сай 
ниетін  оятып  әрі  оқу  атмосферасын  орната  білуі  керек.  Ал  мұндай  атмосфераның  орнауына 
Н.В.Гавриленконың төмендегі пікірлерімен толықтай келісуімізге тура келеді. 
Біріншіден,  шет  тілін  оқытуда  интерактивтік  тәсілді  қолдану  кезінде  қойылатын  талаптың, 
жасалатын  жұмыстың  оқу  процесіне  сай  болуы  керек.  Талап  тым  жоғары  болса,  оқуға  деген 
қызығушылық жойылады, ал төмен болса, жалығуға әкеліп соқтырады. 
Екіншіден,  жұмыс  түрлері,  онда  қолданылатын  оқу  құралдары,  жаттығулар  студенттердің  
білім деңгейіне, жас ерекшеліктеріне сай болуы керек. 
Үшіншіден, студентер  жіберген қателерін оқытушы  көмегімен өздері табуы керек. 
Студенттер  әр түрлі болады. Олардың бірі оқытушының айтқанын жылдам ұғып алады, енді 
біріне  материалды  ұғу  үшін  қосымша  түсіндірмелер  мен  мысалдар  қажет  болады.  Мұндай 
студенттер  нақты  нені  түсінгенін  ұғына  алмай  сұрақ  қоюға  жасқанады.  Осындай  жағдай 
студенттерді  топқа немесе жұпқа біріктіріп, оларға ортақ тапсырма беріп, ол тапсырманы орындау 
барысында әрбір студентке жеке рөлдер мен міндеттер атқаруды талап етсе, онда әр студенттің  өз 
жұмысына  жауапты  болып,  жалпы  жұмыс  нәтижесінде  қол  жеткізуге  ұмтылатын  жағдаят  пайда 
болады. Сондықтан да білімі төмен студент үлгерімі жоғары студенттерден  өзіне түсініксіз болған 
жерді  сұрап,  ал  үлгерімі  жақсы  студентер    топтың  жеңіп  шығуын  ойлап,  барлық  студентердің  , 
әсіресе  білімі  төмен  студенттердің    нәтижелі  жұмыс  істеуін  көздейді.  Осылайша  студенттер 
қиындықтың алдын алады. 
Интерактивті  тәсіл,  әсіресе  сабақты  пысықтап,  қорытындылауға  бірден-бір  көмегін  тигізетін 
тәсілдердің бірі. Сонымен қатар интерактивті әдіс арқылы студенттер өз білімін өздері бағалайды 
да олар алған білім, білік дағдылары бойынша бағаланады. Әсіресе өзін - өзі бақылау, топтық өзара 
бақылау кезеңдері сабақты бекітуге біршама септігін тигізеді. 
Интерактивті  әдіс-тәсілдерді  жиі  пайдалану,  шет  тілі  сабағында    оның  мүмкіндіктерін 
түрлендіріп отыру – педогогтар қауымының басты міндеті. 
Әрбір  технология  өзіндік  жаңа  әдіс-тәсілдерімен  ерекшеленеді.  Әдіс-тәсілдерді  оқытушы  
ізденісі  арқылы  студент    қабілетіне,  қабылдау  деңгейіне  қарай  іріктелініп,  қолданынады.  Тиімді, 
пайдалыларын  жетілдіре  түседі.  Көрнекті  педагог  В.А.Сухомлинский  «Сабақ  жас  өспірімдердің 
интеллектуалды өміріне құр ғана сабақ болып қоймас үшін,ол қызықты болуы шарт. Осыған қол 
жеткенде ғана мектеп жас өспірімдер үшін рухани өмірдің тілеген ошағына, мұғалім осы ошақтың 

ISSN 2224-5294                                                                                        Серия общественных и гуманитарных наук. № 2. 2015  
 
 
291 
құрметті  иесі  мен  сақтаушысына  айналады»  деп  айтқан.  Өйткені  жай  ғана  сабақ  құнарсыз  тағам 
секілді  адам  бойына  жұқпайды.  Қызықты  сабақтар  оқытушының    ашқан  жаңалығы,өзіндік  қол 
таңбасы,  әдістемелік  ізденісі,  қолданған  әдіс-тәсілдері  арқылы  ерекшеленіп,  шәкірт  жүрегінен 
орын алады. 
Ж.Аймауытовтың  пікірінше  «Оқыту  –  білім  көбейту,ақыл  күшейту».  Бұл  барлық  пәндерді 
оқытуда еске ұстайтын қағида. Оқыту барысында студенттердің өмір дағдылары жөніндегі түсінігі 
қалыптасып,  айналадағы  өзін  қоршаған  орта  жөнінде  білімі  кеңейіп,  біртіндеп  тұжырымдалып, 
реттелген сипатқа ие болады. 
Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға студенттің  білім білік дағдыларын емес, оның тұлға 
ретінде  дамуын  қоюда.  Бүгінгі  таңда  ұстаздардан  талап  етіліп  отырған  үрдіс  ол  жаңа  оқыту 
технологиялары негізінде инновациялық іс-әрекет атқару. 
 

жүктеу/скачать 7,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: