Эндопептидазалар – белок молекуласының ішкі жағынан пептидтік байланыстарды үзеді. 5 түрлі өкілдері бар:
Пепсин – пепсиноген түрінде бөлінеді. Тұз қышқылын активтендіреді.
Трипсин – ұйқы безден бөлінеді де, энтеропептидаза активтендіреді.
Катепсин – қабыну немесе жасушаның өлуі кезінде активтенеді.
Химотрипсин – трипсин активтендіреді.
Гастриксин – пепсин активтендіреді.
Экзопептидазалар – полипептидтердің соңындағы байланыстарды үзеді. Оның 2 өкілі бар:
Карбоксипептидазалар А ж/е В
Аминопептидазалар
4.Ферменттер.Ферменттердің жалпы қасиеттері. Ферменттердің белсенділігіне әсер ететін факторлар. Ферменттердің жіктелуі. Ферменттер – арнайлығы бар,жасушаларда түзіліп, химиялық үрдістерді тездетуге қабілетті биологиялық катализаторлар.
«Фермент» термині «fermentum» - ашытқы латын сөзінен шыққан. Ағылшын тіліндегі әдебиеттерде «энзим» сөзі пайдаланылады, грек тілінінен «en zyme» – ашытқыда деген мағына береді.
Ферменттердің жалпы қасиеттері (бейорганикалық катализаторлардан айырмашылығы):
Құрылысының күрделілігі,ферменттер химиялық табиғаты белок болғандықтан, белоктарға тән барлық қасиеттерді көрсетеді, алайда олардың құрылысы белоктармен салыстырғанда күрделірек болады;
Ферменттердің белсенділігіне әсер ететін факторлар. Ферменттің белсенділігіне: температура, ортаның рН-ы, ферменттің және субстраттыц концентрациялары, эффекторлары әсер етеді.
1.Ферменттің белсенділігіне температура әcepi. Барлык ферменттер температураға сезімтал болады. Температураны әр 10 градуска көтергенде реакцияның жылдамдығы да артады. Бірақ температураны 60°С-дан жоғары көтерсе реакция тежеледі, ceбебі табиғаты жағынан фермент белок болғандыктан кайтымсыз денатурацияга ұшырайды да, реакцияның жүруі тоқтайды. Ферменттің ең жоғарғы белсенділігне сэйкес температураны ферменттердің әсер етуші оптималды температурасы деп атайды. ( 45° С). Температура 37° С-тан темендегенде молекулага активтену энергиясы жетпегендіктен ферменттің белсенділігіне төмендейді, бірақ бұл қайтымды үрдіске жатады. Дене температурасы жоғарлаған кезде ферменттің белсенділігі күшейеді, температураны 70 градустан жоғары көтерсе кейбір ферменттер денатурацияга ұшырап биохимиялык реакциялар бұзылады.
