І сигналды жүйе
| |
ІІ сигналды жүйе
| |
Организмге сыртқы және ішкі ортадан келетін кӛру, есту және басқа сезім жүйелерінің сигналдары. Бұл адам мен жануарларға ортақ жүйе болып табылады.
|
Адамға ғана тән, яғни сӛйлеуге байланысты.
Оның сигналдары – еститін, оқитын және айтылатын сӛз.
|
№4 тапсырма. Адамның сӛйлей алуымен (ІІ сигналды жүйе) және оның ойлау мен шығармашылық әрекеттерінің бар болуымен байланысты И.П. Павлов ЖЖІӘ арнайы түрлерін ажыраттты. Осы түрлерді атаңыз және сипаттама беріңіз, мысал келтіріңіз.
Бірінші – кӛрпемпаз тип.
Кӛрпемпаз типті адамдарда І-ші сигналдық жүйе ІІ-ші сигналдық жүйеге қарағанда басым болады. Олар сыртқы орта құбылыстарын ӛте жоғары сезімталдықпен қабылдайды (кӛру, есту және т.б.), нақтылы және деректі ой туады
(суретшілер, музыканттар). Екінші – ойшыл тип.
Ойшыл типті адамдарда ІІ-ші сигналдық жүйе І-ші сигналдық жүйеге қарағанда басым болады. Оларға логикалық және дерексіз (абстракты) ойлау қабілеті жоғары (ғалымдар, философтар, математиктер).
Үшінші – аралас тип.
Сыртқы орта әсерлері мен құбылыстарын сезіну қасиеті және ойлау (дерексіз) қабілеті бірдей дамыған
№5 тапсырма. Мидың қызметтік жартышар аралық асимметриясының пайда болуын кӛрсетіңіз, кестені толтырыңыз.
Оң жартышар
|
Сол жартышар
|
Сӛздік емес Қиын ажыратылатын Таныс емес
|
Сӛздік Оңай ажыратылатын Таныс
|
Кеңістіктік қатынасты бағалау Айырмашылығын табу Тітіркеністердің қасиеттері бойынша сәйкестігін табу Кеңістікті кӛру арқылы талдау
|
Уақыттық қатынасты бағалау Ұқсастығын табы Тітіркеністердің аттары бойынша сәйкестігін табу Сӛз арқылы таңбалау
|
Тұтас қабылдау (гештальт) Бір мезгілде түйсіну Нақтылы тану
|
Жіктеп қабылдау Дәйекті қабылдау Дерексіз, жалпылай, әр нұсқалық тану
|
Шашыраңқы ӛкілеттілігі
|
Қарапайым әрекеттердің бекітілген
ӛкілеттілігі
|
кеңістік сигналына жауапты заттарды ӛру және сипап сезу арқылы таниды
|
теорияға бейім, сӛз қоры мол, оны кеңінен пайдаланғыш, қимылы белсенді, мақсатқа
талпынғыш, уақиғаларды болжағыш келеді.
|
музыкалық қабілеттер байланысты
|
Ақпаратты кезекпен, тізбекті талдау
|
нақтылы іс-әрекетке жұмылдырады, ол адам шабан, сӛзге сараң, бірақ ӛте сезімтал және әсерленгіш, меңзей қарауға және еске түсіруге әуес болады.
|
Қоршаған ортаны оптимисттік қабылдауға кӛмектеседі
|
Ақпаратты параллельді талдау
|
Вернике және Брок орталықтары болуына
|
|
байланыста сӛйлеу мен сӛзді естіп, түсінуге
жауап береді
|
№6 тапсырма. Есте сақтаудың нейрофизиологиялық механизмдерін анықтаңыз және келесі кестеге толтырыңыз.
Достарыңызбен бөлісу: |