12)Соматосенсорлық талдағыш пен оның бөлімдерінің сипаттамасы. Сенсорлық жүйе - ішкі және сыртқы ортаның түрлі әсерлерін қабылдайтын сезім жүйесі талдағыштардың (анализаторлардың) шеткі бөлігі, яғни рецепторлар.Рецепторлар денеге әсер етуші тітіркендергіштердің белгілі бір нақты түрін ғана қабылдауға бейімделген. Олар денедегі орналасу орындарына байланысты: экстерорецепторлар және интерорецепторлар болып екіге бөлінеді. Экстерорецепторлар - организмге қоршаған сыртқы ортадан келетін тітіркендіргіш әсерлерін қабылдайды.Оған дәм сезімі, иіс сезімі, сипап сезу, көру, есту және тепе-теңдік сақтау рецепторлары жатады. Интерорецепторлар — ішкі мүшелерде, ұлпаларда, қан және лимфа тамырлары қабырғаларында орналасып, осы мүшелерден келетін тітіркеністерді қабылдайтын сезімтал құрылымдар. Олар организмдегі зат алмасуды қамтамасыз ететін мүшелердің үйлесімді қызмет атқаруын реттейді. Интерорецепторлардың жеке арнайы түрі - проприорецепторлар. Олар тірек-қимыл аппараты мүелеріне (қаңқа сүйектері, бұлшықеттер, буындар) әсер ететін тітіркендіргіштерді қабылдайды.
13. Ноцицепция және антиноцицепция жүйесі. Ноцицепция; ноцирецепция; физиологиялық ауырсыну - бұл перифериялық және орталық жүйке жүйесінің афференттік (сенсорлық) жүйке талшықтарындағы белсенділік, пульсациялық интенсивтілікпен түрлі тітіркендіргіштер қоздырады. Бұл белсенділікті қоздырғыштың генетикалық тұрғыдан анықталған шегінен асатын механикалық, термиялық немесе химиялық әсерлерді бақылай алатын ноцепторлар немесе ауыру рецепторлары жасайды. Зақымдайтын тітіркендіргішті қабылдаған ноцицептор сигналды жұлын арқылы және миға жібереді. Ноцицепция әртүрлі көріністермен бірге жүреді және тірі адамдарда ауырсыну сезімін тудыруға қызмет ете алады.
Антиноцицептивті жүйе - бұл жүйке құрылымдарының иерархиялық жиынтығы, бұл жүйке жүйесінің әр түрлі деңгейлерінде, өзіндік нейрохимиялық механизмдері бар, ауыру (ноцицептивті) жүйенің белсенділігін тежеуге қабілетті.
14.Эстезиометрия. Эстезиометрия дегеніміз-эстезиометр құралы арқылы терінің әртүрлі аймағындағы жанасу сезімін өлшеу.
