Неврология модуль
жүктеу/скачать 1,79 Mb.
|
| Ал тез ұйқы кезнде
Тыныс алу жүрек согуы қыртыста қозу кушейеді. Зат алмасу температура жогарылаиды Бұлшықет жиырылпды Ұйқының 20-25пайызы Мидың жұмысқа қабылеттігі ,ойлау есте сақтау қалпына келеді Баяу ұйқыда псхикалық құбылыстар баикалад.Сомнамбулизм ,санасыз арекет жасау болады жане ээг-да дельта толқндар жазлп алынады. Адамды Жылдам ұиқыдан аиырса. Галлюцинация ,сылтаусыз үрей пайда болпд 3.Тексеру кезінде дәрігер науқасқа сыбырлап бірдеңе айтты.Содан кейін ол науқасқа бірінші және екінші құлағымен сағаттың дыбысын бағалауды сұрады.Содан кейін дәрігер секундамердің көмегімен пациенттің оң және сол құлағына жеткізілетін камертон дыбысының ұзақтығын анықтады. 1.Бұл жағдайда дәрігер қандай зерттеу жүргізді? Ж: Ми жарты шарларының ассиметриясына зерттеу жүргізді яғни Есту ассиметриясын анықтады. 2.Жоғарыда аталған зерттеу әдістері қалай аталады? Ж: Есту ассиметриясын анықтауда жалпы 3 тәжрибе қолданылады: -Әуелі сыбырлау тестін жүргізеді- яғни дәрігер пациенттің құлағына сыбырлап арнайы сөздер айтады.Осы сәтте пациент дәрігерге осы кезде жақсы және тез еститін құлағын тосады.Дәрігерге тосқан құлағы жетекші құлағы болып табылады. -Сағатты таңбалау сынағы-бұл кезде сағат тілінің дыбысын есту үшін дәрігер сағатты еріктіге береді.Сол кезде сағаттың дыбысын тыңдау үшін бірінші қай құлағын жақындатады сол құлағы жетекші болады. -Тюнинг шанышқыны сынау-бұл жағдайда пациенттің оң және сол құлағының дыбысты есту ұзақтығын тексереді дәрігердің қолында секундамер болуы тиіс,себебі ол арқылы есту ұзақтығын анықтай аламыз.Қай құлақ дыбысты ұзақ естісе сол құлақ жетекші болып табылады. 3.Бұл жағдайда дәрігер нені анықтайды? Ж: Бұл жағдайда жүргізілген тәжрибелер арқылы дәрігер пациенттің қай құлағы жетекші екендігін анықтайды. 4.Ми жарты шарларының функционалды ассиметриясын сипаттаңыз? Ж: Ми дегеніміз симетриялы ағза.Одан басқа көзді құлақты да айтуға болады.Ал қызметі жағынан ассиметриялы.Оның ассиметриялы болуы екі жағдайға байланысты: 1-екінші сигналдық жүйенің жүйке орталығында әр түрлі орналасуына және 2-адамның бейімделу ісінде оң қолдың алымды үстемдігі болуы.Ми сыңарларының өзара қатынасы симетрия мен доминанта қасиеттеріне негізделген.Баяғы кезде сол ми сыңары тіл,ойлау,қимыл-әрекетіне,кеңістікте дене бағдарланысына жауапты сондықтан үстемді деп есептелінді.Ал оң смыңар ол кезде жай қослақы ретінде саналды.Бірақ қазіргі кезде әрбір психикалық әрекетті меңгеруде сол және оң сыңарлардың үстемдігі болатындығы анықталды.Оң ми сыңарлары нақтылы іс-әрекетке жұмылдырады,сөзге сараң ,бірақ өте сезімтал және әсерленгіш,конкрентті ойлаға,шығармашылық жағынан басым болып келеды.Егер адамның жеткші қолы немесе аяғы сол жақ болса онда сондай адамдардың осы қасиеттері басым болып келеді.Ал сол ми сыңарлары талдау ісіне қатысып, тіл,ойлау,қимыл-әрекетіне,кеңістікте дене бағдарланысына жауапты. Егер адамның жеткші қолы немесе аяғы оң болса онда сол адамның осы қасиеттері басым болады.Ал бұл қасиеттердің кейбірі туа пайда болады,ал басқа қасиеттері үйдегі тәрбиеге байланысты жүре пайда болады. 4.Оң қолы,оң көзі,оңқұлағы,оң аяғы жетекші адамның ми жарты шарларының бір жағына зақым келген.Ол сөйлеу және айтқанды түсіну қабілеттерін жоғалтқан. 1.Ми жарты шарларының қай жағы және қай аймақтары зақымдалды? Ж: Ми жарты шарларының сол жағы және маңдай және самай қыртыс аймақтары зақымдалған. 2.Мұндай қызметтердің бұзылуы қалай аталады? Ж: Жалпы мұндай қызметтердің бұзылуы көптеген ауытқуларға алып келуі мүмкін.Яғни қыртыс орталықтарының зақымдалуынан атап айткан да сөйлеудің қыртыс орталығы маңдай бөлігі.Бұл зақымдалса бізде афазия ға шалдықтырады,яғни сөйлеу қабілетінің жойылуына алып келеді.Ал самай бөлігі зақымдалса амнезияға әкелуі мүмкін,яғни сөздерді ұмытып қалуға шалдықтырады.Бұдан басқа бұл аймақтың және шйденің зақымдалуынан агнозия туындауы мүмкін,сөзді көргенде,не естігенде мүлдем танымау. 3.Жауабыңызды негіздеңіз? 5.Науқасты тексеру кезінде дәрігер перкуссиялық балғашықтың көмегімен өкше сіңірінің аймағына бірдей күшпен қысқа,тез соққы жасады және аяқытың бүгілгенін байқады.Содан кейін рефдекстің симметриясын тексерді. 1.Дәрігер қандай рефлексті анықтады? Ж: Ахил рефлексін анықтады.Себебі өкше сіңір аймағына жасап тұрғандықтан. 2.Осы рефлекстің рефлекстік доғасының компаненттерін атап жазыңыз? Ж: Балғашықтың комегымен балтыр бұлшықетің ұрамыз.Яғни ол жерде балтыр бұлшықетінің сіңірінде рецептор орналасқан. Рецептор тітіркеншты қаблдап оны нервтік импулске аиналдрады. Бырыншы нейронымыз жұлын түйініңде орналасқан .Ол сещімтал нейрон деп аталады.Импульс ары қарай афференттік жол арқылы жұлынға барады.Жұлын бзде ожж-не жатады.Жұлынның алдыңғы мүйізінде бзде 2ншы нейрон орналасқан .Ол қозғалтшыш нейрон деп аталады.Импульс одан эфферентті жол арқылыл бұошықетке яғни балтыр бұлшықетіне барады.Содан аяқ бүгіледі . 3.Бұл рефлекстің рефлекстік доғасы жұлынның қай деңгейінде тұйықталады? Ж: Жұлында жалпы 31 жұп сегмент бар.Сегіз мойын,он екі кеуде,бес бел,бес сегізкөз,бір құйымшақ.Бұл рефлекстің рефлекстік доғасы жұлынның 1-2 сегізкөз сегментінде тұйықталады. 4.Медициналық тәжрибеде бұл рефлекс қандай мақсатта анықталады? Ж: Тітіркендіргішті қабылдайтын рецепторлар жұмысын нақты жасап тұр ма әлде жоқ ба сол мақсатта анықталынады.Егер ол қабылдамаса рефлекторлық доғада ауытқулар бар дегенді білдіреді. 5.Бұл рефлекстің болмауы нені білдіреді? Ж: Болмауы рефлектролық доғаның бұзылғандығын,пирамидалық жүйенің қалыпты емес екенін білдіреді. 6.Үш науқастың Корти мүшесі орналасқан негізгі мембранасының жекелеген бөліктері зақымдалған:біреуінде-сопақша тесік маңында,екіншісінде-орталық бөлігінде,үшіншісінде-геликотерма маңында. 1.Корти мүшесі есту талдағышының қай бөлігіне жатады? Ж: Есту бұл адамның екншы дистанциялық талдагышы болып табылады.Есту талдагыш 3 болымнен тұрады.Орталық бөлігі-қыртыстың самай болыгы.Шеткі бөлімі-Корти мүшесінің снзніш түкті жасуоалары.Өткізгіш бөлімі- Ұлудың сипральды түйінінен—-есту жүйкесі—-есту нейроны(сопакша ми)—-есту тракты——жоғары олтваның нейроны—-төрт төмпешіктің төменгілері —-медиальды денелер(таламус) Есту арқылы көптеген акпараттарды қаблдаимз.Есту мүшемыз құлақ.Құлпқ 3 болымнен тұрад.Сыртқы ортангы жане ышкы.Сыртқы құлаққа даблы жарғағы жане сыртқы есту өтісі жатады,ал ортангы құлақта өткзгіш кзмет аткаратын бр брымен баиланысып жаткан балгашқ тос үзенгі сүйекшелері болады.Негізні қызметы тербелыс жиылыгын азаитп ,кушн арттыру болп таблады.Осы ортангы жане ішкі құлақ арасында сопақша донгелек терезелер бар.жане дабл керетн ,үзенгылык бұлшықеттер бар.Ішкі құлақта кіреьеріс ,имекті арналардан басқа тағы есту қаблдагыш ары орналасатын иірімді түтіг болады. 2.Корти мүшемінің қызметі қандай? Ж: Иырымді түтіктің сүйекті арқасы екі жарғақты пердемен бөлінеді.Кіреберістік жане негзгі мембрана.Ал иірімді түтіетің тобесыне жеткенде бұл екі арна қослалы,сосн үстінде гелиеотрема деген тесігі болады.Креберсте жане негзгі мембрана иірімді түтіктің сүйектік арнасн үш жолға боледы .Яғни жоғарғы ортангв жане томенгы арналар.Корти мүшесі иірімді түтіктің ортаңғы арнасының ішнде негзгы мембрананың үстнде орналасқан.Ол дыбыс қаблдаиды,яғни қаблдагш тукты жасушадан тұрады.Ннгзгі қзметі қозу тудыру себебі ол сырттан келген механикалық тербелстерді электрлік потенциалга аиналдрп отрады.Қозу пайда болган сог ол ары қарай есту талдагышының ортангы болвгыне жетнді.сосн быз естиміз. 3.Адамның қандай жиіліктегі дыбыс толқындарын қабылдауға қабілетті? Ж: адам құлағы 16дан -20 000гц-ке деингы дбстард қабллаи алады.Адам жасы ұлғаиған саиын дыбысты қаблдауы томен болады.Дыбыс толқындары құлақ қалқаны арқылы қабылданады да,сыртқы есту жолымен дабыл жарғағына беріледі,ал дабыл дарғағы дыбыс толқындарының жиілігіне сәйкес тербеле бастайды.Дабыл жарғағының тербелісі ортаңғы құлақтың сүйекшелеріне,одан әрі сүйекшелерден сопақ терезенің жарғағына беріледі. 4.Мысалдағы әр науқас қандай тондағы дыбыстарды қабылдай алмайды? Ж: Дыбыс толкындары иірімді түтігінің арналарын біркелкі тербеліске келтірмейді.Бұл мембаранада орналасқандықтан дыбыс жиілігіне тәелді болып келеді.Иірімді түтігінің төменгі бөлігі жоғарғы дыбыстарды,ал жоғарғы бөлігі төмен дыбыстарды қабылдайды.Жоғарғы дыбыстар әсер еткенде мембаранада қозған қабылдағыштар дыбысты тек кеңістіктік кодпен жеткізеді.Ал ортажәне төменгі үндерде уақыттық код пен хабарлау да байқалады.Бұндай жағдайда мәліметтер есту жүйесінде белгілі бір күштер ретінде өтеді.Сол себепті сопақша тесік жоғарғы дыбысты,ортаңғысы ортаңғысы ортаңғы дыбысты,ал геликотерма төменгі дыбысты қабылдайды. 7.Тәжрибе барысында бүйрекүсті бездерінің қыртысының шумақты аймағын алып тастаған. 1.Бүйрек үсті безі қыртыс қабатының аймақтарын жазыңыз? Ж: Бүйрек үсті безінің негізгі құрылымдық компаненттері қабықтық және милық заттары.Бүйрек үсті безінің қабықтық затының негізгі үш аймағы бар:шумақты аймағы,шоғырлы аймағы,торлы аймағы. 2.Шумақты аймағының гормондарын жазыңыз? Ж: Жалпы бұл аймақтағы жасушаларда липидтік қосылыстар аз болады.Бұл аймақта менералокортикоидтар өндіріледі,олардың ішінде бастысы альдестеронболып табылады. 3.Осы аймақтағы гормондардың физиологиялық әсерлерін жазыңыз? Ж: Минералокортикоидтар * су мен тұз алмасуына *Са мен Мg сыртқа шығарылуын күшеюіне К сутек аммоний организмен шығаруылуына Осмостық қысымнан пайда болатын тамырдағы қан көлемі мен жасушаішілік жасушаларалық сұйықтық реттеу 4.Организмде бүйрек үсті безі шумақты аймағын алып тастағаннан кейін пайда болатын өзгерістерді жазыңыз? Ж: Шумақты аймақты алып тастаса су мен тұз алмасу бұзылуы гоместаздың бұзылыстары пайда болады. 8.Бірнеше сеанстар бойы пациенттің шүйде мен төбе аймақтарының электроэнцофалограммасы жазылды.Алғашқы сеанстар электроэнцефалограмманің қалыпты екені байқалды.Бірақ кезекті сеанстардің біреуінде пациенттің жағдайына мүлдем сәйкес келмейтін ЭЭГ-сы тіркелді.Дәрігер пациенттен оны не мазалап тұр деп сұрады.Пациент бір күн бұрын өзінің жазбаша бақылау жұмысын тексеруге жіберген туралы айтты.Жіне өзінің қобалжу себебі ол сол есептерді шығаруда қате жіберіп қоюымен түсіндірді. 1.Қалыпты жағдайда пациенттің ЭЭГ-сы қандай болады(тыныштық жағдай қандай ырғақтармен сипатталады,олардың көрсеткіштерінің сипаттамасы)? Ж: Электроэнцефалограмма (ЭЭГ) — электроэнцефалографтың көмегімен оның электродтарын миға немесе бас терісінің бетіне орналастыру кезінде тіркелетін күрделі тербелмелі электр процесінің графикалық бейнесі, нейрондардағы қарапайым процестерді электрлік жинақтау және сүзу нәтижесін айтамыз . Адамның эмоционалды күйлері мидың электроэнцефалограммасында (ЭЭГ), ең алдымен, негізгі ырғақтардың арақатынасының өзгеруінде көрінеді: дельта, тета, альфа және бета. Эмоцияларға тән ЭЭГ өзгерістері маңдай аймақтарында айқын көрінеді. Кейбір мәліметтерге сәйкес, теріс эмоционалды жағдайлар оң жақтағы альфа белсенділігінің жоғарылауымен және сол жақ жарты шардағы дельта белсенділігінің артуымен бірге жүреді. 2.Дәрігер пациенттің қобалжып тұрғанын қалай білді? Ж: Осы ЭЭГ-да пайда болған өзгерістерге қарап, дәрігер науқастың алаңдаулы отырғанын анықтады. 9.Екі жаяу жүргінші жолдан өтеді.Қызыл шам жанғанда біреуі тоқтады.Басқасы жолды кесіп өтті,жылдам келе жатқан көлікті көргенде ғана жолдың ортасында тоқтады. 1.Бірінші жаяу жүргінші қандай рефлекторлық реакциясын көрсетті? Ж: Шартты рефлекстік реакция, Шартты бейнеленіс -бұл үлкен ми сыңарларынын қыртысында тұйықталады . шартты түзілу үшін оған арнайы шартты тітіркендіргіш болад .Яғни бұл жағдайда Қызыл шамның жануы тітіркендіргіш болып тұр Шартты рефлекс тек шартсыздың негізінде пайда болады Және олар сигналдық ескерту қызметін атқарады 2.Екінші жаяу жүргінші қандай тежелу түрін көрсетті? Ж: 3.Сыртқы тежелудің мінез-құлықты қалыптастыру процестеріндегі рөлі қандай? 10.Ситуациялық есептерді шешіп,сұрақтарға жауап беріңіз. 1.Суретте көрсетілген аурудың атауын жазыңыз? Ж: Акромегалия немесе гигантизм- бұл өсу гормонының шамадан тыс секрециясынан туындаған синдромдар (гиперсоматотропизм), оның себебі әрдайым дерлік гипофиздің аденомасы болып табылады. Өсу гормоны гипофиздің алдыңғы бөлігінде шығарылады. Өсу гормоны сүйектердің, бұлшықеттердің және көптеген ішкі ағзалардың өсуін ынталандырады. 2.Организмде осындай өзгерістерді тудыратын гормонды жазыңыз? Ж: Бұл өзгерістерді тудыратын гормон гипофиздің алдыңғы бөлігінде түзілетін самотатрапин гормонына байланысты.Егер ол шамадан тыс бөлінетін болса осы ауруға шалдықтырады. 3.Бұл гормон қай жерде түзіледі? Ж: Гипофиздің алдыңғы бөлігінен яғни аденогипофизде түзіледі.Бұл аймақта бұл гормоннан басқа да гормондар түзіледі ЛГ,ФСГ,ТТГ,ЛТГ сынды гормондар да түзіледі. 4.Осы гормонның қызметтерін жазыңыз? Ж: Өсу гормоны, соматотропты гормон (СТГ) бой өсуін ынталандырады, ақуыздар синтезін жоғарылатады және алмасудың барлық түріне әсер етеді. Бұл гормонның қызметінің жоғарылауы - гигантизм, акромегалия (гр. аcronқол-аяқ, megos-үлкен) шақырады – дененің жеке бөліктерінің қол, аяқ, тіл, мұрын – ұзаруы, ал қызметінің жетіспеушілігі – ергежейлікке әкеледі. Бойы небары 38 см болған Египеттік ергежейлі Агибе көпке белгілі. Гипофиз қызметінің жетіспеушілігінде зат алмасуының бұзылуы – гипофиздік семіздік немесе керісінше кахексия болуы мүмкін. 5.Осы гормонның реттелуін түсіндіріңіз? Ж: Өсу гормонының секрециясының негізгі реттегіштері-гипоталамустың нейросекреторлық жасушалары гипофиздің порталдық тамырларына шығаратын және тікелей соматотроптарға әсер ететін гипоталамустың пептидтік гормондары (соматостатин және соматолиберин). Алайда көптеген физиологиялық факторлар осы гормондардың тепе-теңдігіне және өсу гормонының секрециясына әсер етеді. 11.Тексеру кезінде дәрігер 26 жастағы науқасқа бір аяғын екінші аяғына айқастырып отырыуын сұрады,оң және сол аяғымен жеке-жеке айтылған әріптер мен сөздерді жазуын,артқа және алдына қадам жасауын,арқанмен секіруін,оң және сол аяқтарын алмастырып допты теуіп нысанға тигізуін сұрады. 1.Бұл жағдайда дәрігер қандай зерттеу жүргізеді? Ж: Ми жарты шарларының ассиметриясына зерттеу жүргізді яғни аяқ ассиметриясын анықтайды. 2.Бұл тексеру қалай аталады? Ж: Аяқ ассиметриясын бағалау. 3.Бұл жағдайда дәрігер нені анықтайды? Ж: Бұл жағдайда дәрігер пациенттің қай аяғы жетекші екендігін анықтайды.Сол арқылы оң немесе сол ми сыңарларының қайсысы жақсы дамығандығын анықтайды. 4.Ми жарты шарларының функционалдық ассиметриясын сипаттаңыз? Ж: Ми дегеніміз симетриялы ағза.Одан басқа көзді құлақты да айтуға болады.Ал қызметі жағынан ассиметриялы.Оның ассиметриялы болуы екі жағдайға байланысты: 1-екінші сигналдық жүйенің жүйке орталығында әр түрлі орналасуына және 2-адамның бейімделу ісінде оң қолдың алымды үстемдігі болуы.Ми сыңарларының өзара қатынасы симетрия мен доминанта қасиеттеріне негізделген.Баяғы кезде сол ми сыңары тіл,ойлау,қимыл-әрекетіне,кеңістікте дене бағдарланысына жауапты сондықтан үстемді деп есептелінді.Ал оң смыңар ол кезде жай қослақы ретінде саналды.Бірақ қазіргі кезде әрбір психикалық әрекетті меңгеруде сол және оң сыңарлардың үстемдігі болатындығы анықталды.Оң ми сыңарлары нақтылы іс-әрекетке жұмылдырады,сөзге сараң ,бірақ өте сезімтал және әсерленгіш,конкрентті ойлаға,шығармашылық жағынан басым болып келеды.Егер мысалы ретінде адамның жеткші қолы немесе аяғы сол жақ болса онда сондай адамдардың осы қасиеттері басым болып келеді.Ал сол ми сыңарлары талдау ісіне қатысып, тіл,ойлау,қимыл-әрекетіне,кеңістікте дене бағдарланысына жауапты. Егер адамның жеткші қолы немесе аяғы оң болса онда сол адамның осы қасиеттері басым болады.Ал бұл қасиеттердің кейбірі туа пайда болады,ал басқа қасиеттері үйдегі тәрбиеге байланысты жүре пайда болады. 12.Тексеру кезінде дәрігер науқастан бір аяғын екінші аяғының алдына қоюын сұрады(өкшесі бір сызық бойымен) қолдарын денесінің алдына созып,алдымен көздерін ашып,артынан көздерін жұмып тұруды сұрады.Содан кейін ортаға аяқтарын жұптап тұрып ,басын кезекпен алдыға еңкейтуді және алдыға шалқайтуды сұрады.Әрі қарай дәрігер науқас адамнан аяғының ұшымен тұруды сұрады.Содан кейін дәрігер науқастан бір аяғымен көзін ашқан және жабқан күйде тұруды сұрады. 1.Бұл жағдайда дәрігер қандай зерттеу жүргізді ? Ж: Бұл жағдайда дәрігер осы тәжрибелердің арқасында науқастың тепе-теңдігін дұрыс сақтай ала ма жоқ ба соны тексереді 2.Жоғарыда аталған зерттеу әдісі қалай аталады? Ж: Күрделі ромберг тұрысы 3.Бұл жағдайда дәрігер нені анықтайды? Ж: Дәрігер науқастың тепе-теңдігін анықтайды.Ол осы тәжрибелердің барлығында тепе-теңдікті сақтай алса,оның мишығы жұмысын жақсы атқарып тұр деп тұжырымдама жасауға болады.Себебі мишық тепе-теңдікті сақтауға,бұлшықеттің тонусын сақтауға,қимыл-қозғалысқа жауап береді.Осы тәжрибелердің кейбіреулерінде ауытқулар бар болса онда оның мишығы зақымдалған деп тұжырымдама жасауға болады. 4.Ми жарты шарларының функционалдық ассиметриясын сипаттаңыз? Ж: Ми дегеніміз симетриялы ағза.Одан басқа көзді құлақты да айтуға болады.Ал қызметі жағынан ассиметриялы.Оның ассиметриялы болуы екі жағдайға байланысты: 1-екінші сигналдық жүйенің жүйке орталығында әр түрлі орналасуына және 2-адамның бейімделу ісінде оң қолдың алымды үстемдігі болуы.Ми сыңарларының өзара қатынасы симетрия мен доминанта қасиеттеріне негізделген.Баяғы кезде сол ми сыңары тіл,ойлау,қимыл-әрекетіне,кеңістікте дене бағдарланысына жауапты сондықтан үстемді деп есептелінді.Ал оң смыңар ол кезде жай қослақы ретінде саналды.Бірақ қазіргі кезде әрбір психикалық әрекетті меңгеруде сол және оң сыңарлардың үстемдігі болатындығы анықталды.Оң ми сыңарлары нақтылы іс-әрекетке жұмылдырады,сөзге сараң ,бірақ өте сезімтал және әсерленгіш,конкрентті ойлаға,шығармашылық жағынан басым болып келеды.Егер мысалы ретінде адамның жеткші қолы немесе аяғы сол жақ болса онда сондай адамдардың осы қасиеттері басым болып келеді.Ал сол ми сыңарлары талдау ісіне қатысып, тіл,ойлау,қимыл-әрекетіне,кеңістікте дене бағдарланысына жауапты. Егер адамның жеткші қолы немесе аяғы оң болса онда сол адамның осы қасиеттері басым болады.Ал бұл қасиеттердің кейбірі туа пайда болады,ал басқа қасиеттері үйдегі тәрбиеге байланысты жүре пайда болады. 13. Ситуациялық есептерді шешіп,сұрақтарға жауап беріңіз. Науқастың көру қабілетін тексерген.Сонда,көру аймағын зерттеу нәтижесінде төмендегідей сурет алынған. 1.Көру аймағы дегеніміз не? жүктеу/скачать 1,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|