Нормативтік сілтемелер
жүктеу/скачать 218,39 Kb.
|
Сералиева
| Интербелсенді оқыту- әрекетпен және әрекет арқылы оқыту, бұл ұстаным үлкен нәтижелерге жеткізетін тиімді жүйе деп есептелінеді, себебі адам санасында бірінші кезекте өзінің әрекеттері мен өз қолымен жасаған істер қалады. Кезінде көне қытай ғұламасы Конфуций (Күн-цзы) былай деген екен : «Маған айтып берсең – ұмытып қаламын, көрсетсең – есте сақтармын, ал өзіме жасатсаң – үйренемін!» деген пікірі дәлел бола алады. Сондықтан интербелсенді оқыту оқушылардың оқу үдерісіндегі белсенді әрекеттерін үйренудің негізгі құралдары ән тәсілдері ретінде танылады.
Оқыту тәжірибесі барысы пікірталасқа негізделген және оқыту үдерісінде қолданылатын дидактикалық ойындар сияқты интербелсенді әдістерді пайдалану тиімді екенін көрсетеді. Соның ішінде дидактикалық ойындар оқушылардың білім алуға деген ынтасын, белсенділігін арттырып, алған білімдерін тәжірибеде дұрыс қолдануына көмектеседі. Ойын барысында оқушылардың бойында жағдаятты (ситуацияны) бағдарлау, яғни жағдайға талдау жасай білу, жағдаят (ситуация) кезінде өзінің атқаратын рөлін сезіну, әңгімеге қатысушы әріптестері арасында байланыс орнату, қарым-қатынас жасауда тілдік ұғымдарды дұрыс пайдалана білу сияқты қабілеттері жетілетіндігі байқалады. Инновациялық әдістердің мәні студенттерге өз ойларын жеткізуге, проблемалық жағдайларды талдауға және оларды шешудің тиімді жолдарын табуға көмектесетін диалог түрінде оқу процесін ұйымдастыру болып табылады. Мұндай әдістер білім деңгейін жақсарта алады, студенттерді дамытады, әрі қарай кәсіби қызметінде қолданылатын дағдылар мен дағдыларды қалыптастырады. Сонымен, лекциялық-әңгіме түрінде өткізіледі оқушыларды әңгімеге, проблеманы ұжымдық зерттеуге, пікір алмасуға тартуға мүмкіндік беретін пікірталастың, пікір алмасудың, ми шабуылы элементтері. Тәрбиелік пікірталас әдісі күрделі және көлемді материалды зерттеуде тиімді. Оқушылар тобын шағын топтарға бөлуге болады (әрқайсысы 5-тен 7 адамға дейін) және белгілі бір экономикалық жағдайларды қарастыруға ұсынады. Тәрбиелік пікірталас әдісі - бұл материалды жинақтау, оқушылардың өзіндік тәжірибесін пайдалану, білімді бір саладан екінші аймаққа ауыстыру мүмкіндігі ғана емес, сонымен бірге қарым-қатынас, командалық рух, тәуелсіз ойлауды дамыту. Олар білім беру жүйесіндегі инновациялар туралы ХХ ғасырдың 80-жылдарынан бастап айтып келеді. Дәл осы кезде педагогикада инновация және соған сәйкес оны концептуалды қолдау мәселесі туындайды. Бұл арнайы зерттеулердің тақырыбына айналды. Синоним ретінде қолданылатын «білім берудегі инновациялар» және «педагогикалық инновациялар» терминдері ғылыми негізделген және педагогиканың категориялық аппаратына енгізілген. Педагогикалық жаңашылдық - мұғалім мен оқушының бірлескен іс-әрекетінің тиімділігін арттыруға бағытталған педагогикалық іс-әрекетке жаңаны енгізу, оқыту, тәрбиелеу мақсаттары, мазмұны, әдістері мен формаларын өзгерту. Педагогикалық инновация - бұл педагогика саласындағы жаңашылдық, оның жеке компоненттерінің де, тұтас алғанда білім беру жүйесінің де сипаттамаларын жақсартатын тұрақты элементтерді (инновацияларды) білім беру ортасына енгізетін мақсатты прогрессивті өзгеріс. Педагогикалық инновациялар білім беру жүйесінің меншікті қаражаты есебінен де (қарқынды даму жолы), сонымен қатар жаңа қорлардың, жабдықтардың, технологиялардың, капиталды салымдардың және т.б. қосымша мүмкіндіктерді (инвестицияларды) тарту арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Педагогикалық инновациялар мағынасына, мазмұнына, нəтижесіне қарай екі түрге бөлінеді: - білім беру жүйесіндегі инновациялар; - оқу тəрбиелеу жұмысының жоспарлары мен бағдарламаларының мазмұны мен құрылысына жататын инновациялар. Жаңа инновациялық оқыту технологиясы кəсіптік қызметтің ерекше түрі болып табылады. Инновациялық оқыту технологиясын меңгеру үшін педагогикалық аса зор тəжірибені жұмылдыру қажет. Бұл – өз қызметіне шығармашылықпен қарайтын, жеке басының белгілі іскерлік қасиеті бар адамды қажет ететін жұмыс. Шындығында да əрбір педагог жаңа инновациялық технологияны меңгеру барысында өзін-өзі дамытады жəне өзін-өзі қалыптастырады. Инновациялық технологиялар – ол білім саласындағы қолданатын жаңа ақпараттық технологиялар, ғылым жетістіктеріне негізделген əдістер. Отандық дəстүрлі педагогика тəжірибесінде оқыту əдістері үш топқа бөлінеді: Оқу-танымдық қызметті ұйымдастыру және жүзеге асыру әдістері; Оқу-танымдық қызметтің тиімділігін бақылау әдістері; Оқу-танымдық қызметті ынталандыру әдістері. XXI ғасырда болашақ мамандарды даярлау, олардың кəсіби бейімделуін қалыптастыру мəселелері – кезек күттірмейтін өзекті қоғам талабы. Сондықтан болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің жаңа педагогикалық инновациялық технологияларды қолдануға даярлығын қалыптастырудың құрылымдық-мазмұндық моделі жасалды. Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерін жаңа инновациялық педагогикалық технологияларды қолдануға даярлықты қалыптастыру мына өлшемдер арқылы жүзеге асады: Мотивациялық өлшемдеріне танымдық қызығуды қалыптастыру бейнесі жатады. Оған болашақ мамандарды қалыптастыру, құндылық қарым-қатынас, болашақ маманның өзінің кəсіби шеберлігін дамытуға талпынуы, болашақ мамандығын ерекшежақсы көруі, ұрпақ тəрбиесінде ұстаздың жетекші орнын сезінуі, кəсіби жеке біліктілік деңгейін көтеруге бағыттылығы, инновациялық ісəрекетке ұмтылу əрекеттері кіреді. Мазмұндық өлшемдеріне болашақ маманның жалпы мəдениеттілік дайындығы мен мəндік əдіснамалық дайындығының деңгейі, мамандығы бойынша білімі, педагогикалық біртұтас білім жүйесі, біртұтас педагогикалық үдерістің заңдылықтары, мен қозғаушы күштерінің жалпы теориялық білім негіздерімен қарулануы кіреді. Оған біртұтас педагогикалық үдерістің теориялық негіздерін жəне жеке тұлға теориясының ғылыми негіздерін меңгеруі, педагогикалық іс-əрекет теориясының негіздерін білуі, білім алушылардың барлық мүмкіндіктерін пайдаланғанда инновациялық іс-əрекеттің көбіне нəтижелі болатындығын сезіне алуы жатады. Бейімділік өлшемдерін болашақ маманның барлық жағдайға бейімделе алу қабілеті жатады: бейімділік жағдаятына бағдарлана алуы, микроорта өзгерістеріне сай қолайлы инновациялық педагогикалық технологияларды таңдай алуы. Бейімділік өлшемдері болашақ маманның білімгер мəртебесінен оқытушы, ұстаз мəртебесіне ауысуының ерекшелігін сезіне білуімен бейімділік іс-əрекетті жүзеге асырудың жаңа əдіс-тəсілдерін пайдалана алуларымен ерекшеленеді. Танымдық өлшемдері болашақ маманның əлеуметтік кəсіби қоршаған ортаны жедел тани алуымен, өзін кəсіби жүзеге асырудың нəтижелі əдіс-тəсілдерін пайдалануымен, инновациялық педагогикалық технологияларға қызығу танытумен ерекшеленеді. Оған болашақ маманның əлеуметтік кəсіби қоршаған ортаны біліп тануы, кəсіптік білімін өз тəжірибесінде қолдана білуі, инновациялық педагогикалық технологияларды оқып меңгеруі, үйренуі жатады. Іс-əрекеттік өлшемдері болашақ маманның өзінің кəсіби іс-əрекетінің мақсаты мен міндеттерін анықтай алуы жəне педагогикалық қарым-қатынастық үдерісті тиімді жүзеге асыра алуымен өлшенеді. Оған болашақ маманның өз пəнін жете меңгеруі, біртұтас оқу-тəрбие үдерісінің психологиялық, педагогикалық негіздерін білуі, педагогикалық үдерісті жоспарлап, жүзеге асыра алуымен өлшенеді. Технологияның өлшемдері оқытудың əдістемелік мақсаттары, оқыту үдерісі, оның міндеттерін анықтай алуы, оқытудың нəтижесін болжай алуы жəне психологиялық-педагогикалық білімдерді меңгерумен анықталады. Оған болашақ маманның біртұтас оқу тəрбие үдерісінде сабақты тиімді ұйымдастыра білуі, оқушылармен ынтымақтастық қарым-қатынасты жүзеге асыра алуы, біртұтас педагогикалық үдерісті диагностикалай алуы жəне сабақтың нəтижесі жоғары болатындай ең тиімді педагогикалық технологияны таңдай алуы қажет. Шығармашылық өлшемдеріне шығармашылық ептілікті, шығармашылық белсенділікті болашақ маманның шығармашылық ізденушілігін дамыту кіреді. Оған болашақ маманның ғылыми зерттеу жұмыстарына өзіндік талдау жасай алуы, өз білімін көтеруге, жетілдіруге талпыныстың болуы мен инновациялық əдіс-тəсілдерді қолдануға өзіндік (авторлық) жаңалықтар, өзгерістер енгізумен жəне жаңалықты шығармашылықпен қолдана алуымен сипатталады. Осы аталған көрсеткіштердің əсерінен білім, кəсіп, іскерлік, ісəрекет, игеру, нəтиже құралады. Білім жалпы, кəсіби, техникалық, арнайыбілімболып бөлініп кəсіппен ұштасады. Ал кəсіп – мамандық таңдау, мамандықты меңгеру. Білім алып кəсіп иесі болу үшін іскерлік қажет. Іскерлік – оқу, білім, кəсіп, тəжірибе, ізденушілік, өзіндік жұмыс, іс-шаралар, дағдыдан туындайды. Іскер болу үшін іс-əрекетті меңгеру қажет. Іс-əрекет əрекеттен, операция, қимыл қозғалыстан тұрады. Барлық үдеріс байланыса орындалғаннан соң нəтиже көрсеткіші пайда болады. Қазіргі мектептердің оқытушылық қызметінде инновациялық технологиялардың үлкен арсеналы бар. Оларды оқу процесінде пайдалану мүмкіндігі мұғалімдердің өзгерістерді қабылдауға дайындығына және, әрине, оқу орындарының техникалық қамтамасыз етілуіне байланысты. Көптеген орыс мектептерінде сыныптар интерактивті тақталармен және мультимедиялық қондырғылармен қамтамасыз етілген, мұғалімнің орны Интернетке қосылған жеке компьютермен немесе ноутбукпен жабдықталған. Тәжірибе беретін мұғалімдер күнделікті жұмысында белсенді және интерактивті формаларды қамтитын инновациялық технологиялар мен оқытудың заманауи әдістерін қолданады. Белсенді әдістер студенттердің тікелей қатысуын, олардың оқу-тәрбие үрдісіндегі белсенді ұстанымын білдіреді. Интерактивті формалар есту-визуалды қабылдау арқылы алған білімдерін жақсы сіңіруге мүмкіндік береді. Бұл әдістер студенттерді топтың бір бөлігі ретінде жұмыс істеуге, топтық білім алуға шақырған кезде, бірақ сонымен бірге жеке жауапкершілікте болатын топтық оқыту формаларына қатысты. Мұғалімдер сабақтың мұндай формаларының пайдалы екендігін атап өтеді: сабақтар-экскурсиялар; сабақтар - белгілі адамдармен, әр түрлі сала мамандарымен, шығармашылық адамдармен кездесулер; шығармашылық сабақтар - қойылымдар қою, газет немесе фильм жасау; фильмдер мен бейнелерді қарау; «ми шабуылы» немесе «шешім ағашы» сияқты түрлі мәселелерді ойындар арқылы шешу; топтық тапсырмалар. Білім берудегі басты мақсат - тез бағдарланған және айналасындағы әлемдегі өзгерістерге бейім жеке тұлға қалыптастыру. Мәселелердің бірін шешу кезінде біз «Әлем» пәнінің мысалында инновациялық білім беру технологияларын қолданудың педагогикалық тәжірибесін ұсындық. Мұғалімдердің оқу үрдісінде инновациялық технологияларды қолдану тәжірибесі бұған мектептерде дәстүрлі оқыту әдістерін қолдану арқылы қол жеткізуге болмайтындығын көрсетеді. Сыныпта оқытудың жаңа формаларын қолдану бізге бірқатар мәселелерді шешуге мүмкіндік береді: оқушылардың белсенді азаматтығын қалыптастыру; оқу процесі субъектілерінің өзара әрекеттесу сипатын өзгерту (оқушы пен оқытушы болып саналады); оқушылардың мотивациялық құрамын арттыру. жүктеу/скачать 218,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|