Байланысты: nurmashev u nurmasheva f kazakstan respublikasynyn azamattyk 2
16-т а р а у. АЗАМАТТЫК ІСТЕРДІ СОТ ТАЛҚЫЛАУЫНА ДАЙЫНДАУ § 1. Азаматтык істерді сот талкылауына дайындаудын максаты мен міндеттері Азаматтык істерді сот талкылауына дайындау бірінші саты-
дагы соттардын барлык азаматтык істері бойынша міндетп са-
тысы болып табылады. Кдзакстан Республикасы Жогаргы со-
тынын 2001 жылгы 13 желтоксанда кабылда»ан «Азаматтык
істерді сот талкылауына дайындау туралы* Ms 21 нормативті
каулысы соттар назарын сот тәжірибесінде азаматтык істерді
сот талкылауына дайындау мәселелерш реттейтін іс жүрпзу зан-
дылымарынын нормаларын біркелкі колданудын кажетппне
аударды.
Арызды кабылдатаннан және азаматтык ісп козгаганнан
кейін сот төрешісі істі дер кезінде жене дүрыс иіешуді камта-
масыз ету максатымен істі сот талкылауына даиынлайды. (КР
АІЖК 166-баптын 1-бвлігі).
Істі сот талкылауына дайындаудын әрбір іс бойынша міцдетп
міндеттері мыналар (К.Р АІЖК. 166-баптын 2-бөліп).
1) істі дүрыс шешу үшін манызы бар мән-жайларды анык
тау;
2) тараптардын күкыктык катынастарын және басшьыыкка
алынуіа тиісті заңды анымау;
3) іске катысатын түлгалар мен нроиестшөзіе кдгысушыла
рынын күрамы туралы мәселені шешу;
4) әрбір тарам өздсрінін растайтын дөле.ідемелерін немздеу
үшін үсынуіа тиіс дәлелаемелерді тныктау.
Іст і сот талкылауына дайындау кезеиже. К.Р АК иін 170-ба-
Сыііда аталган әрекеттерш
жеке езі орындайтын сот тврешісі;
гарантар (К.Р АІЖК. 48-бам). зділсопын болуына ыклаг егетж
іүліалар каіысады.
198
К.Р АІЖК 168-бабына сәйкес, сот төрешісі әрбір іс бойын-
ша дау категориясым есепке алу кажетті болып табылатын па
кты әрекеттерді көрсете отырып істі сот талкылауына дайын-
дау туралы үйгарым шыгаруга тиіс. Мысалы, талап етушіні, жа-
уап берушіш шакырту, жауап берушінін іс бойынша карсылы-
гыи аныктау, үшіиші тұлга ретііше накты бір азаматты тарту және
т . б .
Үйгарымды шыіару кезінде барлык кажетті әрекеттерді ка
рает ырып иіығу мүмкін емес. Істі дайьшдау кезінде косымша
әрекеттер кажет болса, сот төреилсі оларды жасайды.
Егер де бірінші сатыдағы сотка кайта карауга түскен іс бо
йынша кандай да бір әрекеттерді жасау кажет болса, аппеляші-
ялык немесе кадагалау тәртібімен шешімді жокка шыгарганнан
кейш, сот төрешісі істі дайындау туралы үйғарым шыіарады.
А зам апы к істі сот талкылауына дайындау арызды сот ісіне
және іс козгауга кабылдаган күннен бастап жеті күн мерзімнен
кешіктірілмей жүргізілуі тшс. К,Р АІЖК-де баска да мерзімдер
көрсетілген:
- азаматты үшты-күйлі жоғалды деп тану немесе кайтыс
бо;шы деп хабарлау туралы істер бойынша - осындай істі коз-
ғатаны туралы сот үйгарымы жергілікті газеттерге жариялан-
ғаннан кейін үш ай;
К.Р А1ЖК 273-бап 1-бөліміне сәйкес сайлау күкыгынын
бүзылуы туралы даулар бойынша — арыз беру күнінде. Даулар-
дың бүл категорпясы бойынша дайындау мерзімі узартылуга
жатпайды.
Алименттерді өндіріп any, жаракат алудан немесе денсау-
лыкка өзге де закым келтіруден болтан шытынды өтеу турапы
істерден баска, аса күрделі істер бойынша ерекше жағдайларда,
сондай-ак асыраушысынан айырылған жағдайлар бойынша
және енбек катынастарынан туындайтын талаптар бойынша бүл
мерзім соттөрешісініндәлелді үйғарымымен
бір айга дешн үзар-
тылуы мүмкін (КР АІЖ К 167-бап).
Бірінші сатыдагы сот ретінде істі карау кезінде шығарган
Казакстан Республикасы Жоғарғы Сотынын үйғарымына ап-
пеляциялыктәртіппен наразылык білдіруге, шағымдануға жат
пайды және ол жариялаған күннен бастап кушіне енеді.
Бірінші сатыдағы соттың каулысы. сонын катарында КР
АІЖ К-нін 344-бабы 1-бөлігіне сәйкес, істі сот тапкылауына да
йындау турапы үйғарымға наразылык білдіруге және шағым жа-
сауға болмайды.
199
Істі даулы деп тани отырып, сот төрешісі сот талкылауына
тагайындау туралы үйғарым шығарады Содан кейін соттөрешісі
мен іске катысушы тұлгалар істі тындау басталғанға дейін және
талкылауда кейінге калдырган уакытта дайындау әрекеттерін
жүргізулеріне болады.