Нұсқаулар Сөздік қарсылықтарды талдау. Сөздік қарсылықтар мен сөз таптары лексикалық парадигматиканың көрінісі ретінде


 Паронимия эквиполентті формальды-



Pdf көрінісі
бет15/41
Дата24.04.2022
өлшемі7,41 Mb.
#32116
түріНұсқаулар
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   41
Байланысты:
Сөздік қарсылықтарды талдау. Сөздік қарсылықтар м…

2.1.5. Паронимия эквиполентті формальды-

семантикалық қарама-қайшылықтар тіліндегі

болмыс формасы ретінде.Эквиполенттік

оппозицияның тағы бір түрі – паронимдер.



Паронимдер

Паронимдер Мағыналары ұқсас, бірақ бірдей емес

аффикстері бар туыстық сөздер. Мысалға, ақ түсті



eболуы«Ақ бол» және ақ түсті жәнеболуыОны ақ

етіп жасаңыз; қалаған«Қалаған, талпынған, көп

күткен нәрсе (қалаған сатып алулар, қалаған

еркіндік, қалаған әңгіме)» және қалаулы«Тілектерге,

мүдделерге, қажетті, қажетті (қалаған нәтиже,

қалаған оқиғалар) сәйкес келеді»; тас«Тасқа

қатысты, тастан тұратын, тастан жасалған (тас жар,

үй, блок)» және тасты«Тастары мол (тасты түбі)».

Паронимдер синоним және омоним ретінде тіл

жүйесінде қажетті құбылыс емес, бірақ оларды

зерттеу сөйлеу мәдениетін арттыру үшін өте

маңызды. Мысалы, сөздер жиі шатастырылады



негізгісі – капитал.Ауызекі сөйлеуде, кейде

әдебиетте де сөздің қолданысы кездеседі



тақырыпорнына бірінші, ең жақсы, негізгі.Олар,

мысалы: «Біз басты мәселені шешуіміз керек»,



«Ескерткіш қаланың басты алаңдарының бірінде

тұр»... Бұл сөзді қолдану дұрыс емес.

Бұл сын есімдер мағынасы жағынан бірдей емес.



Негізгі«жетекші, негізгі, ең маңызды» дегенді

білдіреді. Ол сөзге қарағанда мағынасы жағынан

кеңірек тақырыпбұл «атаққа қатысты» немесе

«атауы бар» дегенді білдіреді. Екі сөздің де

қолданысы әр түрлі. Айту атаулы рөлол қандай да

бір актердің атағы (немесе мамандығы, қызметі)

пьесаның, сценарийдің және т.б. атауына енгізілген

жағдайда ғана мүмкін болады. Мысалы, Чеховтың

«Иванов» пьесасындағы басты рөл Ивановтың,

«Спартак» балетіндегі Спартактың рөлі. Бұл өрнекті

мұндай комбинацияда қолдануға болмайды: *

Лермонтовтың «Маскарад» драмасындағы басты

рөл / Островскийдің «Найзағай» пьесасындағы

«.Мұнда былай деп айту керек: « «Маскарад»

драмасындағы басты рөл», «Найзағай»

спектакліндегі басты рөл».

Сөздердің эквиполенттік қарама-қайшылықтары

саласы, әрине, паронимия мен антонимия

құбылыстарымен шектелмейді. Бірақ эквиполенттік

оппозицияның барлық басқа түрлері әлі де аз

зерттелген және қазіргі орыс тілі курсының басқа

бөлімдерінде қарастырылатын болады. Бұл

сөзжасамдық ұялар немесе бір сөзжасам үлгісі

бойынша жасалған сөздер сияқты сөз таптары.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   41




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет