Нұсқаулар Сөздік қарсылықтарды талдау. Сөздік қарсылықтар мен сөз таптары лексикалық парадигматиканың көрінісі ретінде

Посткеңестік дәуірде жолдас сөзінің ресми іс

қағаздарында мекен-жай мен тұлғаның аты-жөні

қызметінде деактуализацияланғаны белгілі және

мұны зерттеушілер атап өтті: Жолдастар! Иванова

жолдас! Төраға жолдас! Бұл сертификат досыма

берілді ... т.б.

Жауапты жолдастар мен жетекші жолдастар да

партия қызметкерлерінің сөзінде тұрақты

номинациялар болды. Мысалы: «...оның алдында

Тәбеев жолдас обкомның пленумында ел алдында

уәде берді...» [Известия, 20.05.2010]; «Бақытты

балалық шағымыз үшін Сталин жолдасқа рахмет»

[З.Н., 17.04.2010, No15].

Осы қызметтермен қатар жолдас сөзі кеңестік

дәуірде тұлғаның орнына және мағынасында

номиналды предикативті топ құрамында

қолданылуы мүмкін. Бұл пайдалану, ең алдымен,

партиялық және басқа номенклатураға тән болды.

Қазіргі кезде жолдас сөзінің предикативті

қолданылуы коммунистер мен оларға іргелес

бірлестіктердің сөзінде ғана кездеседі.

Сонымен, біз жолдас сөзінің кеңестік

қолданысының деактуализациясы туралы ғана емес,

оның символдық сипаты, қазіргі кездегі

идеологиялық шектеу көрсеткіші туралы да айтуға

болады. Бұл өсіп келе жатқан оппозиция мырзасы -

жолдас (пролетар - кедей адам): «Сіз несие іздей

аласыз, сіз жасай аласыз» Путин мырза үшін

«кетіңіз» [З.Н., 28.03.2009, № 13]; «Джентльмендер

шетелдік машиналармен жүреді, ал біз бәріміз

мұнда жолдаспыз» (ауызша сөзден мысал) т.б.

Лорд сөзі лауазым атауымен немесе мекен-жай

ретінде жалқы есіммен тіркесіп қазіргі уақытта

бизнесмендердің, жоғары лауазымды тұлғалардың

және т.б. ресми сөзінде, сондай-ақ бұл адамдарды

әңгімеге қатыспаған деп белгілеу үшін

қолданылады. . Дегенмен, шешеннің сөз иесіне, бет-

әлпетіне деген көзқарасына қарай бейтарап немесе

ирониялық болып, коммунистер сөзінде әдетте

ашық жаулықты білдіреді. Мысалы: «Януковичтің

Львовтағы сайлауалды штабын сайлау науқаны

кезінде осы мырза айналып өтті» [З.Н., 2.06.2010,

No21]; «Хрущев ақынды қатты сынап, ыстықта оған

айғайлады: «Төлқұжатыңызды алыңыз да, шығыңыз,

Вознесенский мырза!..» [Тілші, 1 маусым 2010 жыл].