Нуо казахстанско российский медицинский

МЕББМ ҚАЗАҚСТАН- 

РЕСЕЙ МЕДИЦИНАЛЫҚ 

УНИВЕРСИТЕТІ 

НУО КАЗАХСТАНСКО 

РОССИЙСКИЙ МЕДИЦИНСКИЙ 

УНИВЕРСИТЕТ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

БӨЖ #1 

                                                                     Эссе 

   Люминесценттік белгілер мен зондтар және олардың биология мен медицинада   

                                                       қолданылулары.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Орындаған: 

Мухаметқали Дарын

 

Курс:1 курс 

Мамандығы: 

Жалпы медицина

 

Тобы: 

111 Б

 

                                                                                Қабылдаған: 

Ботагөз Рахатқызы

 

 

 

 

 

 

 

Алматы, 

2021

 

МЕББМ ҚАЗАҚСТАН- 

РЕСЕЙ МЕДИЦИНАЛЫҚ 

УНИВЕРСИТЕТІ 

НУО КАЗАХСТАНСКО 

РОССИЙСКИЙ МЕДИЦИНСКИЙ 

УНИВЕРСИТЕТ 

2 

 

 

Жоспар: 

I.Кіріспе

 

II.Негізгі бөлім

 

2.1 Люминенсценттік таңбалар мен зондтар 

2.2 Медицина мен биологияда қолдану 

III.Қорытынды 

IV.Пайдаланған әдебиеттер 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

МЕББМ ҚАЗАҚСТАН- 

РЕСЕЙ МЕДИЦИНАЛЫҚ 

УНИВЕРСИТЕТІ 

НУО КАЗАХСТАНСКО 

РОССИЙСКИЙ МЕДИЦИНСКИЙ 

УНИВЕРСИТЕТ 

3 

 

 

 

 

 

Люминесценттік белгілер мен зондтар және олардың биология мен медицинада  

                                                      қолданылулары.

 

 

 

            

Люминесценция  деп  -  берілген  температурага  сәйкес  келетін  жылулық  жарық 

шығарудан басым, сәуле шығару механизмі жылулық болмайтын, сәулеленуді  атайды. 

Мұндай  құбылыс  денеге  спектрдің  көрінетін,  УК,  рентген  және  сәулелерімен  әсер 

еткенде  байқалады,  яғни  денені  сыртқы  жылулық  емес энергия көзімен  қоздырғанда 

байқалады.  Денені  қоздыру  түріне  байланысты  ол:  фотолюминесценция  (жарық 

сәулесімен  қоздыру),  рентгендік  люминесценция  (рентген  сәулесімен  қоздыру), 

катодтық  люминесценция  (электронмен  қоздыру),электрлік  люминесценция  (электр 

өрісі  арқылы  қоздыру),  радиолюминесценция  (сх,р,у  бөлшектерімен  қоздыру), 

хемилюминесценция  (химиялық  реакциялар  арқылы)  т.б.  деген  түрлерге  бөлінеді. 

Сәулелену уақытының ұзақтығына байланысты люминесценцияны: флуоресенция және 

фосфоресенция деген түрлерге Энергетикалық деңгейлер Энергетиклық деңгей бөледі. 

Егер  дененің  сәуле  шығару  уақыты  10-8секундтан  аз  болса,  яғни  денені  қоздыру 

тоқталысымен  сәуле  шығару  да  тоқталса  оны  флуоресенция  деп,  ал  денені  қоздыру 

тоқталғанымен дененің сәуле шығаруы жалғаса берсе оны фосфоресенция деп атайды. 

Люминесценция  механизмімен  танысайық.  Атом  не  молекула  энергиясы  Һу  фотонды 

жұтып  энергетикалық  қозған  күйге  көшеді  де  10-8  с  уақыт  өткен  соң  жиілігі  V  тең 

фотонды  шығарып  бұрыңғы  күйге  қайта  келеді.  Жұтылған  және  шығарылған 

сәулелердің  жиілктері  тең  уф= ул болғандықтан  люминесценцияның  бүл  түрін 

резонанстық деп атайды, ол көбіне бір атомды газдарда кездеседі (2а).Егер газды ортада 

басқа  денелердің  атомдар,  не  молекулалары  бар  болса,  онда  қозған  және  қозбаған 

молекулалардың  соқтығысу  нәтижесінде  өз  ара  энергия  алмасу  орын  алады, 

нәтижесінде қозған молекула төмен орналасқан жаңа энергетикалық деңгейге ауысады. 

Молекула  жаңа  күйден  жиілігі  жарық  фотонын шығара  отырып  қозбаған  негізгі  күйге 

өтеді. Бүл құбылыста флуресценцияға тән, бірақ уф> үл болады .Егер орта қүрамы өте 

күрделі  органикалық  молекулалардан  тұрса,  онда  жоғарыда  қарастырылған 

люминесценциялық  құбылыс  басқа  түрде  жүреді.  Кейде  қозған  күйде  тұрған 

молекулалар  энергетикалық  жағынан  төмен  жатқан,  аралық  түрақты  (метастабильді) 

күйге  сэуле  шығармай  өтеді,  бірақ  бүл  күйден  молекула  негізгі  күйге  өз  бетінше, 

энергия  жұмсамай  шыға  алмайды.  Мұндай  молекулалар  ортаның  молекула-

кинетикалық энергиясы есебінен тұрақты күйден қайта қозған күйге көшіп, онан негізгі 

күйге қайта оралады. Бұл қарастырылған мысал фосфоресенция кұбылысына тән. 

 

             

        Люминесценция  құбылысы  кезінде  дене  жұтқан,  яғни  оны  қоздыруға  жұмсалған 

фотонның энергиясы мен денеден шыққан сәуле энергиялары тең емес, яғни ҺV'< ҺVф