МЕББМ ҚАЗАҚСТАН-
РЕСЕЙ МЕДИЦИНАЛЫҚ
УНИВЕРСИТЕТІ
НУО КАЗАХСТАНСКО
РОССИЙСКИЙ МЕДИЦИНСКИЙ
УНИВЕРСИТЕТ
8
Қысқа толқынды УК сәулеленудің летальді және мутагенді әсерлерінің нысанасына
ДНК жататыны белгілі. Бұл фотобиологиялық спектрометрияның max –на сәйкес яғни
260-265, ДНК жұту спектріндегі
max –на сәйкес келетіндігін дәлелдейді
Фотодимулизация реакциясы.
Бұл реакцияның нәтижесінде 2 азоттық негіздер циклдегі 5-6 байланыстары
бойынша циклобутан тәрізді шеңберді құрайды. УК сәулелендіру кезінде димерлер мен
негіздер арасындағы динамикалық тұрақтылық құрылады.
Дотогидратация реакциясы нәтижесінде ДНК пиримидмндік негіздерінде су
молекуласыың пиримидмндік шеңбер көміртек атомының арасындағы байланысмты
үдеуі де, шеңберге су қосылады. Қайтымды емес реакция, бірақ гидраттар
темпераментінің мәндері жоғарылайды.Ерітіндінің иондық күші немесе ортаның
қышқылдығы өзгергенде ыдырауы мүмкін. Пиримидмннің гидратының құрылуының
алдында олар сингретті қозған қалыпқа келеді. Ерекшелігі: Реакция тек қана 1 тізбекті
ДНК ағады. ДНК ақуызбен тігілуі 5-S цистейн 6-гидро урацил .
УК жарықтың акцептор және ақуыздарда пиримидиндік негіздер жатады. Барлық
қарастырылған фотохимиялық реакциялар ДНК мен УК жарығының 1 квантын
жұтқаннан кейін пиримидиндік негіздің төмендігі қозған қалыптардың қатысуымен
ағады.
Құрамындағы жоғары УК сәулеленудің ДНК-ға тигізетін әсерінің ерекшеліктері 2
кванттық реакцмялар.
Нуклеин кышқылының азоттық негізі ультракүлгін (~260 нм) жұтады. Сол себепті
олар УК сәудемен сәулелендіргенде фотохимиялық түрленуге мәжбүр болады. УК
сәулемен әсер еткенде жүретін реакциялардың ішіндегі ен маңыздысы мыналар:
фотохимиялық түрлену, фотохимиялық сулану және фотодимеризация.
Сулану және тотығу негіздері жинакталмай тұрғаннын өзінде ДНК-нын
белсенділігі арта бастайды. ДНК-ның қос спиральдегі тиминнің екі молекуласы қатар
тұрмайды, тіпті олар қарама-қарсы да орналаса алмайды. Сондықтан осы реакцияны
димеризациялану деп атайды. УК сәуленің әсерінен ДНК талшықтарының жергілікті
таралу процесі басталады. Содан кейін талшықтар иіле келіп тимин негіздерін
жақындастырады.
УК сәуле бактерияларды тұрақтандыруда және бактерияларды жоюда үлкен әсер
етеді. УК сәулемен сәулелендіргенде бактериялар мен вирустардың белсенділігі
басылады, көбеюге мүмкіншілігі болмай, соңында қырылады. УК сәуленің бактериялар
|