Об особенностях организации образовательного процесса в общеобразовательных школах республики казахстан в



Pdf көрінісі
бет9/32
Дата03.02.2017
өлшемі3,56 Mb.
#3346
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   32

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
67 
 
выполнении задания учащийся систематически использовал помощьучителя. 
Отметка  «2»  ставится  в  случае,  если  учащийся  не  выполнил  задание,  не 
использовал помощь учителя. 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
68 
 
4 ОСОБЕННОСТИ ОБУЧЕНИЯ ПРЕДМЕТАМ УРОВНЯ 
ОСНОВНОГО СРЕДНЕГО ОБРАЗОВАНИЯ 
 
ОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ОБЛАСТЬ «ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» 
 
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан жолы-
2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты Қазақстан халқына Жолдауында 
«Мәңгілік Ел» идеясын – Қазақ елінің ұлттық идеясы ретінде жариялады. Бұл – 
ел  өміріндегі  ерекше  бір  белес.  Өйткені,  ол  –  барша  қазақстандықтардың 
өміріне, болашағына қатысты мәнді, саяси, мемлекеттік құжат болып табылады. 
«Мәңгілік  Ел»  идеясын  жүзеге  асыру  белгілі  бір  құндылықтар  жүйесіне 
негізделетіні  белгілі.  Сол  құндылықтардың  ішіндегі  ең  бастысы  –  қазақ  тілін 
мемлекеттік тіл ретінде нығайту, қазақстандықтардың үш тілде еркін сөйлеуіне 
жағдай  жасау.  Мемлекеттік  тіл  жалпыұлттық  идеяның  негізі,  өзегі.  Тіл  – 
«Мәңгілік Ел» идеясының басты қолдаушысы. Ана тіліңді құрметтеу  - ұлттық 
намысты  ояту  мен  жаңғыртудың  көзі.  Бұл  жолда  тілдік  және  ақпараттық 
кеңістік  қауіпсіздігін  қамтамасыз  ету  –  ел  тәуелсіздігін  қорғаудың  басты 
ұстанымы  болуы  тиіс.  Елбасының  «Мәңгілік  Ел  –  Мәңгілік  Тіл»  идеясын 
көтеруі  –  қазақ  тілінің  маңыздылығын,  басымдығын  көрсетеді,  ал  бұл  идеяны 
қазақ  тілі  сабақтарында  іске  асыру  –  оқушыларды  патриоттық  рухта 
тәрбиелеуге,  қазақ  тілін  білудің  қаншалықты  маңызды  екенін  түсінуге 
мүмкіндік  беретін,  жалпы  тұлғалық  қасиетін  қалыптастырудың  маңызды 
аспектісі болып табылады. 
Функционалдық  сауаттылық  адамның  мамандығына,  жасына  қарамастан 
үнемі  білімін  жетілдіріп  отыруы.  Мұндағы  басшылыққа  алынатын 
функционалдық  сапалар:  белсенділік,  шығармашылық  тұрғыда  ойлау,  шешім 
қабылдай  алу,  өз  кәсібін  дұрыс  таңдай  алуға  қабілеттілік.  Қазақ  тілі 
сабақтарында  Қазақстан  Республикасының  зияткерлік,  рухани  тұрғысынан 
дамыған  азаматын  қалыптастыру,  оның  физикалық  құбылмалы  әлемде 
әлеуметтік  бейімделуін  қамтамасыз  ететін  білім  алудағы  қажеттіліктерін 
қанағаттандыру болып табылады. 
 
«Казахский  язык»  для  школ  с  русским/узбекским/уйгурским/ 
таджикским языком обучения 
«Қазақ  тілі»  пәнін  қазақ  тілді  емес  мектептерде  оқыту  негізгі  және  орта 
деңгейлер  бойынша  қазақ  тілін  қатысымдық  тұрғыдан  меңгерту,  оқушыны  өз 
ойын айқын, түсінікті жеткізуге үйрету, коммуникативтік қабілеті дамыған дара 
тұлғаның дамуына мүмкіндік жасауға негізделген. 
Қазақ тілін үйретудің А2 деңгейінің сөйлесім әрекетінің бес түрі бойынша 
қойылатын талаптар: 
Тыңдалым.  Өзіне  қатысы  бар  (өзі  туралы,  отбасы,  сатып  алынған 
заттар,  тұратын  жері,  жұмысы  туралы)  жеке  тіркестер  мен  шағын 
сөйлемдерді,  сондай-ақ  көлемі  жағынан  шағын,  анық  айтылған  жарнамалар 
хабарландыруларда не туралы баяндалғанын түсінеді. 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
69 
 
Оқылым.  Көлемі  жағынан  шағын,  қарапайым  мәтіндерді  оқып,  негізгі 
мәліметтерді іріктей алады, түсінеді, оқыған ақпаратты жеткізе алады; өз ойын 
қысқаша айтады. Жарнама, мәзір, кесте сияқты күнделікті кездесетін сөз және 
сөйлемдерден  қажетті  ақпараттарды  таба  алады.  Жеке  тұлғаға  қатысты 
қарапайым хаттардың мағынасын түсінеді. 
Айтылым.  Өзіне  таныс  (отбасы,  өмірі,  оқуы  туралы)  тақырыптар 
бойынша  өз  ойын  түсінікті  етіп  жеткізе  отырып,  қарапайым  тіркестер  мен 
сөйлемдер  арқылы  сөйлесе  алады.  Күнделікті  өмірдің  негізгі  аспектілерін 
сипаттайалады. 
Жазылым.  Өзіне  қатысы  бар  немесе  ұнайтын  мәселелер  туралы  шағын 
хаттар  мен  хабарландыру,  шағын  шығарма,  эссе  жазуға,  сурет,  кесте,  карта 
бойынша шағын мәтін құрастыруға мүмкіндігі бар. Жеке басы, отбасы туралы 
мәліметті қажет ететін сауалнамаларды толтыра алады. 
Тілдесім – сөйлесім әрекетінің барлық түрлерін қамтитын ерекше құбылыс. 
Ол  тілдік  қатынастың  ең  маңызды  көрсеткіші  бола  келіп,  оқылым,  жазылым, 
айтылым, тыңдалымның іс жүзінде қолданылуына мүмкіндік жасайды. Тілдесім 
арқылы  оқу,  жазу,  тыңдау,  сөйлеуге  үйрету  жүзеге  асады,  оларға  қатысты 
жұмыстар атқарылады. 
Тілдесім  –  айтылым  және  жазылымның  өзара  бірлігінен  құрала  келіп, 
қандай  да  болмасын  ақпарат  негізінде  адамдар  арасындағы  тілдік  қатынасты 
жүзеге  асыратын  сөйлесім  әрекетінің  түрі.  Бұл  қарым-қатынаста  оқылым  мен 
тыңдалымның да тыс қалмайтындығы өзінен-өзі белгілі. 
Адамдардың  бір-бірімен  қандай  мақсатпен,  қалай  сөйлесуіне  байланысты 
тілдесім  түрліше  болады.  Осы  тұрғыдан  келгенде,  оларды  келесідегідей 
жіктеуге  болады:  ресми  тілдесім;  бейресми  тілдесім;  қалыптасқан  тілдесім; 
кәсіби /мамандыққа қарай/ тілдесім; әлеуметтік тілдесім; дербестік тілдесім. 
Ресми тілдесім – тіл үйренушілерге ресми қарым-қатынастың элементтерін 
үйрету,  ондағы  сөз  қолданыстарды,  ситуацияларды,  ресми  материалдарға 
қатысты меңгерту. 
Бейресми  тілдесім  –  оқушыларды  ресми  емес,  күнделікті  тұрмыс- 
тіршілікте  кездесетін,  адаммен  қарапайым  қарым-қатынастың  элементтерін 
білуге  үйрету.  Бұл  –  өмірде  болатын  кез  келген  жағдайда  таныс  болсын, 
бейтаныс болсын ұшырасқан адаммен тілдесе білу, сөйлесе білу деген сөз. 
Қалыптасқан  тілдесім  –  әр  адамның  өмірдегі  өз  орнына  сай  бір-бірімен 
тілдесуі,  түсінісуі.  Адамдар  жастың  өсуіне  қарай  –  бала,  әке,  ана,  туыс  т.б. 
тәрізді табиғи кезеңдерден өтеді. Олардың әрқайсысының қалыптасқан өзіндік 
рөлі  бар.  Адамдардың  осындай  қарым-қатынасына  негізделген  сөйлесуді 
қалыптасқан тілдесім деп атауға болады. 
Кәсіби  тілдесім  –  тіл  үйренушілерге  белгілі  бір  мамандықтың  саласына 
байланысты  сөйлесудің  үлгілерін,  мамандыққа  қатысты  сөздерді,  тілдік 
қолданыстарды,  терминдерді  үйрету.  Оқушылар  арасындағы  тілдік  қатынасты 
әртүрлі мамандық иелерімен қалай сөйлесіп, тіл табысуға болады, соған қарай 
құруға тура келеді. 
Адамның  қоғамдағы  орнын,  беделін,  қызметін  ескере  отырып  құрылатын 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
70 
 
тілдік қарым-қатынас – әлеуметтік тілдесім болып табылады. Мұнда сөйлеуші 
адамдар  бір-бірінің  қоғамдағы  әлеуметтік  рөліне,  атқарып  отырған  қызметіне, 
жасына,  жолына  т.б.  қарап  тілдеседі.  Қазақ  тілін  үйренушілерге  мұны  да 
білудің өмірлік қажеттігі бар. 
Дербестік  тілдесім  –  адамның  қызметіне,  беделіне,  әлеуметтік  орнына 
қарамай,  жеке  басының  қасиеттеріне  қарай,  өзіне  тән  барлық  ерекшеліктерін 
ескере  отырып,  тілдесу,  сөйлесу.  Бұл  –  тұлғаның  жеке  адамшылығын, 
білгірлігін,  ақылдылығын  танып,  оны  үйрене  білумен  қатар  жүреді.  Дербестік 
тілдесім – оқытушы мен оқушының тең дәрежеде, бірін-бірі құрметтей, бірінің 
кісілігін бірі танып тілдесуге мүмкіндік жасайды, тілдік қатынасты арттырады, 
адамдардың өзара достасуына, түсінісуіне жол ашады. 
Жалпы  адамдар  арасындағы  тілдесімнің  кең  тараған  түрі:  ақпараттық; 
ықпалдастық; қабылдамалық. 
Ақпараттық  –  сөйлесім  әрекеті  кезінде  адамдардың  бір-біріне  мағлұмат 
бере отырып пікірлесуі; оймен, идеямен, әртүрлі хабарлармен алмасуы. 
Ықпалдастық  –  тілдесім  кезінде  адамдардың  бір-біріне  дәлелді  пікірмен 
әсер етіп, тілдесушілердің бір-біріне ықпал етуі. 
Қабылдамалық  –  тілдесім  процесінде  адамдардың  бірінің  пікірін,  ойын 
екіншісінің қолдануы, қабылдауы. 
«Балабақша-мектеп-колледж-жоғары  оқу  орны»  жүйесіндегі  мемлекеттік 
тілді  деңгейлік  үздіксіз  оқыту  стандартына  (бұдан  әрі  –  Стандарт)  сай 
мемлекеттік тілді деңгейлік оқытудың сатылары жіктелді (1-кесте). 
 
1-кесте  –  ҚР  үздіксіз  білім  беру  жүйесінде  мемлекеттік  тілді  деңгейлік 
оқытудың сатылары 
Үздіксіз 
білім 
берудің сатысы 
Сыныбы 
Деңгейлер 
Игерім атаулары 
Негізгі мектеп 

А

негізгі 
деңгей 
А
2.1 
Қалыптасу қарсаңындағы орта игерім 

А
2. 2 
Қалыптасу қарсаңындағы толық игерім 

А
2+ 
Қалыптасу қарсаңындағы жетік игерім 

В

Орта деңгей 
В

Қалыптасқан толық игерім 

В
1.1 
Қалыптасқан жетік игерім 
 
Стандартта  Еуропалық  деңгейлер  жүйесіне  сәйкес  қазақстандық 
әдістемеші-ғалымдар  қазақ  тілін  үйрету  үшін  алты  деңгейді  ұстанады.  Ол 
деңгейлер жүйесі А1, А2, В1, В2, С1, С2 деп аталатын үш ірі деңгейден тұрады 
(2-кесте). 
 
2-кесте – Тілді білу деңгейлерінің жіктелуі 
Қарапайым деңгей 
А1 Бастапқы игерім 
Негізгі деңгей 
А2 Қалыптасу қарсаңындағы игерім 
Орта деңгей 
В1 Қалыптасқан игерім 
Ортадан жоғары деңгей 
В1+ Тереңдетіле қалыптасқан игерім 
Жоғары деңгей 
В2 Ілгерілей қалыптасқан игерім 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
71 
 
Жетік деңгей 
В2+  Тереңдетіле,  ілгерілей  қалыптасқан  игерім,  
С1 Кәсіби игерім 
 
Стандартта  ҚР  жалпы  білім  беретін  қазақ  тілді  емес  мектептерде  «Қазақ 
тілі»  пәні  бойынша  оқушылардың  қазақ  тілін  білу  деңгейлері  мен  сөйлеу 
дағдыларына қойылатын өлшемдер де көрсетілген (3-кесте). 
 
3-кесте – Қазақ тілін білу деңгейлері мен сөйлеу дағдыларына қойылатын 
өлшемдер 
 
 
 
Аталымдар мен өлшемдер 
Тілді меңгеру деңгейлері 
Негізгі деңгей (А
2

Орта деңгей (В
1

Тілдік деңгейлер бойынша игерім кодтары 
А
2.1 
А
2. 2 
А
2+ 
В

В
1.1 
Тілдік деңгейлер бойынша игерім атаулары 
Қалыптасу қарсаңындағы игерімдер 
орта 
толық 
жетік 
толық 
жетік 
игерім 
Сыныптар: 
5-сынып 
6-сынып 
7-сынып 
8-сынып 
9-сынып 
Оқушымеңгеруітиіслексика
лықминимум 
130-150 
130-150 
130-150 
130-150 
130-150 
Барлығы: 
420-450 сөз 
300 сөз 
Бірминуттаоқуғатиістісөзде
рдің (шартты) мөлшері 
60-65 
70-75 
80-85 
90-100 
90-100 
Тыңдаған/ 
оқығанмәтіндімазмұндауда
ғысөзсаны 
25-30 
30-35 
35-40 
40-50 
50-60 
Айтылымдағы сөз саны 
30-40 
40-50 
50-60 
60-70 
70-80 
Диктанттағы сөз саны 
40-50 
60-70 
80-90 
90-100 
90-100 
Жазбашамәтінқұраудағысөз
саны 
30-40 
40-55 
55-70 
70-85 
85-100 
 
5-9-сыныптарда  оқу  процесі  ҚР  Білім  және  ғылым  министрінің  2013 
жылғы  3  сәуірдегі  №115  бұйрығымен  бекітілген  (ҚР  Білім  және  ғылым 
министрінің  2015  жылғы  18  маусымдағы  №393  бұйрығымен  өзгерістермен 
толықтырулар  енгізілген)  «Негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің  5-9  сыныптары 
үшін «Қазақ тілі» (оқыту қазақ тілді емес) пәнінен типтік оқу бағдарламасымен 
жүзеге асырылады. 
«Қазақстан Республикасы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің 
үлгілік  оқу  жоспарларын  бекіту  туралы»  ҚР  БҒМ  2013 жылғы 27  қарашадағы 
№471 бұйрығына сәйкес «Қазақ тілі» пәні оқу жүктемесінің көлемі: 
оқыту орыс тілді мектептерде: 
5-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат; 6-сынып – аптасына 
4 сағат, оқу жылында – 136 сағат; 7-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 
136  сағат;  8-сынып  –  аптасына  4  сағат,  оқу  жылында  –  136  сағат;  9-сынып  – 
аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат.  
оқыту ұйғыр, өзбек, тәжік тілді мектептерде: 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
72 
 
5-сынып–  аптасына  3  сағат,  оқужылында  –  102  сағат;  6-сынып–  аптасына  
2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;  7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 
102  сағат;  8-сынып–  аптасына  3  сағат,  оқу  жылында  –  102  сағат;  9-сынып– 
аптасына 2 сағат, оқужылында – 68 сағат. 
Әрбір тоқсанда алынатын жазба жұмысының (тест, эссе, диктант, бақылау 
жұмысы,  шығарма,  мазмұндама)  саны  сол  сыныптағы  апталық  сағат  санымен 
сәйкес келуі керек. 
Білім алушылардың үлгеріміне ағымдық бақылау, аралық және қорытынды 
аттестаттау  өткізудің  үлгілік  ережелеріне  сәйкес  5-8-сыныптардағы  білім 
алушылар  оқу  жылы  аяқталғаннан  кейін  31  мамырға  дейін  емтихан  түрінде 
аралық  аттестаттаудан  өтеді.  Жалпы  білім  беретін  күндізгі  мектептердің  
9-сыныптың  білім  алушылары  «Қазақ  тілі»  пәні  бойынша  қорытынды 
мемлекеттік емтихан түрінде (ауызша) қорытынды аттестаттаудан өтеді. 
Әрбір  сабақтың  мазмұнына  сай  әдістер  мен  тәсілдері  дұрыс  таңдап, 
саралап,  даралап  оқыту  ұсынылады.  Оқушылардың  қазақ  тілін  өз  еркімен, 
ынтасымен  қызыға,  түсініп  оқуға,  қадірлеуге,  бағалауға,  жақсы  меңгеруге, 
ауызекі  дұрыс  сөйлеуге  үйрету  мақсатында  белсенді  оқыту,  коммуникативтік 
технология, интерактивті оқыту негізінде  және сабақты  «Блум таксономиясы» 
стратегиясы  бойынша  ұйымдастыру,  сын  тұрғысынан  ойлау  жобасының 
стратегияларын қолдану қажет. 
Қазақ тілін сауатты үйрету үшін оқушыларға берілетін жазбажұмыстарын 
дұрыс  жоспарлаудың  маңызы  зор.  Оқу  орыс  тілінде  жүргізілетін  мектепте 
оқушылар  қазақ  тілінің  дыбыстық  құрамын,  дыбыстардың  айтылу  нормасын, 
дыбыстық  заңдылықтарын,  грамматикалық  құрылысын  меңгеруге,  ойын  еркін 
жеткізуге,  жеткілікті  дәрежеде  сөздік  қорын  меңгеруге,  сонымен  бірге  қазақ 
тілінде  сөйлеуге  жаттығып,  қазақ  тілінде  қарым-қатынас  жасай  алуы  қажет. 
Оқушыны мұндай дәрежеге жеткізу үшін түрлі жаңа технологиялардың тиімді 
жақтарын  алып,  оқушыны  жеке  тұлға  ретінде  дамыту  жолында  жұмыс 
жасауқажет. 
Оқушының  жазбаша  тілін  дамытуда,  ойды  байланыстырып  құрастыруда, 
сөздерді  орынды  тіркестіріп,  дұрыс  айтуға  дағдыландыруда  жазба 
жұмыстарының  атқаратын  маңызы  зор.  «Қазақ  тілі»  пәнінің  оқу 
бағдарламасында жазба жұмыстарына бөлінген сағат саны тоқсандарға бөлініп, 
жыл көлемінде жүргізіліп отырады. 
Жазба  жұмыстарына  (диктант,  мазмұндама,  шығарма,  эссе)  қойылатын 
талаптарды сақтау ұсынылады (4-кесте). 
4-кесте – Қазақ тілінен жазба жұмыстары саны 
Сынып 
Диктант(әр тоқсанда) 
Мазмұндама(әр тоқсанда) 















 
 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
73 
 
Диктант мәтініне байланысты мұғалімдердің ескеретіндері: 

 
қажет болған жағдайда мәтін мазмұны жөнінде қысқаша мәлімет беру; 

 
сөйлемдердің  құрылысы  мен  тыныс  белгілерін,  оқылу  интонациясын 
ескеру; 

 
жай сөйлем, құрмалас сөйлем түрлерінің барын анықтау, ондағы екпін, 
тыныс белгілеріне көңіл бөлу; 

 
сызықша, тырнақша тәрізді белгілерді қолдану жүйесі; 

 
егер  диктанттың  мәтінінде  дұрыс  жазылуы  оқушыларға  бұрын 
түсіндірілмеген қиын сөздер кездессе, онда олар тақтаға жазылады. 
Мәтінді мәнерлеп оқып шығып, содан кейін жеке сөйлемді оқып жаздыра 
бастайды.  Соңғы  сөйлем  жазылып  болған  соң,  диктант  мәтіні  толық  қайта 
оқылады.  Соңында  мұғалімнің  рұқсаты  бойынша  оқушылар  өз  жұмыстарын 
қосымша тексере алады. Диктант мәтінін қайтадан көшіруге болмайды. 
Диктанттарды  бағалауда  орфографиялық  және  тыныс  белгілік  қателері 
есептеледі. 
Жалпы  екі  баға  қойылады,  бірінші  баға  сауаттылыққа,  екінші  баға 
грамматикалық тапсырмаларға қойылады. 
Грамматикалық  тапсырмалы  диктант  сабағының  құрылымдық  кезеңін 
шамамен былай көрсетуге болады: 
1)
 
тілдік  дайындық  (өтілген  грамматикалық  материалдарды  еске  түсіру) 
4-5 минут; 
2)
 
берілген тапсырманы орындату - 4-5минут; 
3)
 
диктант мәтінімен таныстыру, жазғызу -30-35минут; 
4)
 
тексеру, жинау-2-3минут. 
Мазмұндама  және  шығарма  жұмыстарының  көлемімен  бағалау 
өлшемдері 
Мазмұндама–оқушының  мемлекеттік  тілден  алған  білімін  тексерудің 
негізгі  нысандарының  бірі.  Мазмұндама  арқылы  оқушының  өз  ойын  жүйелі 
баяндай  алу  қабілеті  мен  байлығы,  сауаттылық  деңгейі  айқын  көрінеді  
(5- кесте). 
 
5-кесте – Қазақ тілі пәнінен мазмұндама мәтінінің көлемі 
Мазмұндама мәтініндегі сөз мөлшері 
Сынып 
Сөзмөлшері 

80-100 

100-120 

120-140 

140-160 

160-180 
 
Шығарма жазуға қойылатын негізгі талаптар: 

 
тақырыпты оқушының өз ойы арқылы толық аша білуі; 

 
жазып отырған тақырыптан алшақтамай, оның мазмұнын нақты ашу; 

 
шығарманы 5-сыныптан  бастап жазады,  бірақ 5,  6-сыныптарда  үйрету 
шығарма болып саналады; 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
74 
 

 
5, 6-сыныптарда жоспар беріледі. 
Диктант жұмыстарын бағалау нормалары: 

 
«5»  деген  баға:  ешбір  қатесі  болмаса  немесе  емле,  тыныс  белгілерінен 
бір-бірден қате жіберсе; 

 
«4» деген баға: емле және тыныс белгілерінен екі-екіден қате жіберсе; 

 
«3» деген баға: емле мен тыныс белгілерінен 4-5-тен қатесі болса немесе 
3 емле, 5 тыныс белгі қатесі болса; 

 
«2»  деген  баға:  емле  мен  тыныс  белгілерінің  әрқайсысына  6-дан  10-ға 
дейін. 
Ескерту:  бағалау  кезінде  қателердің  қайталануы  мен  біртектілігіне  назар 
аударылады.  Егер  бір  қате  бір  сөздің  құрамында  немесе  түбірлес  сөздердің 
түбірінде  қайталанса,  бір  қатеболып  саналады.  Бір  ережеге  жататын  қателер 
біртекті  болып  есептеледі.  Алғашқы  біртекті  үш  қате  біреуге  саналады  да, 
келесі осындай қателер дербес есептеледі. 
 
6-кесте – Мазмұндама жұмыстарын бағалау нормалары 
Баға 
Өлшемшарттары 
«5» деген баға 
-мәтін мазмұны толық ашылса; 
-оқушы ойы жүйеліжазылса; 
- мазмұндама тілі бай, әдеби, жазбанормаларынасайболса; 
-мазмұн мен стиль бірлігі сақталса; 
-сөздер орынды қолданылса; 
-қорытынды пікірі орынды, тақырыпқа сай болса; 
- мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 1-2 қате болса. 
«4» деген баға 
-мазмұндама мәтін тақырыбына сай болса; 
-мазмұндауда бірен-саран дәлсіздіктер жіберілсе; 
- мазмұндама тілі бай, әдеби, жазбанормаларынасайболса; 
-мазмұн мен стиль бірлігі сақталса; 
-оқушының ой жүйесі аздап бұзылғандығы байқалса; 
-қорытынды пікірі дұрыс болса; 
- мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 2-4 қате болса. 
«3» деген баға 
-мазмұндама мәтін тақырыбынан ауытқыса; 
-ойжелісі аздап бұзылғандығы байқалса; 
-сөздер орнымен қолданылмаса; 
-тіл байлығы жұтаң болса; 
-стиль бірлігі сақталмаса; 
- мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 7-8 қате болса. 
«2» деген баға 
-мазмұндама мәтін тақырыбына сай келмесе; 
-мазмұндау жүйесі жоспарға, тақырыпқа сай келмесе; 
-сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі жиі бұзылса; 
-сөздік қоры өте жұтаң болса; 
-стиль бірлігі сақталмаса; 
-мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 9-10 қате болса. 
 
Мазмұндамаға екі баға қойылады: 
1-шісі:жұмысының  мазмұны  мен  көркемдік  сапасы,  тіл  байлығы  үшін;  
2-шісі: грамматикалық сауаттылығы үшін. 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
75 
 
Мазмұндаманың екі бағасы бір пәнге қойылады. 
Мазмұндама мәтінін бағалауда шартты белгілер қолданылады (7-кесте).  
 
7-кесте – Мазмұндама мәтінінің шартты белгілері 
Шартты белгілер 
Белгілер 
Ненібілдіреді? 
[] 
Артық, керексіз 

Кеңейту 

Негізгі ойды білдірмейді 
~ ~ ~ 
Жүйе жоқ 

Азат жол 

Азат жолдың керегі жоқ 
Қ 
Қолдану 
Х 
Орынсыз қолданылған сөз 
1,2,3 
Сөз тәртібі бұзылған 
С 
Сөйлем дұрыс қолданылмаған 
 
8-кесте – Шығарма жұмыстарын бағалау нормалары 
Баға 
Өлшем шарттары 
«5» 
деген 
баға 
-шығарма мазмұны тақырыпқа толық сай келсе; 
-мазмұны жүйелі түрде баяндалса; 
-мәтіннің стильдік бірлігі сақталса; 
-шығарма  сөз  байлығымен,  сөздің  дәл  қолданылуымен,  синтаксистік 
құрылымдардың әр түрлілігімен ерекшеленсе; 
-1орфографиялық, 1 грамматикалық, 1 тыныс белгісінен қате жіберілсе; 
-1-2 тілдік қате жіберілсе. 
«4» 
деген 
баға 
-  шығарма  мазмұны,  негізінен,  тақырыпқа  сай  келсе,  бірақ  аздаған 
ауытқулар байқалса; 
-ой жүйесінде елеусіз ауытқулар болса; 
- лексикалық және грамматикалық тіл құрылысы әртүрлі болса; 
-стиль бірлігі сақталса; 
-  1  орфографиялық,  2  грамматикалық,  3  тыныс  белгісінен  байланысты 
қате; 
-3-4 тілдік қате жіберілсе; 
«3» 
деген 
баға 
- шығармада тақырыптан ауытқу елеулі болса ; 
- мазмұндаудың жүйелілігі бұзылса; 

сөз  байлығы  жеткіліксіз,  бірыңғай  синтаксистік  құрылымдар 
қолданылса, сөз орынсыз пайдаланылса; 
-стиль бірлігі дұрыс сақталмаса; 
- 4 орфографиялық, 4 грамматикалық, 5 тыныс белгісінен қате ; 
-5 тілдік қате жіберілсе. 
«2» 
деген 
баға 
-жұмыс тақырыпқа сай келмесе; 
-шығарманың барлық бөлімдерінде ой жүйесі бұзылса, бір- бірімен  
байланысы болмаса; 
-сөз байлығы шектеулі, бір типті сөйлемдер қолданылса, 
-сөз қолдануы дұрыс болмаса; 
-7-8 орфографиялық,7-8грамматикалық,7-9 тыныс белгісінен қате; 
-8-9 тілдік қате жіберілсе. 
 
 
 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
76 
 
Шығармаға екі баға қойылады: 
1-шісі: жұмысының мазмұны мен көркемдік сапасы, тіл байлығы үшін;  
2-шісі: грамматикалық сауаттылығы үшін. 
Шығарма мәтінін бағалауда шартты белгілер қолданылады (9-кесте). 
9-кесте – Шығарма мәтінін бағалаудағы шартты белгілер 
Шартты белгілер 
Белгілер 
Нені білдіреді? 

емле қатесі белгіленеді 

тыныс белгісінен кеткен қате 

абзац керек деген белгі 

артық қойылған абзац 

екі ұшты, осы сөйлемді ойлан деген белгі 
?! 
пікірді немесе фактіні бұрмалаудан кеткен кемшілік 

осы жерге ерекше көңіл аудар 
~ ~ 
ауыстыруды керек ететін, бірнеше қайталанған сөздер мен сөйлемдер 
... 
стильдік жағынан дұрыс құрылмаған, жөндеп жаз деген белгі 
... 
сөз қалдырып кетсе, түсініксіз сөйлемдерді белгілейді 
 
Мұғалімдер  назарына  оқушыларда  «Қазақ  тілі»  пәнінен  болуы  тиіс 
дәптерлердің санын ұсынамыз (10-кесте). 
 
10-кесте – Оқушы дәптерлерінің саны 
Пән 
Жұмыс дәптері 
Жазба жұмыс дәптері 
Сөздік дәптері 
Барлығы 
Қазақ тілі 




 
Бірыңғай  орфографиялық  және  сөйлеу  режимі  оқушы  дәптерінің 
жүргізілуіне,  дәптерлердің  пәндер  бойынша  саны  мен  пәнге  арнауы, 
оқушылардың жазба жұмыстарын тексеру тәртібіне бірыңғай талап қояды. 
«Қазақтілі»  пәнінен  жазба  жұмыстарына  арналған  дәптері  (бұл  дәптерге 
диктанттар мен мазмұндамалар, шығармалар, эсселер, бақылау жұмыстары 
орындалады). 
«Қазақ тілі» пәнінен сөздікке арналған дәптері 
Дәптердегі  барлық  жұмыстар  төмендегі  талаптарды,  ережелерді  сақтай 
отырып жүргізілуі керек: 
–  ай аты мен күн реті жазбаша жазылады; 
– күн реті мен жұмыс түрінен соң нүкте қойылмайды. Дәптердің басынан 
жол тасталмай барлық жазбалар бір деңгейде жазылады. Үлгі: 
Қазанның тоғызы  
Сынып жұмысы: 

 
үй  жұмысы  сынып  жұмысының  жалғасы  деп  есептелінеді  де,  күн  реті 
жазылмайды; 

 
жаттығу  (тапсырма)  сөзі  толық  жазылады.  Мысалы:  15-жаттығу 
(тапсырма); 

 
тапсырмаға  сәйкес  сөздерді  бағандарға  бөліп  жазғанда  бірінші  сөзі  бас 
әріптен үтірсіз жазылады. Мысалы: 
Бала 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
77 
 
Бақа 
Барыс; 

 
сынып  жұмысын  немесе  үй  жұмысын  орындағанда  тапсырмалар 
арасында жол қалдырылмайды; 

 
мәтін азат жолдан басталады; 

 
сынып жұмысы мен үй жұмысының арасында 2 жол қалдырылады; 
–  талдау  жасау  тапсырмаларын  орындағанда  жақсы  ұшталған  қара 
қарындашпен орындаған жөн; 

 
ереже,  емлені  белгілеу  үшін  жасыл  сияны  қолдануға  болады.  Баға 
тапсырмадан кейін сол жаққа нүктесіз қойылады. 
Талдау  жұмыстары  қарындашпен  орындалады  (сөз  құрамына,  сөйлем 
мүшелеріне талдау). 
Төл  дыбыстарды  дұрыс жазбаса,  қызыл  жолда дұрыс  жазылуы  көрсетілуі 
тиіс. 
Дәптерге,  мүмкіндігінше,  мұғалімнің  ескертулері  жазылып  отырады 
(Дұрыс жаз. Қатесіз көшір.). 
Дәптерлерді  тексеруден  кейін  келесі  сабақта  талдау  жасалуы  қажет. 
Дәптердегі  барлық  жұмыс  қызыл  сиялы  қаламмен  тексеріледі.  Диктанттан 
жіберілген қателер жол бойынша сол тұстағы қызыл жолға көрсетілуі керек: 
– орфографиялық қате - / 
– тыныс белгілер қатесі – ۷ 
Диктант тексерілгеннен кейін қатемен жұмыс жүргізіледі. Қатемен жұмыс 
жүргізу  жазба  жұмысынан  кейінгі  келесі  сабақтың  15-20  минутында  іске 
асырылады.  Оқу  бағдарламасында  «Қатемен  жұмыс»  түріне  арнайы  сағат 
бөлінбегендіктен журналға жазылмайды
Пән бойынша дәптерлерді тексеру тәртібі: 
1)
 
5-9-сыныптарда үй жұмысы күнде тексеріледі; 
2)
 
6-8-сыныптарда  күнде  сабақтан  кейін  үлгірімі  төмен  оқушылардың 
дәптерлері  тексеріледі,  үлгірімі  жақсы  оқушылардың  маңызды  деген 
жұмыстары  тексеріледі,  сонда  да  бұл  сыныптарда  аптасына  толығымен  1  рет 
тексерілуі қажет; 
3)
 
9-сыныпта жұмыс дәптерлері аптасына 1-2 рет тексерілуі қажет; 
4)  5-9-сыныптарда  сөздік  дәптерлері  айына  1  рет  тексеріледі  (баға 
қойылмайды, ескертулер жазылуы ұсынылады). 
Оқушының  қабілеті  мен  икем  дағдыларын  қалыптастырып,  әрі  қарай 
дамытуда сыныптан тыс жұмыстардың алатын орны ерекше. Оқыту қазақ тілді 
емес  мектептерде  «Қазақ  тілі»  пәнінен  сабақтан  және  сыныптан  тыс  іс-
шараларды ұйымдастыруда келесе мерекелерді ескеру ұсынылады: 
22наурыз – Наурыз мейрамы; 
1 мамыр – Қазақстан халықтарының бірлігі мерекесі;  
7мамыр – Отан қоғаушылар күні; 
4маусым – Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері күні; 
6шілде – Астана күні; 
30тамыз – Қазақстан Республикасының Конституциясы күні; 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
78 
 
22қыркүйек – Қазақстан халықтарының тілдері күні; 
1желтоқсан – Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күні; 
16желтоқсан – Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні. 
«Қазақ  тілі»  пәні  мұғалімдерінің  әдістемелік  бірлестігі  қазақ  тілі  мен 
әдебиеті пәндері бойынша әдістемелік қызмет көрсетудің, оқу пәндері бойынша 
сыныптан  тыс  шаралар  мен  тәжірибе  жұмыстарын  ұйымдастырудың  негізгі 
құрылғысы болып табылады. 
Осыған  байланысты,  «Қазақ  тілі  мен  әдебиеті»  пәндері  мұғалімдерінің 
әдістемелік  бірлестігінің  2016-2017  оқу  жылының  отырыстарында  келесі 
тақырыптардың қарастырылуы ұсынылады: 
–  «Мәңгілік  Ел»  ұлттық  идеясын  жүзеге  асыру  аясында  «Жаңа формация 
мұғалімі: тәжірибе және кәсіби диалог»; 
–  «Білім  беруді  жаңарту  аясында  жаңа  ақпараттық  технологияарқылы 
оқушылардың  қазақ  тілін  үйренуге  деген  ынта-ықыласын  арттыру  және  жан-
жақты  дамыған,  сыни  көзқарасыбар  тұлға  қалыптастыру:  халықаралық 
тәжірибе және отандық
 
практика»; 
– «Білім беру мазмұнын жаңарту жағдайында smart технологияның оқушы 
дамуына ықпалы»; 
– «Оқытуды басқаруға көмектесетін қажетті ең тиімді технологиялар»; 
– «Біліктілікті арттыру жүйесінде мұғалімнің АКТ құзыреттілігін дамыту» 
Оқыту қазақ тілді емес мектептердегі «Қазақ тілі» пәнінің мұғалімдеріне 
қосымша материалдар алу үшін ұсынылатын сайттар: 
–nao.kz  (Ы.Алтынсарин  атындағы  Ұлттық  білім  академиясының  ресми 
айты); 
–u-s.kz
 
(Ұстаздар сайты); 
–ustaz.kz
 
(Ашық сабақтар сайты); 
–testent.ru/news/uroki
 
(Уроки казахского языка в русской школе); 
–sabak.ucoz.org/news
 
(Сайт творческих учителей Казахстана); 
–plani.kz
 
(«Планы.kz» планирование для учителей Казахстана); 
–agartu.com
 
(«Просвещение"-казахстанский  педагогический  интернет 
журнал); 
–testent.ru
 
(Сайт для подготовки к ЕНТ и КТ2015 – Образовательный сайт); 
–obrazovanie
 
(Каталог Казахстанских ресурсов); 
–abiturient.kz
 
(Сайт о современном образовании в Казахстане). 
 
«Казахская  литература»  для  школ  с  русским/узбекским/уйгурским/ 
таджикским языком обучения 
Қазақ  әдебиетін  жаңаша  оқыту  –  шынайы  ұлттық  патриотизмді 
қалыптастырып,  рухани  болмысымыз  бен  идеялық  мұратты  орнықтырудың 
бірден-бір  тұжырымы.  Пәнді  оқыту  барысында  білім  алушыларға  білім 
мазмұнын  игертумен  қатар,  оларға  ұлттық  тәлім-тәрбиеге  негізделген  мәдени 
құндылықтарды, әдет-ғұрып пен салт-дәстүрлерді таныту, оқушылардың тілдік 
қорын  байыту,  әдеби  білімнің  жүйелілігі,  үздіксіздігі,  сабақтастығы,  білім 
мазмұнының  тарихилық  сипаты  мен  пәнаралық  байланыс  ұстанымдары 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
79 
 
басшылыққа алынуы тиіс. 
Оқыту  барысында  оқушыларға  білім  мазмұнын  игертумен  қатар,  оларға 
ұлттық  мәдени  құндылықтарды  таныту,  оқушылардың  тілдік  қорын  байыту, 
әдеби  білімнің  жүйелілігі,  білім  мазмұнының  сабақтастығы  мен  пәнаралық 
байланыс  ұстанымдары  басшылыққа  алынады.  Әдеби  көркем  туынды  арқылы 
оқушының  мемлекеттік  тілді  меңгеру  мүмкіндігін  арттыру;  қазақ  халқының 
әдебиеті,  тарихы,  тілі,  мәдениеті,  өнері  туралы  біртұтас  түсініктерін 
қалыптастыру  көзделеді.  Оқыту  қазақ  тілінде  емес  мектептердегі  «Қазақ 
әдебиеті»  пәнін  оқыту  барысында  қазақ  тілінде  ауызша  және  жазбаша  сөйлеу 
тілін  дамыту,  қазақ  әдебиеті  шығармаларын  өз  бетінше  оқып,  түсіне  алуын 
қамтамасыз ететін тілдік негіз қалыптастыруға бағытталған. 
Жеке  тұлғаны  жан-жақты  дамыту  мен  қалыптастыру  мәселесі 
А.Құнанбаев, 
Ы.Алтынсарин, 
М.Жұмабаев, 
Ш.Құдайбердіұлы, 
Ж.Аймауытовтардың  шығармаларының  негізгі  арқауы  болған.  Әсіресе  ұлы 
ғұлама  Абайдың  еңбектерінде  сауатты,  адамгершілігі  жоғары,  парасатты  жан- 
жақты жетілген тұлға тәрбиелеп жетілдіру мақсаты көзделеді. 
Әдебиет  арқылы  оқушы  бойында  өмір  туралы  дұрыс  талғам,  түсінік 
қалыптастырамыз.  Қазақ  әдебиетіндегі  көркем  туындылар  арқылы  қалаған 
мамандықты  игеріп,  өмірден  өз  орнын  табуларына,  қалаулы  азамат  болып 
өсулеріне тигізетін әсері көп. 
5-9-сыныптарда  оқу  процесі  ҚР  Білім  және  ғылым  министрінің  2013 
жылғы  03  сәуірдегі  №  115  бұйрығымен  бекітілген  (ҚР  Білім  және  ғылым 
министрінің  2015  жылғы  18  маусымдағы  №  393  бұйрығымен  өзгерістермен 
толықтырулар  енгізілген)  «Негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің  5-9  сыныптары 
үшін  «Қазақ  әдебиеті»  (оқыту  қазақ  тілді  емес)  пәнінен  типтік  оқу 
бағдарламасымен жүзеге асырылады. 
Оқу жүктемесінің көлемі: 
оқыту орыс тілінде жүргізілетін мектептерде: 
5-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 6-сынып – аптасына 
1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 7-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 
сағат; 8-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 9-сынып – аптасына 
1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 
оқыту  орыс,  ұйғыр,  өзбек,  тәжік  тілдерінде  жүргізілетін  мектептерде:  
5-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 
6-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 7-сынып – аптасына 
1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 8-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 
сағат; 9-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында –34 сағат. 
Білім алушылардың үлгеріміне ағымдық бақылау, аралық және қорытынды 
аттестаттау  өткізудің  үлгілік  ережелеріне  сәйкес  5-8-сыныптағы  білім 
алушылар  оқу  жылы  аяқталғаннан  кейін  31  мамырға  дейін  емтихан  түрінде 
аралық  аттестаттаудан  өтеді.  Жалпы  білім  беретін  күндізгі  мектептердің  
9-сыныптың  білім  алушылары  таңдауы  бойынша  «Қазақ  әдебиеті»  пәнінен 
қорытынды  мемлекеттік  емтихан  түрінде  (ауызша)  қорытынды  аттестаттаудан 
өтеді. 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
80 
 
Шығарма  –  оқушылардың  тілдік  және  әдебиеттік  білімдері  мен  өзінің 
таным,  түйсік,  көзқарасының  тәжірибелеріне  сүйене  отырып  өз  ойын  жүйелі, 
әдеби  тіл  қалыбында  бере  білуге  машықтандыратын  жазбаша  тәжірибелік 
жұмыстың бірі. 
Шығарма құрылымы: 
1)
 
кіріспе; 
2)
 
негізгі бөлім; 
3)
 
қорытынды. 
Шығарма жазуға қойылатын негізгі талаптар: 

 
тақырыпты оқушы өз ойы арқылы толық аша білуі; 

 
жазып отырған тақырыптан алшақтамай, оның мазмұнын нақты ашуы; 
–  шығарманы  5-сыныптан  бастап  жазады,  бірақ  5,6-сыныптарда  үйрету 
шығарма болып саналады, сондықтан 5,6-сыныптарда үлгі жоспар беріледі. 
Кез келген шығарма мен мазмұндама екі бағамен бағаланады
1-шісі: жұмысының мазмұны мен көркемдік сапасы, тіл байлығы үшін: 
–мазмұны мен идеясы, 
–ой-пікірдің жүйелілігі; 
–стилі; 
–грамматикалық сауаттылығы; 
–әдеби материалдарды пайдалануы. 
2-шісі: грамматикалық сауаттылығы үшін: 
–  оқушы  жұмысының  мәтін  мазмұны  мен  негізгі  ойға  сәйкестігі, 
тақырыптың толық ашылуы; 
–баяндау жүйесі; 
–сөздік қорының деңгейі; 
–сөйлемқұрылысы,мәтінніңстильдікбіртектілігі,сөз 
шеберлігіненазараударылады; 
–орфографиялық,пунктуациялықжәнеграмматикалық  қателіктері  бойынша 
сауаттылығыбағаланады. 
Мазмұндама  –  оқушының  қазақ  тілі  мен  әдебиетінен  алған  білімін 
тексерудің  негізгі  нысандарының  бірі.  Мазмұндама  арқылы  баланың  өз  ойын 
жазбаша  жүйелі  баяндай  білу  қабілеті  мен  тіл  байлығы,  сауаттылық  деңгейі 
айқын көрінеді (1, 2-кесте). 
 
1-кесте – Қазақ әдебиеті пәндерінен мазмұндама мәтінінің көлемі 
Мазмұндамамәтініндегі сөз мөлшері 
Сынып 
Сөз мөлшері 

80-100 

100-120 

120-140 

140-160 

160-180 
 
 
 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
81 
 
2-кесте – Мазмұнда мәтінінің шартты белгілері. 
Шартты белгілер 
Белгілер 
Нені білдіреді? 

емле қатесі белгіленеді 

тыныс белгісінен кеткен қате 

абзац керек деген белгі 

артық қойылған абзац 

екі ұшты, осы сөйлемді ойлан деген белгі 
?! 
пікірді немесе фактіні бұрмалаудан кеткен кемшілік 

осы жерге ерекше көңіл аудар 
~ ~ 
ауыстыруды  керек  ететін,  бірнеше  қайталанған  сөздер  мен 
сөйлемдер 
... 
стильдік жағынан дұрыс құрылмаған, жөндеп жаз деген белгі 
... 
сөз қалдырып кетсе, түсініксіз сөйлемдерді белгілейді 
 
Оқушының  білім  дағдысын  қалыптастыруда  мазмұндаманың  мынандай 
түрлерін жүргізуге болады: 
–дайын мәтін бойынша; 
–сурет бойынша; 
–аяқталмаған мәтін бойынша мазмұндама. 
Мәтін мазмұнын мазмұндап жазу формалары әр түрлі болады: 
–мәтін мазмұнын дәлме-дәл жеткізіп жазу; 
–мәтін мазмұнын өз бетінше меңгеріп, өз сөзімен құру; 
–өз ниетімен қосымша оқиға қосу; 
–мәтін  формасын    өзгерте  мазмұндау,  яғни,  бірінші  жақ,  осы  шақ 
формасында немесе керісінше мазмұндау; 
–  қысқарта  мазмұндау,  яғни,  берілген  мәтіннің  негізгі  мәселелерін  ғана 
мазмұндау; 
–  мәтін  мазмұнына  байланысты  дәйексөз  және  эпиграф  келтіре  отырып 
мазмұндау; 
– берілген мәтін мазмұнына сәйкесой қорытындысын жасау. 
Шығарма  мен  мазмұндаманы  бағалау.  Оқушы  жазбасын  тексеру,  бағалау 
негізінен бес салаға бөлініп қарстырылады: 
1)
 
мазмұндылығы мен идеялығы; 
2)
 
ой-пікірдің жүйелілігі;  
3)
 
стилі; 
4)
 
грамматикалық сауаттылығы; 
5)
 
әдеби материалдарды пайдалануы. 
Шығарма мен мазмұндама екі бағамен бағаланады: 
Бірінші  баға  –  мазмұны  мен  тіл  шеберлігіне  (көркем  тілмен  жеткізілуі) 
қойылса,  екінші  баға  –  сауаттылығына,  яғни,  орфографиялық,  пунктуациялық 
және тілдік нормалардың сақталуына қойылады. 
Дәптерлерді  тексеру  тәртібі.  5-9-сыныпта  жұмыс  дәптерлері  аптасына  
1 рет тексерілуі қажет (3-кесте). 
 
 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
82 
 
3-кесте – Оқушы дәптерлерінің саны 
Пән 
Жұмыс дәптері  Жазба жұмыс дәптері 
Сөздік 
дәптері 
Барлығы 
Қазақ әдебиеті 




 
«Қазақ  әдебиеті»  пәнінен  дәптердегі  жазба  жұмыстарын  келесі  тәртіп 
бойынша орындау ұсынылады: 
–дәптерге ұқыпты, түсінікті жазу; 
– көк сиялы қаламмен жазу және қажет кезінде қара қарындаш пайдалану; 
«Қазақ  әдебиеті»  пәнінен  жазба  жұмыстарына  арналған  дәптер  (бұл 
дәптерге  мазмұндамалар,  шығармалар,  эсселер  орындалады)  және  «Қазақ 
әдебиеті» пәнінен сөздікке арналған дәптері. 
Дәптерлердегі барлық жұмыстар төмендегі талаптарды, ережелерді сақтай 
отырып жүргізілуі керек: 
–ай аты мен күн реті жазбаша жазылады; 
– күн реті мен жұмыс түрінен соң нүкте қойылмайды. Дәптердің басынан, 
жол тасталмай, барлық жазбалар бір деңгейде жазылады. 
Үлгі: 
Қазанның тоғызы 
Сынып жұмысы 
Сабақ тақырыбы жазылады. 
19-жаттығу; 
–  үй  жұмысы  сынып  жұмысының  жалғасы  деп  есептелінеді  де,  күн  реті 
жазылмайды; 
–  жаттығу  (тапсырма)  сөзі  толық  жазылады.  Мысалы:  13-жаттығу 
(тапсырма); 
–  сынып  жұмысын  немесе  үй  жұмысын  орындағанда  тапсырмалар 
арасында жол қалдырылмайды; 
– мәтін азат жолдан басталады; 
– сынып жұмысы мен үй жұмысының арасында 2 жол қалдырылады. 
«Қазақ  әдебиеті»  пәнінен  сабақтан  тыс  іс-шараларды  ұйымдастыруда 
келесі мерекелерді ескеру ұсынылады: 
–  2қараша – ағартушы, педагог, фольклоршы, этнограф, жазушы Ыбырай 
Алтынсариннің туғанына 175 жыл(1841-1889жж); 
– 5қыркүйек  – қазақтың  ақыны,  әдебиет  зерттеуші  ғалымы,  түркітанушы, 
публицист,  педагог,  аудармашы,  қоғам  қайраткері  Ахмет  Байтұрсынұлының 
туғанына 145 жыл (1872-1937жж); 
– Исатай Таймановтың 225 жылдығы (1791-1838жж) – халық көтерілісінің 
саяси көсемі, қайсар қолбасшысы, халық батыры; 
–5наурыз–  қазақтың  көрнекті  қоғам  қайраткері,  қазақтың  20  ғасыр 
басындағы ұлт-азаттық қозғалысының негізін салушы әрі көсемі, халқымыздың 
тұңғыш  саяси  Алаш  партиясының  ұйымдастырушысы  және  ұлттық  Алашорда 
автономиялы  үкіметінің  төрағасы,  этнограф,  әдебиеттанушы,  аудармашы, 
публицист Әлихан Бөкейхановтың 150 жылдығы (1866-1937 жж); 
–  Қазыбек  би  Келдібекұлының  350  жылдығы  -  қазақ  халқының  XVII  – 
XVIII-ғасырлардағы  ұлы  үш  биінің  бірі,  көрнекті  қоғам  және  мемлекет 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
83 
 
қайраткері (1659-1765 жж). 
Әдістемелік  бірлестік  білім  беру  ұйымындағы  әдістемелік  қызметтің 
негізгі  құрылымдық  бөлігі  болып  табылады.  Әдістемелік  бірлестік  бір  немесе 
бірнеше  бағыттас  пәндер  бойынша  оқу-тәрбие,  әдістемелік,  эксперименттік 
және сыныптан тыс жұмыстардыжүргізеді. 
Әдістемелік  бірлестік  бір  пән  немесе  бірнеше  бағыттас  пәндер  бойынша 
құрамында  кемінде  5  мұғалім  болған  жағдайда  құрылады.  Әдістемелік 
бірлестіктерді  құру,  олардың  санына,  құрамына  өзгерістер  енгізу  мектеп 
директорының бұйрығымен жүзеге асырылады. 
Әдістемелік  бірлестіктер  тікелей  директордың  әдістемелік  жұмысы 
жөніндегі орынбасарына бағынады. 
«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәндері мұғалімдерінің әдістемелік бірлестігінің 
2016-2017  оқу  жылының  отырыстарында  келесі  тақырыптарды  қарастыру 
ұсынылады: 
1)
 
«Мәңгілік Ел» ұлттық идеясын жүзеге асыру аясында «Жаңа формация 
мұғалімі: тәжірибе және кәсіби диалог»; 
2)
 
«Білім  беруді  жаңарту  аясында  жаңа  ақпараттық  технология 
арқылыоқушылардың қазақ тілін үйренуге деген ынта-ықыласын арттыру және 
жан-жақты  дамыған,  сыни  көзқарасы  бар  тұлға  қалыптастыру:  халықаралық
 
тәжірибе және отандық практика». 
«Қазақ  әдебиеті»  пәнін  оқытуда  жаңаша  әдістер  мен  иновациялық 
технологияларын пайдалану оқушының белсенділігін, шығармашылық ізденісін 
арттырып, пәнге деген қызығушылығын оятады. 
Осыған  орай  пәнді  оқытуды  ұйымдастыру  барысында  «Оқу  мен  жазу 
арқылы  сын  тұрғысынан  ойлауды  дамыту»  жобасын  қолдануды  ұсынамыз. 
Мұнда  әрбір  сабақтың  мазмұнына  сай  әдістер  мен  тәсілдері  дұрыс  таңдап, 
саралап,  даралап  оқыту  ұсынылады.  Оқушылардың  қазақ  тілін  өз  еркімен, 
ынтасымен  қызыға,  түсініп  оқуға,  қадірлеуге,  бағалауға,  жақсы  меңгеруге, 
ауызекі  дұрыс  сөйлеуге  үйрету  мақсатында  белсенді  оқыту,  коммуникативтік 
технология  негізінде  оқытуда  қазақ  әдебиеті  сабақтарында«Әдеби  шеңбер», 
«Болжау», 
«Блум 
таксономиясы», 
«Венн 
диаграммасы», 
«Кубизм», 
«Жолаушының  екі  жақты  күнделігі»,  «Галлереяны  аралау»,  «Үщ  қадамды 
сұхбат»  стратегияларын  қолдану  арқылы  оқушылардың  сөздік  қорын,  ойлау, 
ауызекі сөйлеу қабілеттерін дамытуға болады. 
Жалпы алғанда «Қазақ әдебиеті» пәні бойынша сабақтарды түрлендіріп, әр 
түрлі  форматта  өткізу  ұсынылады,  атап  айтқанда:  тренингтер,  дөңгелек 
үстелдер,  баспасөз-конференциялары  және  т.б.  оқушылардың  сабақтағы 
жауапкершілігін, белсенділігін, өзін-өзі бағалауын қамтамасыз етеді. 
 
Курс «Абаеведение» 
«Абайтану»  курсы  ҚР  Білім  және  ғылым  министрінің  2013  жылғы  
3  сәуірдегі  №115  бұйрығымен  бекітілген  оқу  бағдарламасы  арқылы  оқыту 
жүзеге асырылады. 
Курстың  білім  мазмұны  ұлы  ақын  шығармаларын  терең  де,  жан-жақты 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
84 
 
таныту  арқылы  елжанды,  халқымыздың  әдебиетін,  өнерін,  салт-дәстүрін, 
мәдениетін,  тілін  ұлттық  құндылық  ретінде  бағалайтын,  эстетикалық  талғамы 
жоғары,  білім,  білік,  дағдылармен  қаруланған,  түйген  ойларын  іс  жүзінде  өз 
кәдесіне  жарата  білетін,  ұлттық  сана-сезімі  қалыптасқан,  өркениетті  қоғамда 
өмір сүруге лайықты, терең ойлайтын дара тұлға қалыптастыруға бағытталған. 
Курсты  қазақ  тілі  мен  әдебиеті  немесе  біліктілікті  арттыру  және  қайта 
даярлау  бойынша  арнайы  курстардан  өткен  пән  мұғалімдері  жүргізеді. 
Мұғалімдерге  көмек  ретінде  «Абайтану»  курсы  бағдарламасының  мазмұнын 
жобалау мен өткізу бойынша әдістемелік құралдар әзірленіп, Академия сайтына 
(
www.nao.kz
) орналастырылды. 
Жалпы  білім  беретін  мектептердің  9-сыныбына  арналған  «Абайтану» 
курсын ҚР БҒМ 2012 жылғы 8 қарашадағы №500 бұйрығымен бекітілген негізгі 
орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларының вариативтік компоненті есебінен 
жүргізу ұсынылады. 
Курс жүктемесінің көлемі: 
9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты құрайды. 
Курс  бойынша  білім  алушылардың  оқу  жетістігін  ағымдық  бағалау, 
сондай-ақ емтихан жүргізілмейді. 
 
«Русский язык» для школ с русским языком обучения 
Предмет  обучения  в  школьном  курсе  русского  языка  –  современный 
русский  литературный  язык  в  его  реальном  функционировании  в  условиях 
полиэтнического 
Казахстана. 
Он 
закладывает 
фундамент 
общего 
филологического  образования  учащихся  как  целостной  системы,  изучающей 
духовную культуру народа, выраженную в языке и литературном творчестве. 
Программа  предполагает  изучение  теоретических  сведений  о  языке, 
имеющих  познавательно-практическую  направленность,  которая  обеспечит 
эффективное 
общение 
в 
социально-бытовой, 
социально-культурной, 
официально-деловой  сферах  общения.  В  целом,  все  содержание  учебного 
предмета  направлено  на  повышение  культуры  общения  на  русском  языке  и 
формирует навыки, необходимые для активной социальной и производственной 
деятельности конкурентоспособной личности в современном мире. 
Цель обучения русскому языку – воспитание творчески активной языковой 
личности  путем  формирования  языковой,  речевой,  коммуникативной 
компетенций на основе: 
–  освоения  описательной  и  функциональной  языковой  системы,  норм 
употребления средств разных уровней, активизации последних в продуктивной 
речевой деятельности, обогащения словарного запаса и синтаксического строя 
речи; 
–  овладения  законами  построения  связного  высказывания,  общей 
культурой  общения,  механизмами  совершенствования  речи  и  творческого 
использования языка. 
Предмет  «Русский  язык»  должен  быть  направлен  на  формирование 
коммуникативных  навыков  учащихся,  чтобы  учащийся  мог  в  любой 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
85 
 
стандартной  и  нестандартной  ситуации  высказать  собственную  точку  зрения, 
доказать  и  обосновать  при  необходимости,  умело  вести  диалог  в  условиях 
межкультурной  коммуникации.  Важным  компонентом  в  обучении  русскому 
языку должна быть ориентация на формирование функциональной грамотности 
личности, одним из компонентов которой является грамотность чтения. 
В связи с этим при обучении русскому языку необходимо усилить работу 
по  формированию  данного  вида  функциональной  грамотности  как 
необходимого  навыка  применения  знаний  и  умений  при  решении  широкого 
диапазона жизненных задач в различных сферах человеческой деятельности, а 
также в межличностном общении и социальных отношениях. 
Следует  усилить  работу  с  текстом  как  источником  информации, 
направленную  на  развитие  скорочтения,  умений  выделять  главную  и 
второстепенную,  явную  и  скрытую,  текстовую  и  внетекстовую  информацию, 
лаконично  представлять  информацию  и  выступать  перед  публикой,  излагать 
собственную точку зрения, аргументировать ее в устной (в дискуссиях, дебатах, 
докладе и др.) и письменной (эссе) формах. На уроках с целью формирования 
ИКТ-компетенций  учащихся  следует  включать  разнообразные  виды  работы  с 
информацией 
из 
различных 
источников, 
включая 
инновационные 
коммуникационные  технологии  (словари,  справочники,  СМИ,  интернет, 
компьютер и др.). 
Поскольку  предметом  обучения  является  современный  русский 
литературный язык в его реальном функционировании в современных условиях 
полиэтнического  Казахстана,  на  уроках  русского  языка  рекомендуется 
использовать  тесты  различных  стилей  и  жанров,  охватывающих  различные 
аспекты  социально-экономической  и  культурной  жизни  общества.  Работа  с 
художественными, научными, научно-популярными текстами и текстами СМИ, 
фрагментами  речевого  общения  в  официальной/неофициальной  обстановке 
позволят  учащимся  повысить  уровень  орфографической,  пунктуационной, 
стилистической  грамотности,  а  также  уровень  речевой  культуры,  отработать 
навыки анализа и составления связных высказываний различных стилей,типови 
жанров речи. 
При  отборе  текстового  материала  необходимо  усилить  воспитательный 
компонент  содержания  образования.  Тексты  должны  быть  отобраны  с  учетом 
этнокультурного  компонента  (сведения  о  национально-культурной  специфике 
русского  языка,  о  культуре  русского,  казахского  народов  и  других  народов, 
проживающих на территории нашей страны). Содержание текстов должно быть 
направлено на формирование духовно-нравственных качеств и патриотических 
чувств  учащихся,  на  формирование  казахстанского  патриотизма  и  стремления 
воплотить  в  жизнь  общенациональную  идею  «Mәңгілік  Ел»,  на  развитие 
толерантности и умения общаться в условиях межэтнической и межкультурной 
коммуникации. 
Организация учебного процесса при ориентации на развитие критического 
мышления  предполагает  равноправные  взаимодействия  субъектов  обучения, 
диалогические  отношения  между  ними,  возможность  высказывать  свои 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
86 
 
суждения,  рассчитывая  быть  услышанным,  выслушивать,  понимать  и 
принимать  другие  мнения,  выстраивать  систему  аргументов  в  защиту  своей 
позиции, сопоставлять разные позиции, участвуя в дискуссии. 
При изучении предмета «Русский язык» развитие критического мышления 
должно  быть  связано  в  первую  очередь  с  работой  с  текстом.  При  этом 
необходимо  объединение  приемов  учебной  работы  по  видам  учебной 
деятельности  в  зависимости  от  характера  текста  (текст  информационный  или 
художественный) и способа работы с ним (чтение готового текста или создание 
письменного текста). Чтение имеет огромный развивающий и воспитательный 
потенциал: приобщает ребенка к духовному опыту человечества, развивает его 
ум,  облагораживает  чувства.  При  изучении  русского  языка  учащиеся  будут 
глубже  понимать  прочитанное,  овладеют  активными  способами  чтения  и 
приемами работы с художественным текстом, что позволит повысить культуру 
речи,  эстетическое  развитие,  сформирует  активную  личность,  умеющую 
творчески и самостоятельно работать с текстом, информацией. 
Необходимо  развивать  такие  читательские  умения,  как  нахождение 
информации, заданной в явном виде; формулирование выводов; интерпретация 
и обобщение информации; анализ и оценка содержания, языковыхособенностей 
и структуры текста. 
При повышении уровня орфографической и пунктуационной грамотности 
учащихся  следует  уделять  большое  внимание  внутрипредметным  связям 
(морфемика, словообразование, лексика и этимология), формированию умения 
распознавать  разнообразные  синтаксические  структуры  в  тексте  и  применять 
полученные знания на практике, в продуктивной речевой деятельности. В связи 
с этим важно формировать представления о системе русского языка (фонетика, 
лексика,  состав  слова  и  словообразование,  морфология,  синтаксис),  правилах 
функционирования  языковых  средств  в  речи,  нормах  русского  литературного 
языка,  об  обогащении  словарного  запаса  и  грамматического  строя  речи.  При 
изучении  любого  языкового  явления  необходимо  опираться  на  его 
семантическую  характеристику  и  функциональные  особенности,  что 
способствуетразвитиюуучащихсячувстваязыка,потребностисовершенствовать 
свою  речь.  Для  совершенствования  коммуникативных  навыков  и  развития 
чувства  языка  важно  проводить  работу  с  синонимами,  антонимами  на  разных 
языковых  уровнях,  осуществлять  стилистический  и  жанровый  анализ  текстов
редактирование  текста,  стилистическую  и  жанровую  трансформацию  текста  и 
др.  Также  в  процессе  обучения  русскому  языку  необходимо  использовать 
различные  формы  коллективной  и  индивидуальной  работы,  обсуждение 
проблемных вопросов, решение лингвистических задач и др. 
Для более глубокого изучения предмета «Русский язык» учащимся можно 
предложить  дополнительные  корректировочные  курсы  по  орфографии, 
пунктуации и культуре речи. 
Количество часов по русскому языку составляет: 
в 5, 6, 7, 8 классах – 3 часа в неделю, общее количество в год – по 102 часа 
в каждом классе; 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
87 
 
в 9 классе – 2 часа в неделю, общее количество в год – 68 часов. 
Всего  на  изучение  курса  в  5  классе  выделено  102  ч.,  из  них  20  ч.  –  на 
развитие речи: письменные, контрольные работы и тестирование: 5 диктантов(1 
стартовый, далее по одному в четверть); 2 изложения (по одному в полугодие); 
2  сочинения  (по  одному  в  полугодие);  2  контрольные  работы  (по  одной  в 
полугодие); 2 тестирования (по одному в полугодие; по усмотрению учителя на 
тестирование возможно отводить 20-25 минут урока после повторения). Объем 
контрольных диктантов  –  90-110  слов,  с  грамматическим заданием  – на  10-20 
слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). 
Объем  текста  для  подробного  изложения  –  100-150  слов,  для  сжатого 
изложения, итоговых, контрольных изложений – на 30-60 слов больше. Объем 
классных сочинений – 0,5-1,0страницы. 
На изучение курса в 6 классе выделено 102 ч., из них 20 ч.  – на развитие 
речи:  письменные,  контрольные  работы  и  тестирование:  5  диктантов  (1 
стартовый,  далее  по  одному  в  четверть);  3  изложения  (2  в  первом  полугодии, 
одно – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором 
полугодии);  3  контрольные  работы  (1  –  в  первом  полугодии,  2  –  во  втором 
полугодии); 3 тестирования (2 – в первом полугодии, 1 – во втором полугодии; 
по усмотрению учителя на тестирование возможно отводить 20-25 минут урока 
после  повторения).  Объем  контрольных  диктантов  –  110-120-  130  слов,  с 
грамматическим заданием – на 10-20 слов меньше (в зависимости от сложности 
и объема грамматического задания). Объем текста для подробного изложения – 
150-200  слов,  для  сжатого  изложения, итоговых,  контрольных  изложений  –  на 
30-60 слов больше. Объем классных сочинений – 1,0-1,5 страницы. 
На изучение курса в 7 классе выделено 102 ч., из них 20 ч.  – на развитие 
речи:  письменные,  контрольные  работы  и  тестирование:  5  диктантов  (1 
стартовый,  далее  по  одному  в  четверть);  3  изложения  (2  в  первом  полугодии, 
одно – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором 
полугодии);  3  контрольные  работы  (1  –  в  первом  полугодии,  2  –  во  втором 
полугодии); 3 тестирования (2 – в первом полугодии, 1 – во втором полугодии; 
по усмотрению учителя на тестирование возможно отводить 20-25 минут урока 
послеповторения).Объемконтрольныхдиктантов–120-140слов,сграмматическим 
заданием  –  на  10-20  слов  меньше  (в  зависимости  от  сложности  и  объема 
грамматического задания). Объем текста для подробного изложения  – 200-250 
слов,  для  сжатого  изложения,  итоговых,  контрольных  и  экзаменационных 
изложений  –  на  30-60  слов  больше.  Объем  классных  сочинений  –  1,5-2,0 
страницы. 
На изучение курса в 8 классе выделено 102 ч., из них 20 ч.  – на развитие 
речи:  письменные,  контрольные  работы  и  тестирование:  5  диктантов  (1 
стартовый,  далее  по  одному  в  четверть);  3  изложения  (2  в  первом  полугодии, 
одно – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором 
полугодии);  2  контрольные  работы  (по  1  в  полугодие);  3  тестирования  (1  –  в 
первом  полугодии,  2  –  во  втором  полугодии;  по  усмотрению  учителя  на 
тестирование возможно отводить 20-25 минут урока после повторения). Объем 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
88 
 
контрольных диктантов – 140-150 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 
слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). 
Объем  текста  для  подробного  изложения  –  250-350  слов,  для  сжатого 
изложения,  итоговых,  контрольных  изложений  –  на  30-60  слов.  Объем 
классных сочинений – 2,0-2,5 страницы. 
На  изучение  курса  в  9  классе  выделено  68  ч.,  из  них  12  ч.  –  на  развитие 
речи:  письменные,  контрольные  работы  и  тестирование:  5  диктантов  (1 
стартовый,  далее  по  одному  в  четверть);  3  изложения  (2  в  первом  полугодии, 
одно – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором 
полугодии);  2  контрольные  работы  (по  1  в  полугодие);  2  тестирования  (1  –  в 
первом  полугодии,  2  –  во  втором  полугодии;  по  усмотрению  учителя  на 
тестирование возможно отводить 20-25 минут урока после повторения). Объем 
контрольных диктантов – 150-170 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 
слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). 
Объем  текста  для  подробного  изложения  –  350-400  слов,  для  сжатого 
изложения, итоговых, контрольных изложений – на 30-60 слов больше. Объем 
классных сочинений – 2,5-3,0 страницы. 
Следует  обратить  внимание  на  оценивание  работ  учащихся.  При 
оценивании 
языкового 
разбора 
(фонетический, 
морфемный, 
словообразовательный,  лексический,  морфологический,  синтаксический) 
предлагается  учитывать  такие  критерии,  как  логичность  изложения 
(соблюдение  порядка  разбора),  степень  полноты  характеристик  (изложение 
всей  необходимой  информации),  правильность  (соответствие  истинному 
положению  вещей).  При  оценивании  орфографического  и  пунктуационного 
анализа текста важны такие критерии, как орфографическая и пунктуационная 
зоркость  (умение  видеть  в  тексте  орфограммы  и  пунктограммы),  обозначение 
условий выбора орфограмм и пунктограмм (выделение морфемы, где находится 
орфограмма;  подчеркивание  орфограммы  одной  чертой,  условия  –  двумя; 
подбор проверочного слова; определение грамматических характеристик ит.п.), 
правильность (соответствие истинному положению вещей). 
Критериями  оценивания  диктанта  с  грамматическим  заданием  являются 
орфографическая грамотность, пунктуационная грамотность, морфологический 
разбор  слов,  синтаксический  разбор  предложения.  Оценивание  изложения 
должно  учитывать  полноту  содержания,  орфографическую  грамотность, 
пунктуационную  грамотность,  лексико-стилистическую  правильность  текста, 
грамматико-стилистическую правильность текста. 
Критериями  для  оценивания  устного  монологического  высказывания 
являются  информативность  (объем  текста  (количество  слов),  количество 
микротем 
(пункты 
содержания) 
и 
их 
развернутость, 
логичность, 
завершенность),  языковая  правильность  в  области  лексики,  грамматики 
(морфология,  синтаксис),  орфоэпических  норм,  а  также  беглость  речи.  При 
оценивании  письменного  монологического  высказывания  важны  такие 
критерии,  как  информативность  (объем  текста,  количество  микротем  и  их 
развернутость,  логичность,  завершенность),  языковая  правильность  в  области 

Инструктивно
-
методическое письмоǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
89 
 
лексики, грамматики (морфология, синтаксис), стилистики (соответствие стилю 
текста-источника/  оригинальность  мысли,  проявление  собственного  стиля), 
орфографии и пунктуации. 
Учащиеся  5-9  классов  имеют  две  рабочие  тетради  по  русскому  языку, 
тетрадь  для  контрольных  работ  по  русскому  языку,  тетрадь  для  работ  по 
развитию речи. 
Требования к ведению тетрадей по русскому языку: 
1.
 
Тетрадей  по  русскому  языку  должно  быть  две  –  одна  сдаётся  на 
проверку, вторая остаётся наруках. 
2.
 
Тетрадь должна быть в линейку, состоять из 12листов. 
3.
 
Писать  следует  аккуратным  почерком  синей  ручкой,  не  допускать 
неразборчивогонаписания. 
4.
 
Необходимо соблюдать поля с внешней стороны, то есть не писать на 
полях. 
5.
 
Следует  соблюдать  красную  строку  (делать  отступ).  Если  в  конце 
страницы  после  даты  и  наименования  работы  не  помещается  хотя  бы  одна 
строчка текста, нужно пропустить строку и перейти на новуюстраницу. 
6.
 
Между  датой,  заголовком,  наименованием  вида  работы  и  текстом 
строка непропускается. 
7.
 
Между  заключительной  строкой  текста  одной  письменной  работы  и 
датой или заголовком следующей работы пропускаются 2линейки. 
8.
 
Верхняя строчка на странице непропускается. 
9.
 
Ошибки  учащийся  исправляет  только  ручкой.  Все  перечеркивания 
выполняются карандашом. Пользоваться корректором не разрешается. 
10.
 
Запись в тетради выглядит следующим образом (5-9 классы):  
Пятоесентября. 
Домашняя работа. Упражнение 7. 
11.
 
В  столбики  слова  выписываются  с  маленькой  буквы,  запятые  не 
ставятся. 
12.
 
В  строчку  слова  выписываются  следующим  образом:  первое  с 
прописной,  остальные  со  строчной  буквы,  запятая  ставится.  Словосочетания 
пишутся с маленькой буквы. Названия падежей обозначаются с большой буквы 
(Р. п.). 
13.
 
Спряжения глаголов обозначаются римскими цифрами (I спр.). 
14.
 
Род существительных обозначается маленькими буквами (м.р.). 
Нормыоценки  письменных  контрольных  работ  и  устных  ответов 
учащихся 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   32




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет