Образование: исследование устойчивое развитие

227

шығармашылықпен  жұмыс  істей  алуына  жағдай  туғызу,    сөйтіп  әрбір  оқушының  өзін-өзі 

дамытуына,  өз  мүддесі  мен  қызығушылығын  қанағаттандыруына  ынталандыру,  бойындағы 

қабілетіне сай білімін ұштауына ықпал жасау. 

Соңғы кезде жаңа жағдайдағы қазақ мектептерінің басты іс-әрекетінің негізгі нәтижесі 

тек  білім,  іскерлік  және  дағды  жүйесі  ғана  емес,  сонымен  бірге  зиялы,  саяси-қоғамдық, 

коммуникациялық,  ақпараттық  және  басқа  салалардағы  мемлекет  тапсырыс  беріп  отырған 

негізгі құзырлылықтардың жиынтығы болуына назар аударуда.  

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев 2005 жылғы Қазақстан халқына арнаған Жолдауында былай 

дейді:  “Бәрі  де  мектептен  басталады.  Сондықтан,  біздің  2008  жылдан  бастап  12  жылдық 

жалпы  орта  білім беруге  көшіп,  педагогтердің  кәсіптік  деңгейін,  оқулықтар  мен  білім беру 

бағдарламаларының сапасын арттыруымыз керек. 

ХХІ ғасыр өмір сүруге үйренуді, яғни ұжымдық жобаларды жүзеге асыру ауқымында 

жеке жауапкершілікті күшейтумен үндесетін өзіндік қабілеттерді дамытуды талап етеді. Оқыту 

үрдісінде алынатын білімді терең меңгеруге, оны белсенді қолдануға айрықша назар аударылуы 

тиіс. ХХІ ғасыр білім беру және оның ең маңызды құндылықтары мен бағыттарын айқындайтын 

ғасыр болып отырған кезде, кез келген басқармашылық шешім ғылыми зерттеулер негізінде 

қабылдануы қажет. Үшінші мыңжылдықтың табалдырығын аттаған бүгінгі қазақ халқының 

мақсаты – қазіргі ғаламдану үрдісіндегі өзінің ұлттық мектебін халық педагогикасы, ана тілі, 

ділі  арқылы қалыптастыру. Ғылым мен білімді  бүкіл әлемдік стандартқа сәйкестендіру  – тек 

қазақ тілі құнарында өркендету, білім технологияларының ұлттық дербестігіне кепілдік беру.

Қазіргі  білім  беру  саласында  оқытудың  озық  технологияларын  меңгермейінше, 

сауатты,  жан-жақты  маман  болу  мүмкін  емес.    Жаңа  технологияны  меңгеру  мұғалімнің 

интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және  басқа да көптеген адами 

келбетінің  қалыптасуына  игі  әсерін  тигізеді,  өзін-өзі  дамытып,  оқу-тәрбие  үрдісін  тиімді 

дамытуына көмектеседі. Оқыту технологиясын таңдап, іріктеу – оқушының оқу-танымдық іс-

әрекетін басқарудың негізгі бір буыны. 

Бүгінгі  таңда  жалпы  білім  беретін  мектептерде  қазақ  тілінен  берілетін  білімнің  өз 

деңгейінде болмауы, соған байланысты оқушылардың білім деңгейі көрсеткішінің төмендігі 

сияқты елеулі кемшіліктер байқалуда.  Осыдан келіп жалпы білім беретін орта мектептерде 

және  мектеп    оқулықтары  мен  оқу  кешендерінде  қазақ  тілін  оқыту  жүйесінде  байқалған 

мынандай олқылықтар айқындалды:

•  «Қазақ  тілінен  білім  беру  тұжырымдамасына»  байланысты  берілетін  білім,  білік, 

дағдыларының    мемлекеттік  білім  беру  стандартында  көрсетілген  деңгейге  сай 

болмауы;

•      Жалпы  білім  беретін  мектептерге  арналған  қазақ  тілі  оқулығының  белгілі  бір 

технологияны басшылыққа алып жазылмауы; 

•    Бастауыш, орта және жоғарғы сыныптарда қазақ тілінен берілетін білімнің өзара 

сабақтастығының жоқтығы;

•      Жалпы  білім  беретін  мектептерге  арналған  қазақ  тілі  оқулығындағы  теориялық 

материалдар  мен  жаттығу  жұмыстарының  арасындағы  байланыстың  толық  жүзеге 

аспауы;

•    Оқушылардың танымдық деңгейін, ой-өрісін арттыруға арналған жаттығулардың 

жеткіліксіздігі;

•    Ақпараттық-коммуникациялық технологияға негізделіп жасалған тапсырмалардың 

қамтылмауы сияқты қарама-қайшылықтарды ажыртуымызға тура келді. 

Тілдік  бірліктерді  оқыта  отырып,  бүгінгі  заман  талаптары  мен  дүниежүзілік  деңгейге 

теңестіруді  көздеп  отырған  білім  берудің  жаңа  стандартына  сәйкестендіру  мақсатында 

оқушыларға ғылыми білім негіздерін эмпирикалық және теориялық деңгейлердің арақатынасын 

сақтай  отырып  меңгерту  қажеттілігі  танылды.  Оқу  жоспары,  оқу  бағдарламалары  мен 

228

5

оқулықтар,  оқу-әдістемелік  құралдарға  сараптау  жасалып,  олардың  негізінен  эмпирикалық 

деңгейде шектеліп отырғаны дәлелденді.    

Қазақ тілін оқыту әдістемесіндегі таным теориясы, қызмет теориясы, логика, дамудың 

психологиялық  кезеңдері  туралы  теория,  интеллект,  ерік  рефлексия,  оқу-таным  қызметінің 

құрылымы,  тілдік  қатынас  теориясы,  оның  заңдылықтары  әдіснамалық-теориялық  негіз 

ретінде алынып,  сол арқылы қазақ тілін оқыту әдістемесін зерттеуге қажетті жаңа теориялық 

ұғымдар жүйесі алғаш рет енгізілді.

Дәстүрлі оқыту жүйесіндегі оқушы білімді қабылдаушы пассив объект деп тану жеке тұлға 

ретінде дамытудың іс жүзінде қағаз бетінде қала беруіне ықпал ететіні анықталды. Оқушының 

жеке тұлға ретінде өзін-өзі дамытуға мүдделі субъект ретіндегі болмысы теориялық тұрғыдан 

жан-жақты  негізделді.  Оқушылардың  тіл  білімі  салаларын  ғылыми  негізде  терең  меңгеру 

мен логикалық ойлау деңгейін дамытып, тіл байлығын арттыру арқылы ізденімдік-зерттеу, өз 

бетімен білім алу қабілетін жетілдіріп, дағдыларын қалыптастыруда  оқушы өзінің жеке тұлға 

ретінде дамуына немқұрайлы қарамай, белсенді субъект ретінде өзін  танып та,   қатыса алады.

Мұғалімнің  кәсіби  -  тұлғалық  құзіреттілігінің  құрылымы  ол  игерген  педагогикалық 

біліктер арқылы ашылады, ал біліктер педагогикалық міндеттерді шешуге бағытталған және 

теориялық білімге негізделген, үздіксіз дамитын әрекеттердің тұтастығы арқылы ашылады.

Мұғалімнің кәсіби-тұлғалық құзіреттілігінің қалыптасуының жай күйі туралы толыққанды 

мәлімет алу үшін ақпараттық жағдай жасау керек, яғни педагогикалық мониторинг жүргізіп 

отыру  керек.  Педагогикалық  мониторинг  әлеуметтік,  психологиялық  және  басқарушылық 

мониторингтерді біріктіре отырып, мұғалім тұлғасы туралы толық мәлімет алуға мүмкіндік 

береді.  Мұндай  кешенді  амал  педагогтың  нақты  кәсіптік  және  тұлғалық  сапаларын: 

танымдық қызығуларын, уәждерін, педагогикалық үрдіске қанағаттануын ой елегінен өткізуге 

бағытталған.

Сонымен,  қорыта  келгенде,  маманның  құзіреттілігі  жемісті  әрекет  тәжірибесімен 

ажырамас бірлікте, үздіксіз іс-тәжірибесінде дамып, қалыптасады. Сондықтан да игерген оқу 

зерттеу жұмысын өз тәжірибесінде орындауды кеңейту, дербес шығармашылық жұмыстарға 

ынталандыру арқылы педагог қызметкерлердің кәсіби құзіреттілігін үздіксіз дамыту үдерісі 

маңызды  болып  отыр.  Бүгінгі  күннің  талабы  әлемдік  стандарттар  деңгейінде  сапалы  білім 

беру қызметін көрсетуге қол жеткізу әрбір мұғалімнен жаңа білім технологияларын білім беру 

үрдісінде білгірлікпен пайдалануды қажет етеді. Сол себепті қайсыбір білім технологияларымен 

болмасын, оқытудың ғылыми-әдістемелік негізін айқындау маңызды да, өзекті саналады.

Әдебиеттер тізімі

1.  Қазақстан Республикасы “Білім  туралы”  Заңы (баптары бойынша түсіндірмелерімен) 

және оны жүзеге асыру жөніндегі негізгі құжаттар. Алматы, 2006. 97-б.

2.  Қазақстан 

Республикасы 

 

“Білім 

 

мемлекеттік 

 

бағдарламасы”                         

// Қазақстан  мұғалімі: 2000. № 33-34, 3-4-б.

3.  ҚР  Президенті  Нұрсұлтан  Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  жолдауы.       

Алматы, 2005. 97-б.

4.  Қазақ Совет Энциклопедиясы. Алматы, 1977. 11Т. 631-б.

5.  Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологий. М.: Педагогика, 1993. С. 192.

6.  Кларин М.В. Педагогическая технология в учебном процессе. Анализ зарубежнего 

опыта.  М.: Знания,  1989. С. 80.

7.  Талызина  Н.Р.  Технология  обучения  и  ее  места  в  педагогическом    процессе. 

Современная высшая  школа. М. 1977. С. 353.

8.  Занков Л.В.  Дидактика и жизнь.  М.: Просвещение, 1968. С.175.

9.  Выготский Л.С. Психология исследования общения. М.: 1985. С.245.

229

ОРГАНИЗАЦИЯ ВНУТРИШКОЛЬНОЙ СИСТЕМЫ ПОВЫШЕНИЯ 

КВАЛИФИКАЦИИ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ КАДРОВ 

Ермекова Г.С., Ковтунова И.С., Сикидина Л. В.

Общеобразовательная школа-интернат №7

 г. Сарань 

РЕСПУБЛИКА КАЗАХСТАН

Аңдатпа

Берілген  мақалада  педагог  кадрлардың  біліктілігін  арттырудың  мектепішілік  жүйесін 

ұйымдастырудың маңыздылығы ашылған. Педагогикалық шеберлік орталығы мен Кембридж 

университеті бірлесіп жасаған  біліктілік арттыру курсынан өткен мұғалімдердің бағдарламаның 

негізгі идеяларын  таратудағы жұмыс тәжірибелері көрсетілген. Шығармашылық зертханалар, 

жұмыстың модульді ұйымдастырылуы,  педагогикалық  ұжымның жұмысқа толық тартылуы 

кеңінен қамтылған. Желілік қауымдастықтың  мектеп ішінде және одан тыс жерде жұмысы 

туралы ақпарат берілген. Сертификатталған мұғалімдердің мектеп педагогтарының біліктілігін 

арттыру жұмысының нәтижесі көрініс тапқан. 

Түйінді  сөздер:  біліктілік  арттыру,    үздіксіз  кәсіби  өсу,  инновациялық  өзгерістер, 

оқытудағы  жаңа  әдістер,  оқытудың  жеті  модулі,  коучинг-сессиялар,  шығармашылық 

зертханалар, шеберлік сыныптары,  желілік қауымдыстық.

Аннотация

В  данной  статье  раскрывается  актуальность  организации  внутришкольной  системы 

повышения квалификации педагогических кадров. Показан опыт работы учителей, прошедших 

уровневые  курсы  по  трансляции  ведущих  идей  программы  повышения  квалификации, 

разработанной  Центром  педагогического  мастерства  совместно  с  Кембриджским 

университетом. Подробно излагается о системной работе творческих лабораторий, модульной 

организации работы, о способах вовлечения всего педагогического коллектива в работу. Дается 

информация  по  развитию  сетевого  сообщества  как  внутри  школы,  так  и  за  ее  пределами. 

Отражены  результаты  работы  сертифицированных  учителей  по  повышению  квалификации 

педагогов школы. 

Ключевые слова: повышение квалификации, непрерывное профессиональное развитие, 

инновационные преобразования, новые подходы в обучении, семь модулей обучения, коучинг-

сессии, творческие лаборатории, мастер-классы, сетевое сообщество.

Abstract

The article deals with  the organization of inner school system of professional development of  

pedagogical reinforcement. Teachers have completed level courses transferring of the leading ideas 

of  professional  development  program  created  in  the  collaboration  of    Cambridge  University  and 

Centre of Excellence. Their experience is shown in the article. The system of work of creative lab,  

the modular  organization of work, ways of involvement pedagogical collective in work are set out 

in detail. Information of network community development inside and outside of school is given. The 

result of the  certified school teachers’ work and professional development are reflected. 

Keywords:  professional  development,  permanent  professional  development,  innovative 

transformations, new approaches in teaching, seven modules of teaching, coaching sessions, creative 

labs, master classes, network community.

230

5

Современный мир – мир глобальной конкуренции, быстрых перемен, больших и быстрых 

потоков информации и коммуникаций, сложности бизнеса,  всепроникающей глобализации. Это 

приводит к закономерным изменениям в системе непрерывного педагогического образования. 

Каковы  эти  изменения?  Насколько  они  соответствуют  современным  социокультурным  и 

социально-педагогическим  процессам?  В  чём  заключаются  особенности  взаимодействия 

педагогического  сообщества  в  процессе  реализации  инновационных  направлений  развития 

системы образования?

Обучение  на  протяжении  всей  жизни  –  это  одно  из  приоритетных  направлений, 

обозначенных  в  Государственной  программе  развития  образования  Республики  Казахстан 

на  2011-2020  годы.  Одним  из  способов  обучения  на  протяжении  всей  жизни,  импульсом  к 

непрерывному профессиональному развитию служат курсы повышения квалификации. Они 

могут быть разные: уровневые, краткосрочные, дистанционные. 

Однако в силу особенностей своей деятельности и массового характера 

организации  учебного  процесса  система  профессионального  образования  педагогов 

менее  ориентирована  на  решение  нестандартных  педагогических  ситуаций,  на  конечные 

результаты деятельности конкретного учителя.

Поиск  пути  решения  данной  проблемы  активизирует  работу  системы  повышения 

квалификации  в  межкурсовой  период.  Ее  создание  является  актуальным,  инновационным 

вектором развития системы повышения квалификации. Для организации целостной системы 

непрерывного  педагогического  образования,  адекватной  требованиям  инновационных 

преобразований,  необходимо  более  активное  взаимодействие  школьных  методических 

структур.

Приоритетными  направлениями  внутришкольной  системы  повышения  квалификации 

являются:

•  организация  процесса  непрерывного  образования  педагогических  кадров  в 

межкурсовой период,

•  развитие инновационных процессов в системе образования,

•  решение нестандартных педагогических ситуаций,

•  учет специфики деятельности  школы, конкретных интересов и потребностей каждого 

учителя.

Учителями,  прошедшими  первый  (продвинутый),  второй  (основной)  уровни  курсов 

повышения  квалификации,  были  созданы  творческие  лаборатории    с  целью  организации 

обучения и внедрения в практику учителей, не прошедших уровневые курсы 7 модулей обучения. 

Все  учителя  были  вовлечены  в  работу  творческих  лабораторий.    Их  работа  организована 

по  блочно-модульной  системе:  первый  модуль  включает  в  себя  изучение  теоретического 

материала, второй модуль - демонострация опыта работы сертифицированными учителями, 

третий  модуль  –  отработка  практических  навыков  участников  творческих  лабораторий, 

четвертый модуль – рефлексия.

Процесс обучения педагогических кадров осуществлялся через коучинг-сессии, мастер-

классы, менторинги, открытые уроки, сетевые сообщества.

Одним  из    продуктивных  методов  трансляции  идей  уровневых  программ  повышения 

квалификации  педагогических  кадров  Республики  Казахстан  являются  коучинг-сессии  [4, 

с.167].  Первым шагом в работе было проведение коучинг-сессии «Меняется мир  - меняемся 

мы»,  в  ходе  которой  была  выявлена  степень  готовности  учителей  школы  к  изменениям. 

Создавая модель ученика и учителя ХХІ века, педагоги осознали необходимость перемен в 

своей педагогической практике. С целью повышения функциональной грамотности педагогов 

были  проведены  коучинг-сессии  по  изучению  семи  модулей  обучения,  которые  являются 

подходами, основанными на конструктивистской теории. 

Коучинги использованы для достижения учителями успешности в работе путём оказания 

231

помощи подопечным в реализации их возможностей, при решении конкретной проблемы. При  

проведении коучингов соблюдались взаимное уважение, профессиональная этика, создавалась 

коллаборативная среда. Философия проведенных коучингов состояла в том, чтобы  привести 

в порядок мысли, деликатно помочь вычленить и сформулировать проблему (focus problem); 

не  переделывать  человека,  а  раскрывать  его  потенциал,  понимая,  что    человек  от  природы 

безгранично  талантлив  и  обладает  огромным  потенциалом,  который  не  реализуются  им  в 

полной мере. В его голове есть ответы на все вопросы.

Индикаторами эффективности коучинг-сессий являются: вовлеченность всех педагогов 

в работу, положительные отзывы со стороны коллег, использование на уроках учителями, не 

прошедших уровневые курсы, новых подходов в обучении.  Это позволило учителям нашей 

школы  сделать  свои  уроки  интересными  и  познавательными,  перейти  от  традиционной 

методики, основанной на передаче знаний, к методике, которая направлена на учеников. Что 

дает проведение коучингов сертифицированным учителям? Они получают много интересного 

и полезного, подтверждается мысль: «Обучая других, обучаешься сам». 

Следующим  оригинальным  способом    организации  деятельности  педагогов  является 

мастер-класс - локальная технология трансляции педагогического опыта,  демонстрирующая 

конкретный модуль обучения [2, www.pandia.ru/text/78/053/41871.php (14.09.2015г.)].   

Сертифицированные  учителя  делятся  с  коллегами  опытом  внедрения  в  свою 

педагогическую практику идей конструктивистской теории. 

Девизом  проведения  мастер-классов  является:  «Я  знаю,  как  это  делать.  Я  научу  вас». 

Непрерывный контакт, практически индивидуальный подход к каждому слушателю – вот то, 

что отличает мастер-классы от всех остальных форм и методов обучения.

Мастер-классы проводились в форме:

•  презентации педагогического опыта сертифицированным учителем;

•  показательного открытого урока;

•  панорамы уроков.

Положительным  результатом  обучения  в  работе  мастер-класса  является  то,  что 

активный учитель использует механизм обучения, с помощью которого он анализирует свой 

педагогический  опыт,    находит  способы  обновления  своей  профессиональной  практики  и 

даже пассивный учитель, выполняя определенный алгоритм действий, включается в активную 

познавательную деятельность. 

Индивидуальной  формой  работы  является  менторинг,  который  позволяет  развивать 

профессиональные навыки менти. Совместная работа менти и ментора помогает выявлению 

профессиональных  затруднений  и  поиску  путей  решения.  Сертифицированный  учитель 

проводит  педагога,  не  прошедшего  уровневые  курсы,  через  все  трудности  карьерного, 

социального и духовного роста.

При  проведении  уроков,  осуществлялась  интеграция  новых  подходов  в  практику 

преподавания, что способствовало развитию наших учеников, помогло им быть обучающимися.

Показ открытых уроков с применением семи модулей обучения позволяет реализовать 

на  практике  распространение  идей  уровневых  программ,  конструктивистской  теории 

преподавания,  способствует  профессиональному  росту  других  учителей.  Такие  уроки 

дают  возможность  показать  и  доказать  преимущества  и  высокую  эффективность  новаций. 

Эффективность использования новых подходов в обучении – это стимул к успеху и учителя, и 

ученика.

Выявление  эффективности  использования  семи  модулей  обучения  в  педагогической 

практике учителей осуществлялось  в ходе Lesson Study, так как это педагогический подход, 

характеризующий  особую  форму  исследования  в  действии  на  уроках,  направленный  на 

совершенствование знаний в области учительской практики [1, c.2]. 

К  каким  выводам    пришли  педагоги  школы,  используя  Lesson  Study  как 

232

жүктеу/скачать 11,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: