Қожа ахмет ясауи атындағы халықаралық
Өзін-өзі тану және өзін-өзі бағалау
жүктеу/скачать 3,13 Mb. Pdf көрінісі
|
Акмеология оқулық
- Бұл бет үшін навигация:
- Өзін-өзі тану және өзін-өзі бағалау
|
Өзін-өзі тану және өзін-өзі бағалау. Болаша мұғалімдердің өзін-өзі тәрбиелеуіне көмек ретінде С.Б.Елканов жасаған өзін-өзі тәрбиелеу әдістерін ұсынуға болады. Ол өзін-өзі тәрбиелеу әдістерін бірізділікте, яғни оның өту барысының логикасына сәйкес, ондағы қажеттіліктің пайда болуынан бастап, белгілі бір нәтижеге жетуіне дейін қарастырған: Өзін-өзі тану және өзін-өзі бағалау . Өз тұлғасын белсенді дамытушы болу үшін студент өзіне сырттай сыни көзбен, болашақ мамандығының талаптары тұрғысынан қарай білу керек. 1. Өзін-өзі тану – бір мезетті емес, күрделі үдеріс. Ол басқа адамдармен өзара әрекеттестік жағдайында жүзеге асады. Өзін-өзі тану өзін-өзі сынау нәтижесінде пайда болады. Өзін-өзі тануды өзін-өзі бақылаудан, өз өмірінің фактілерін талдаудан бастау керек. Болашақ мұғалім үнемі өзін-өзі саналы өмір мен жасауы қажет: ол өзін дербес қоғамдық, кәсіби және жеке 79 өмірге дайындап жатқанын, өз бойындағы қайсы қасиеттердің келешекте қажеттігін, немесе керісінше, өз іс-әрекетінің қай тұстары бекер өтіп жатқанын байқай алуы керек. Өзін-өзі талдау - өзін-өзі танудың екінші тәсілі. Бұл үдеріс – өте күрделі, ол фактілердің сыни бағалануын, оның белгілі құндылықтар мен сәйкестілігін талап етеді. Өзін-өзі талдаудың жиі кездесетін түрі – адамның өзін идеал мен, немесе достарымен, не өткендегі немесе келешектегі өзінің бейнесімен салыстыру тәсілі. Бұл тәсіл студентке өзін даму қозғалысында, үнемі өзгеру үдерісінде көруге мүмкіндік береді. Өзін-өзі танудың белсенді тәсілі өзін-өзі сынау болып табылады. Бұл тәсілді қоғамдық ұйымдастыру жұмыстарында, ұжымдық қарым-қатынас жасағанда, құрылыс жасақтары сияқты қоғамдық жұмыстарда жүзеге асыруға болады. 2. Өзін-өзі ынталандыру . Өзінің кемшіліктері мен жетістіктерін білу олармен күресу қажеттілігін тудыруға жеткіліксіз екендігі жақсы белгілі. Ол үшін мақсатқа ұмтылушылық, ерік күші, т.б. тұлғалық қасиеттер қажет. Өзін-өзі сынаудың ынталандырушы әсері болады. Алдымен, тұлға өзінің кемшіліктерін анықтап, шеше білуі қажет. Екіншіден, өз өміріне белгілі бірмақсат қоябілуі керек. Әрине, мақсатты өз мүмкіндіктеріне қарай қоюы тиіс. Сонымен өзін-өзі сынау мен өмірлік мақсатының болуы өзін-өзі тәрбиелеудің ынталандырушы факторы болып табылады. 3. Өзін-өзі бағдарлау немесе өзін-өзі тәрбиелеу жоспары әртүрлі формада жүзеге асуы мүмкін: жазбаша түрде немесе саналы мақсаттар мен міндеттер қойып ойша жоспарлау. Бірінші курс білім алушыларына жазба түрдегі жоспарлау қолайлы болып табылады. Кейінірек, өзін-өзі тәрбиелеу процедурасын меңгергеннен кейін, жазба нұсқаның қажеті болмайды. Кәсіби өзін-өзі тәрбиелеудің бағдарламасы мен жоспарлау түсініктерін ажырата білу керек. Өзін-өзі тәрбиелеу бағдарламасы тұлғаның толық өзгеру мүмкіндігін анықтауды болжайды. Ал, жоспарлау – нақты адам үшін жасалған өзін-өзі тәрбиелеудің нақты әдістері мен құралдары, міндеттері және қолданылатын іс-шаралар. Өзін-өзі тәрбиелеу жоспарын болашақ мұғалімдердің өздері де жасай алады. Дегенмен, оларға мұғалімнің көмегі немесе атақты адамдардың өзін-өзі тәрбиелеу жоспарларының үлгісі мен танысу тиімді. Мысалы, К.Д.Ушинский жас кезінде мынадай жоспар құрған: 1. Байсалдылық, кем дегенде сыртқы байсалдылық. 80 2. Сөз бен іс-әрекеттегі турашылдық. 3. Іс-әрекеттің саналылығы. 4. Шешімді тез қабылдаушылық. 5. Егер қажет болмаса өзі туралы бір сөз де айтпау. 6. Уақытты саналы өткізу. 7. Әр күні кеште өз іс-әрекеттеріне есеп беру. 8. Еш қашан болған нәрсеге немесе болатын нәрсеге мақтанбау». 4. Өзіне-өзі ықпал етудің әдістері мен тәсілдері . Өз тұлғасына ықпал ету әдістері мен тәсілдері жүйесінің шегі болмайды, мұнда әркімнің жеке шығармашылығына байланысты әдіс-тәсілдер әр қилы болуы мүмкін. Өзін-өзі тәрбиелеу жоспарын жасамастан бұрын, болашақ мұғалім өз тұлғасы жайлы нақты ақпаратқа ие болуы керек. Бастапқы бағыттарда қателіктерге жол берілсе, өзін-өзі тәрбиелеу амалға аспауы мүмкін. жүктеу/скачать 3,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|