дәрісДүниені философиялық түсінудің негіздері.Сана, рух және тіл

Жоспары:

Сананы онтологиялық түсіну.

Ойлау және тіл.
1.Жан, ақыл, парасат, рух.

Жан — адамның ,жан-жануарлардың (кейде өсімдіктердің де) бойындағы тіршілік қуаты туралы түсінік. Жанның заттық қасиеттері жоқ болғандықтан, оны ғылым жолмен тану мүмкіндігі шектеулі. Сондықтан жан туралы дінде,мифологияда, философияда әртүрлі түсініктер қалыптасқан. Діни дүниетанымда адамдарға жан беруші және оны алушы — Құдай. Бұл барлық діндерге ортақ түсінік. Демек жан иесі —Құдай. Ислам философиясында жан— Алланың нұры немесе Алланың нұрынан жан пайда болады. Қалайболғанда да жанадамғақатыстыемес, ол Алла әмірімен болатын іс. Жанның тәнге тұрақтаған кезі “жалған” өмірболса, тәннен бөлініп “ұшып” кеткенсоң, ол “мәңгілік”. О дүниеде жаратушы сұрақтарына жауап беретін де жан Философия тарихында жан туралы көптеген ғұламалар пікір айтқан.Аристотель жан тәннің формасы деген. Грек философы Плотин жан тәннің формасы емес, ол — ақыл иесі дейді. Оның айтуынша ақыл тәнде емес, жанда. ибн Сина өсімдіктер жаны, хайуанаттар жаны және адамдар жаны деп жіктеген. ибн Сина дүниетанымындаақылсызжандеген — түйсік, яғнихайуандаржаны, ал ақылдыжаниесі — адам. Мұндайжағдайдаөсімдікжанныңхайуанжанына, оданадамжанынаөтуі, немесекерісіншеболуымүмкінемес. Жанныңбірденеденекіншіденегеауысуыбуддадініндегітүсінік. Жан мифологияда, көркемөнердетүрліобраздарғанегізболған. Жанғақатысты философия тарихындағынегізгіпроблемалармынандай:

Жанныңрастығы. Плотин жан субстанция деген. Жанныңрастығын Платон, Аристотель, ибн Сина, т.б. мойындаған;

Жанжаратылмаған.жанжаратылғанболса, оныңөлімімойындалуыкерек. Жанөлімідегендінде, мифологиядажоқ;

Жанныңмәңгілігі;

Жанныңдаралығы. Жантуралыжазушылароныңдаралығынмойындайды.

Ақыл — адамды басқа тіршілік иелерінен ерекшелейтін аса маңыздықасиет. Ежелгі ойшылдар еңбектерінде ақылдың екі деңгейі болатыны айтылады. Ол — пайым және парасат.