108.Электр өрісіндегі сәленің қосарланып сынуы Табигатта жане техникада озіне тускен жарык саулелерін косарландырып корсететін кристалдар кездеседі. Егер осындай кристалдар аркылы біз затты коретін болсак, онда онын косарланган кескінін байкауга болады. Бул кубылысты бірінші рет 1647 жылы дат галымы Э.Бартолин исланд шпатын зерттеудін натижесінде ашкан болатын. Сондыктан мундай кубылысты жарык саулелерінін косарланып сынуы деп атайды да, осындай касиеттері бар кристалдар «косарландырып сындырушы» делінеді. Жарык саулесінін косарланып сыну теориясын алгаш (1690 ж.) Гюйгенс усынып, оны кейін (1822 ж.) Френель біраз дамытты. Бул теория бойынша кристалга, мысалы, исландия шпатына жарык толкыны енгенде сол кристалдын ішінде екі турлі толкын таралады, олардын біреуі — барлык жакка бірдей жылдамдыкпен таралатын кадімгі саулелер толкыны, олардын уштарынын геометриялык орыны сфера бет болады; екіншісі—таралу жылдамдыгы туракты емес, кристалдын осіне катысты алынган ба- гытка байланысты озгеріп отыратын озгеше саулелер толкыны, олардын уштарынын геометриялык орыны айналыс эллипсоид беті болады. Кристалдын негізгі оптикалык осінін санына байланысты олар бір немесе екі осьті болып болінеді. Бір осьті кристалдар тобына исланд шпаты, кварц, турмалин жатады. Бірак турмалин кристалынын сыртына бір гана сауле шыгады, ойткені екінші сауле турмалиннін ішінде толык жутылады. Сауленін косарланып сынуын зерттеу ушін исланд шпатын колданады.
109. Жарық қөзі және оның бір-бірімен екі жақты бұрыш жасайтын жазық айналардағы екі кескіні шеңбер бойында жатады.Осы шеңбердің центрі қайда орналасқан? Ол ушін нуктеден айна бетіне кез-келген бурышпен екі сауле тусіреміз. Сол саулелер оздерінін тусу бурыштарымен шагылып, олардын туйіскен жері ценбердін центрі болады. 110.Кішірек су қоймасының бір жағасында фонар ілінген баған тұр.Адамның көзіне түсетін фонар сәулесінің су бетіндегі қай нүктеден шағылғанын салу арқылы қалай табуға болады? 112.Күн сәулесі ойыс айнаға түсіп шағылып ,қайтып келіп бір нүктеге жиналған . Егер бұл нүкте айнадан 12 см жерде болса, айнаның қисықтық радиусы қандай болғаны?
