Орындаған: Аманбосын А., Шарапиева Н., Шауалиева К., Шаяхметова А. Тексерген

Транскрпицияның репликациядан айырмашылығы

жүктеу/скачать 3,94 Mb.

бет	4/6
Дата	30.10.2022
өлшемі	3,94 Mb.
	#46208

1 2 3 4 5 6

Транскрипция буыны. Транскриптон. ДНҚ молекуласының барлығы емес, тек оның белгілі бір бөлігі транскрипцияға ұшырайды. Транскриптонның басы – промотор
РЕТТЕУШІ АҚУЫЗДАРМЕН

Транскрпицияның репликациядан айырмашылығы

Белгілі бір кезеңдердегі транскрипция механизмі генетикалық материалдың екі еселену (репликация) процесіне ұқсайды. ДНҚ-полимераза мен РНҚ-полимеразаның әрекеті өте ұқсас, өйткені олар бірдей химиялық реакцияны катализдейді. Дегенмен, бұл ферменттердің жұмысында бірқатар елеулі айырмашылықтар бар:
РНҚ полимераза жұмыс істеуі үшін праймер қажет емес;
РНҚ синтезі үшін материал дезоксирибонуклеотидтер емес, рибонуклеотидтер;
ферменттің матрицалық тізбегі бойымен қозғалу процесінде гибрид матрицалық тізбек пен синтезделген өнім арасында бөлінеді, ал репликация кезінде ол сақталады.

РНҚ синтезі шаблон тізбегіне қарсы параллельді жүреді. ДНҚ-да жұмыс істейтін полимеразалар олардың алдындағы қос спиралды босатып, тізбектерді ажыратады. Ферменттің артында синтезделген РНҚ бірден ығысып, ДНҚ құрылымы қалпына келеді.
Транскрипция буыны. Транскриптон.
ДНҚ молекуласының барлығы емес, тек оның белгілі бір бөлігі транскрипцияға ұшырайды. Транскриптонның басы – промотор, соңы – терминатор. Прокариоттардағы ақпаратты оқу бірлігі – оперон, ал эукариоттарда транскриптон деп аталады.
Әрбір транскриптонда ДНҚ-ның екі тізбегінің біреуі ғана көшіріледі, ол матрицалық деп аталады. Бір бағытта оқылатын барлық транскриптондарда ДНҚ-ның бір тізбегі ғана матрицалық, ал қарама-қарсы бағытта оқылатындарда ДНҚ-ның басқа тізбегі матрицалық. Көршілес транскриптондар бір-бірінен транскрипцияланбайтын ДНҚ аймақтарымен бөлінуі немесе қабаттасуы мүмкін, атап айтқанда, екі жіп те қабаттасу аймағында матрицалық болып шығады. ДНҚ-ны көптеген транскриптондарға бөлу әртүрлі гендерді тәуелсіз оқуға, оларды жеке қосуға және өшіруге мүмкіндік береді. Эукариоттарда транскриптонға әдетте бір ғана ген кіреді. «Транскрипция бірлігі» немесе «транскриптон» терминдері мағынасы жағынан «ген» терминіне жақын, бірақ олар әрқашан бірдей бола бермейді.
Прокариоттардың транскрипциялық бірліктері бірнеше гендердің генетикалық ақпаратын қамтиды және оперондар деп аталады. Оперондардың транскрипция өнімдері полицистронды мРНҚ болып табылады, олардың трансляциясы нәтижесінде рибосомалар арқылы бірнеше ақуыз түзіледі. Полицистронды мРНҚ-мен кодталған ақуыздар әдетте бір-бірімен функционалды түрде байланысады және белгілі бір амин қышқылының биосинтезі немесе көміртегі көзі ретінде көмірсулардың жойылуы сияқты метаболикалық процестің жүруін қамтамасыз етеді.
Оперондар түріндегі гендердің ұйымдастырылуы олардың транскрипция деңгейінде экспрессиясының реттелуін жеңілдетеді. Гендер транскрипциясының (және экспрессияның басқа этаптарының) келісілген реттелуі көбінесе арнайы РЕТТЕУШІ АҚУЫЗДАРМЕН жүзеге асырылады.

жүктеу/скачать 3,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6