Отбасы-бұл некеден гөрі күрделі жүйе, өйткені ол ерлі-зайыптыларды ғана емес, олардың балаларын, басқа туыстарын да біріктіреді

- халықтың көбеюі, яғни баланың тууы;

- балаларды асырап алу және сақтау;

- балаларды тәрбиелеу.

Бұл қызметтер қоғамда әртүрлі дәуірлерде өзгеріске ұшырағанына қарамастан, отбасының ұзақ мерзімді міндеттері болып саналады.

Отбасының қызметіне жеке меншікті жинақтау және сатып алу, өндіріс пен тұтыну, үй шаруашылығы мен демалысты ұйымдастыру, отбасы мүшелерінің денсаулығы мен әл-ауқатына қамқорлық жасау, микроклимат құру мәртебесі кіреді. Бұл қызметтердің барлығы отбасы мен қоғам арасындағы байланыстың тарихи сипатын көрсетеді, баланың отбасында туылуы, оның күтімі мен тәрбиесі қалай жүретіні назардан тыс қалмайды.

Сондықтан отбасындағы өзгерістер әртүрлі тарихи кезеңдердегі олардың жеке емес функцияларын салыстырудан байқалады. Сонымен, жаңа жағдайға байланысты қызмет түрлері де өзгертілуі, тарылуы немесе кеңейтілуі, толық немесе ішінара жүзеге асырылуы, сондай-ақ жойылуы мүмкін.

Егер қазіргі уақытта халықтың көбеюі мен көбеюінің жай-күйі туралы айтатын болсақ, онда елдің әр отбасында екі-үш бала болуы керек, сонда ғана халық саны азаймайды. Алайда, бүгінде бала туудың төмендеуі, егде жастағы адамдардың көбеюі, жалғыз немесе баласыз отбасылардың көбеюі, некесіз балалар санының көбеюі байқалады. 80-ші жылдары қалыптасқан қағида бойынша көптеген отбасылар баланың күтімі, күтімі, жақсы тәрбиесі үшін жағдай жоқ, оған тұрғын үйдің тарлығы, материалдық қиындықтар, үй шаруашылығының ауырлығы мүмкіндік бермейді, енді олар, ең алдымен, өздері үшін өмір сүруге ниет білдірді. 90-шы жылдары босануды шектеу предлогтары мен принциптеріндегі басқа да үлкен өзгерістер, соның ішінде материалдық - экономикалық себептер, ертеңгі күнге сенімсіздік бірінші орынға шықты. Ажырасу, адамдардың кеш үйленуі де құнарлылықтың төмендеуіне әкеледі. Туу көрсеткіштері елдің әртүрлі аймақтары мен халықтың әртүрлі топтары арасында ерекшеленеді. Қазақстандағы экономикалық дағдарыс украин, Ресей, Беларусь, неміс, корей, татар диаспораларының инфантильділігінің күрт өсуіне әкелді. Оларда адамның тұрақты өсу қарқыны байқалмайды. Қазақ халқының жағдайы оларға жақын. Жұмыссыздық, балаларға арналған тауарлар бағасының өсуі, мемлекеттік жәрдемақылардың төмен мөлшері және т. б. себептер қоғам алдындағы некелік міндеттерді орындай отырып, Әмірде бала туу жөніндегі ата-аналардың міндеттерін жүзеге асыруға кедергі келтіреді.

Көптеген қарапайым қоғамда отбасы ешкімге ұқсамайтын бірден-бір дара тұрған ерекше өміршең және функция атқарушы институт болып есептеледі. Айталық, казіргі Орталық Африка тайпалары мен Солтүстіктің көптеген халықтарында әлеуметтік институттардың басқа елдерге тән езге формалары байқалмайды. Оларда әр деңгейдегі билік етушілер, формалды заңдар, дін қызметшілері, мамандандырылған кәсіпкер жоқ. Бұл коғамдағы адамдардың бүкіл өмірі отбасында ғана өтеді. Билікті, азық-түлікті және өзге де құнды ресурстарды бөлу мәселелері бір ғана отбасының шеңберінде, тіпті әрі кеткенде бірнеше отбасының кеңесінде ғана шешіледі. Бір сөзбен айтсақ, қарапайым коғамдарда әлеуметтік институттар қанағаттандыруға тиісті физикалық және әлеуметтік қажеттіліктер болмайды. Ондай коғамдарға отбасы институты жеткілікті. Сайып келгенде, отбасы қарапайым аңшылар мен жер ендеушілер үшін экономикалық өнімдерді бөлудің бірегей үлгідегі жеке-дара және жеткілікті институты болып табылады.

Бұған қарағанда біршама күрделі мәдениет деңгейіне көшу кезінде басқа институттық құрылымдар үлкен маңызға ие болады. Қарапайым тайпалардың өзіне етене жақын адамдармен және әзге де көрші тайпалармен сауда-саттыққа кешуі саудагерлерді, тауар тиеушілерді және т.б. отбасы институтының шеңберінен өрбитін мамандықтарды қалыптастырды. Бұлардан сәл кейін сауда өнімдерін өндіретін арнайы шеберлер мен қолөнершілер пайда болады. Олар кәсіби жүктелістің одан әрі іске асуының негізіне айналады. Пайда болған экономикалық институттар отбасылық рөлдер мен функциялардан тыс қызметтерді мамандандыруды жүзеге асырады.

Қарапайым қоғамдарда тәртіпті сақтау мен орнықтыру әлі де ресми заңдардың, полиция органдарының, соттың қатысуынсыз-ақ қолдау тауып отырады. Онда отбасы ғана бедел иесі болып саналады: отбасының ішінен сайланған бедел иесі оның өзге мүшелеріне ез билігі мен ықпалын жүргізеді. Тайпа көлемінің ұлғаюына байланысты мәдениет те күрделене түседі, сөйтіп енді формалды саяси ұйымдардың кажеттілігі туады. Отбасыларының от ағалары тайпалық кеңестерге біріге бастайды, тайпалар - конфедерацияларға бірігеді, түптеп келгенде, мұнын өзі бюрократияның пайда болып, дамуына әкеп соғады.