Орындаған: Калихан Шырын
Жануарлар клетка дақылдарын қолдану салалары».
Жануарлар тіндерінің мәдениеті бойынша алғашқы тәжірибелерді неміс биологы в. Ру жүргізді, ол 1885 жылы бірнеше күн бойы тауық эмбрионының жүйке тақтасының дамуын жылы тұзды ерітіндіде қолдады. Алайда, тек 1907 жылы американдық биолог Р. Гаррисон ұсынған қайталанатын әдіс жануарлар жасушаларын организмнен тыс өсіру әдісін одан әрі дамытуға негіз болды. Лимфа ұйығыштарында Бақа эмбрионының жүйке түтігінің кішкене бөліктерін өсіре отырып, Гаррисон бірнеше аптадан кейін жүйке талшықтарының пайда болуын байқады. Француз хирургі және патофи - зиолог А. Каррел, 34 жыл бойы тауық эмбрионының кле - жүрек штаммында белсенді бөліну қабілетін сақтай білді, ДОК - зал жануарлар жасушалары in vitr мәдениетінде шексіз өсе алатындай етіп.
Жануарлар жасушалары мен тіндерін өсіру қазіргі уақытта әртүрлі зерттеу салаларында - жасушалық және молекулалық биологиядан биотехнологияның жылдам дамып келе жатқан қолданбалы салаларына дейін кең таралды. Жануарлар тіндерінің мәдениеті жасушалардың өсуі мен дифференциациясының механизмдерін, гистогенезді, ұлпааралық және жасушааралық өзара әрекеттесуді, метаболизмді және т.б. зерттеу үшін қолданылады. Вирустар оларды анықтау және вакциналар алу үшін өсіріледі. Жасуша дақылдары көбінесе дәрілік және косметикалық заттардың, пестицидтердің, консерванттардың және т. б. әсер ету механизмін сынау және зерттеу кезінде қолданылады.-49
жасуша мәдениеті әр түрлі тіндер мен мүшелерді қалпына келтіру үшін кеңінен қолданылды. Сонымен, тері жасушаларының мәдениеті күйік кезінде алмастыратын терапия үшін, эндотелий жасушаларының мәдениеті-тамыр қабырғаларын қалпына келтіру үшін қолданылады. Жасушалардың культурада өсу қабілеті жасушаларды клондау, сақтау және біріктіру әдістерінің дамуына әкелді, бұл өз кезегінде ғылымның жаңа саласы − соматикалық жасушалардың генетикасының қалыптасуына себеп болды. Орган мәдениеттері ағзалардың даму заңдылықтарын зерттеуде, транс-плантацияға арналған оқшауланған органдардың өміршеңдігін сақтау жолдарын зерттеу үшін қолданылады.
Қазіргі уақытта адам мен жануарлардың кез - келген жасушаларын мәдениетке енгізуге болады және осылайша көптеген медициналық-биологиялық зерттеулерде құрал және объект ретінде қызмет етеді.
Көбінесе келесі элементтер өсіріледі • * дәнекер тін-фибробласттар;
* қаңқа – сүйек және шеміршек;
* бұлшықет-қаңқа, жүрек және тегіс бұлшықеттер;
* эпителий-бауыр, өкпе, тері, қуық, бүйрек, мо-
сүт безі;
* жүйке-глиальды жасушалар мен нейрондар (бірақ олар жоқ жол-
пролиферацияға);
* эндокриндік жүйе-гипофиз, бүйрек үсті бездері, Арал жасушалары
Лангерганс;
* ісік жасушаларының әртүрлі түрлері.
Достарыңызбен бөлісу: |