Білім беру неғұрлым сұранысқа ие сала болып келеді және ауылдық мектептерге
42 745 адам (71,2%) жұмысқа орналастырылды. Екінші орында 12 705 адам (21,2%)
таңдауы түскен, денсаулық сақтау саласы. Олардан кейінгі кезекте агроөнеркәсіптік
кешен мамандықтары – 1 665 адам (2,8%) және мәдениет – 1 604 (2,7%) адам. Сұраныс
шкаласын спорт – 863 (1,4%) және әлеуметтік қамсыздандыру – 483 (0,8%) салалары
аяқтайды. Бағдарлама қатысушыларының жалпы санының 74% әйелдер құрайды және 70%
Тастанова Л. Дёшево и без залога // https://time.kz/articles/zloba/2020/06/08/dyoshevo-i-bez-zaloga
20 млрд тенге выделят на финансирование ГП «С дипломом – в село» в 2020 году // https://www.gov.kz/memleket/
entities/economy/press/news/details/20-mlrd-tenge-vydelyat-na-finansirovanie-gp-s-diplomom-v-selo-v-2020-godu?lang=ru
Итоги года молодежи: Что поменялось в проекте «С дипломом – в село» // https://www.gov.kz/memleket/entities/
33
Мектептегі білім беруді жаңғырту: теңсіздікті жеңу векторы
2-тарау
Негізінен, ауылдық жерлерге педагогикалық мамандықтарды бітірген, бұрынғы
мектеп түлектері жұмыс істеуге оралады. «Бізде жас мамандар көп, бүгінгі таңда еңбек
өтілі 5 жылға дейінгі 9 жас маман қызмет атқарады. Олардың басым көпшілігі өз
мектебіміздің түлектері. Олардың бізде қалып жұмыс істейтініне қуаныштымыз».
«Жас мамандар бар. Олар негізінен өзіміз баулып өсірген жастар. Бұлар біздің
түлектеріміз, ауылда қалуды жоспарлайды, баспана сатып алуда».
Жалпы, «Дипломмен – ауылға» бағдарламасы өз міндетін орындады. Мысалы, 2009
жылға дейінгі ауылдарды жас мамандармен қамтамасыз етуді салыстыратын болсақ, онда
бағдарламаны іске асырудың басталуымен олардың ағыны екі есеге ұлғайғандығын, жыл
сайынғы өсім 3 300 адамнан 6 000 адамға дейін өскендігін байқаймыз. Олардың анағұрлым
көп бөлігі Түркістан облысына (6 703), Алматы (6 253) және Батыс Қазақстан (5 184)
облыстарына орнықты. Ал еліміздегі ең еңбек көзіне тапшы, мамандар дефицитін көріп
отырған Қостанай, Павлодар және Солтүстік Қазақстан облыстары саналады.
Мемлекеттік бағдарлама тұрақтылығының маңызды факторы ауылдарға келетін жас
мамандардың қажеттіліктеріне, тиісінше бағдарлама шарттарының өзгеруіне тез ден қоюы
болып табылады. 2009 жылдан бастап бағдарламаға қатысушылардың тұрғын үй сатып
алуы үшін кредит беру көлемі 630 АЕК-тен 1500 АЕК-ке дейін ұлғайды, ветеринария мен
агроөнеркәсіптік кешеннің білім беру бағдарламаларын қоса алғанда, мамандықтар санын
ұлғайтты, жас мамандардың міндеткерліктерін орындау мерзімін 5 жылдан 3 жылға дейін
қысқартты. 2019 жылы ауылдық жерге жұмыс істеуге және тұруға келген мамандар үшін
жәрдемақы мөлшері 70 АЕК-тен 100 АЕК-ке дейін арттырылды
75
.
Дегенмен, ауылдарға келетін жас мамандардың, өңірлердегі бағдарламаны іске
асыруға жауапты адамдардың бетпе-бет келетін қиындықтары әлі күнге дейін сақталып
отыр.
Бағдарламаға қатысушылар кездесетін негізгі проблемалар, бюджеттен бөлінген
қаражаттың жеткіліксіздігі және ауылдық жерлердегі жалақының төмендігі болып табылады.
Бюджет қаражаты өңірлердегі кадр сұранысының 70-75%-ға жуығын жаба алады. Сондықтан,
жаңадан келген мамандар үшін әлеуметтік көмек шараларын алу кезегі қалыптасады.
Бағдарламаның негізгі міндеттеріне әлеуметтік қолдау шараларын көрсету арқылы
ауылдық елді мекендерде мамандарды бекіту кіреді. Жергілікті өкілеттілік және атқарушы
органдардың құзыретіне жалақы мәселелері жатады. 2005 жылғы 8 шілдедегі Қазақстан
Республикасының
Достарыңызбен бөлісу: