Орталық жүйке жүйесіне
Сопақша ми мен оған жанаса орналасқан көпірде
жүктеу/скачать 28,76 Kb.
|
| Сопақша ми мен оған жанаса орналасқан көпірде тыныс алу, шайнау және жұтыну қозғалыстарының, жүректің іс-әрекетін, зат алмасуды реттеудің орталықтары, сондай-ақ бірқатар қорғаныс рефлекстерінің – түшкіру, жөтелу, көзді жыпылықтату, көз жастың бөлінуі, қарашықтың ұлғаюы мен кішіреюі, денені бұру, қырағылық, сонымен қатар вестибула аппаратының қозуына және мойын бұлшықеттері тонусының өзгеруіне байланысты болатын дене қалпының рефлестерінің орталықтары орналасқан.
Ортанғы ми төрт төмпешектен және ми аяғынан тұрады, мұндағы қызыл ядролар мен қара затта сезімтал және қозғалыс орталықтары орналасқан. Ортанғы мидың қызметі –бұлшықет тонусының біркелкі таралуын қамтамасыз ету, статикалық рефлекстері (дененің тузу тұрысының , тузу қозғалысының рефлекстері) және статокинетикалық рефлекстер; дененің жылдам тузу сызықты немесе айналып ұозғалуы, басты тез бұрып қарау; жарық және дыбыс тітіркендергіштеріне шамалау, бағдарлау рефлекстері, жарқ еткен жарыққа және кенеттен қатты шыққан дыбысқа сақтықпен қарау рефлекстері т.б. Аралық мидың құрылысы біршама курделі, онда көру төмпешектері, солғын дене және төмпешек асты аймағы орналасқан. Аралық ми курделі туа біткен уйлестірілген қозғалыстардың (шартсыз рефлекстердің және туйсіктің) мушесі болып табылады.
Ми қыртысына келетін барлық сезімтал нейрондар міндетті турде көру төмпешектері арқылы өтеді. Көру төмпешегінің зақымдалуы сезімталдықтың бұзылуына немесе тіпті толығымен жойылуына алып келеді. Солғын дене алуан түрлі қозғалыстарды басқаратын барлық қозғалтқыш орталықтарының жинағы болып табылады. Бұл жерден көптеген орталықтан тепкіш ,яғни қозғалтқыш нейрондар шығып,түрлі бұлшықет топтарына бағытталды. Солғын дененің зақымдалуы бірқатар қозғалыстардың бұзылуына немесе тіпті сал ауруына алып келуі мүмкін. Солғын дене байланыстырғыш талшықтар арқылы көру төмпешігімен байланысады,нәтижесінде рефлекстік доғалардың көпшілігі ми қыртысы арқылы өтпей,аралық мида тұйықталып қалады :сезімтал жүйке импульстері көру төмпешіктерінен тікелей солғын дененің қозғалтқыш орталықтарына беріліп,организмнің осыған сай реакциясы іске асырылады.Мысалы ,жүру, жүгіру кезіндегі немесе тамақтану кезіндегі автоматты түрде сәйкес қозғалыстар т.с.с. Төмпешікасты аймақ вегетативті жүйке жүйесінің жоғары мүшесі болып табылады. Бұл аймақта организмдегі зат алмасудың,тамыр қозғалыстарының орталығы,жылу реттеу,дене температурасын тұрақты сақтау орталығы т.б шоғырланған. Төмпешікасты аймақтың арқасында аралық ми түрлі (сезім жағдайларына байланысты) тыныс алу және жүрек соғуы жиілігінің өзгерістері,беттің қызаруы немесе бозаруы,ішкі секреция бездері жұмысының өзгеруі сияқты вегетативті әрекеттерді іске асырады. Үлкен ми сыңарлары. Екі үлкен ми сыңарының әрқайсысы өздерінің жеке-дара қызметіне жауапты.Мысалы ,адамның ми сыңарларының сол жағының қызметі басым болса ,ол оңқай,ал оң жағы басым болса,ол адам солақай.Мидың сол жақ бөлімі біздің логикалық (есеп шығару, есептеу)ойлау қабілетімізге жауапты.Оң жақ бөлімі шығармашылық бағытқа,мысалы, музыкаға бейімділік, сурет салуға қабілеттілік, сонымен қатар есеп шығаруға қабілеттілік, бірақ әдеттегі емес,басқа ерекше әдістермен шығаруға қабілеттілікке жауапты. Егер осы екі бөліктің ойлау типтерін ажыратсақ,онда сол бөлігіне абстрактілі-логикалық, ал оң бөлігіне кеңістік -бейнелі ойлау типі тән екені анықталды. Үлкен ми сыңарлары көптеген басқа да әрекеттерді басқарады. Мысалы ,түшкіру,жұтыну,жөтел т.б. Ми сыңарлары бірнеше бөліктерге жіктелді.Әр бөліктің өзінің атқаратын қызметі бар. жүктеу/скачать 28,76 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|