Қазақстан Республикасының білім және ғылым министірлігі А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті
Салыстырмалы кесте
Пәні:Мемлекет және құқық теориясының мәселелері
Дайындаған:Ембергенов.М
Тексерген:Мукашева.Г.К
Қостанай 2021ж
2-тапсырма
Тақырыбы: Мемлекеттің басқару формасы
1. Төмендегi терминдерге талдау жаса:
Басқару формасы- мемлекеттiк билiк ұйымын, жоғарғы мемлекеттiк органдардың жүйесiн мiнездейтін мемлекет формаларының элементерінің бірі.
Басқару формасы, тар мағынада — мемлекеттік биліктің жоғарғы органдарының ұйымы дегенді білдіреді.
Ал ауқымды мағынада алғанда, басқару формасы — бұл мемлекеттің бүкіл органдарының өзара әрекет етуі және ұйымдасу әдісі.
Монархия дегенiмiз- жоғарғы мемлекеттік билік бір ғана басшы – монархтың (патша, шаһ, сұлтан, хан, халиф, король, император, т.б.) қолында болатын және ұрпақтан ұрпаққа мұрагерлікпен берілетін басқару тұрпаты.
Саяси билiк дегенiмiз- таптық, топтық, жеке адамның саясатта тұжырымдалған өз еркін жүргізу мүмкіндігін білдіреді. Саяси билік адамзат тарихының барлық кезеңдерінде болған. Саяси билік тек мемлекеттік аппарат арқылы ғана емес, сонымен бірге, партиялар кәсіподақтар, халықаралық ұйымдар сияқты саяси жүйенің басқа элементтері арқылы да жүргізіледі.
Мемлекеттiк билiк дегенiмiз- тікелей мемлекеттің өзі жүргізетін немесе өзінің атынан жүргізуге өкілеттілік беріп, өз жәрдемімен өзге бір ұйым, мекеме арқылы жүргізетін қоғамдық биліктің бір түрі, мемлекеттік басқару органдарының жиынтығы. Мемлекеттік билік өз қырын өзгелерге тану үшін мәжбүрлеу күштеріне арқа сүйейді.
Республика дегенiмiз- мемлекеттік басқару нысаны. Мұнда жоғары мемлекеттің билікті белгілі мерзімге сайланған органдар жүзеге асырады. Мемлекеттің биліктің барлық жоғары органдары не сайланады, не оларды жалпыұлттық өкілдікті мекемелер.
Президенттік республика дегенiмiз- президенттің мемлекеттік органдарының ісіне салмақты араласумен айқындалады. Президенттің қолында мемлекет және үкіметке басшылық лауазымы болады. Президентік республиканы әдетте, тағы да дуалистік республика деп те атайды, себебі бұл екі басшылық бөлек екендігін айқындайды. Олар біріншісі, заң шығарушы орган - парламент, ал атқарушы орган - президент.
2. Монархия мен республикалық басқару нысанының ерекшелiктерiне салыстырмалы талдау жаса:
Салыстыру жасау үшiн берiлетiн сұрақтар
|
Монархия
|
Республика
|
Басқару нысаны қандай принципке негiзделiп құрылды
|
Билік толық немесе ішінара бір адамның, яғни мемлекет басшысының қолында шоғырланатын басқару нысаны.
Мұрагерлік жолмен беріледі
|
Жоғары мемлекеттік билікті белгілі бір мерзімге тұрғындармен сайланатын, сайланбалы органдар немесе лауазымды тұлғалар жүзеге асыратын басқару нысаны.
Демократиялық принціпке негізделеді
|
Мемлекетті кім басқарды
|
Монарх, король, патша, шах
|
Сайланбалы органдар немесе лауазымды тұлғалар
|
Осы түрдегі мемлекеттің басқару нысанындағы құқықтың сипаты
|
билік мұра арқылы беріледі;
билік мәңгілік сипатта болады;
монархтың заң алдындағы жауапсыздығы;
билікті бір адам немесе алқалы органдардың жүзеге асуы;
монархтың мемлекетті өз еркіне сәйкес өкілдеуі;
монархтың заң алдындағы жауапсыздығы.
|
дара немесе алқалы мемлекет басшысының болуы;
мемлекет басшысы және басқа да жоғарғы мемлекеттік органдардың белгілі бір мерзімге сайлануы;
мемлекеттік билікті өз еркімен емес, халықтың тапсырысы бойынша жүзеге асыруы;
заңмен белгіленген тәртіпте мемлекет басшысының жауаптылығы;
жоғары мемлекет органдардың шешімі, барлық мемлекеттік органдарға міндеттілігі;
мемлекет өз азаматтарының құқықтары мен бостандықтарының қорғауы, мемлекет пен тұлғаның өзара жауаптылығы.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
