дүр, жауһар Керегін таңдап аласың
(Нұртуған). Қорықпаймын қандыкөз, Қайыспайтын
дүр шықты. Әке мен
баладан айырылған, Қатын–бала күңіреніп, Жазықсыз жаннан шер шықты
(Нұртуған). Кемеңгерге кездескенде, Кеміте алмас артып омырау. Білгендерге
дүрдің сөзі Бесенеден беп-белгілі, Көп керуеннің ішіндегі Құба нардай таққан
қоңырау
(Ерімбет). Молда-еке, ақылың кәмбіл,
дүр – данасың, Сөз айтсам
шариғаттан тоқталасың
(Ерімбет). Дүр тасындай дүниеде, Өскен орта гүлістан,
Алақанға айды ойнатып, Жұлдыздарды уысталық
(Д. Әбілов). Қиядан
көргіш қырағым, Тұғырында ту алып, Жұртыңменен қуанып, Жамбыл бабам
болдың
дүр !
(С. Керімбаев). Жақсылыққа жақсылық, Ер кісінің ісі
дүр .
Жамандыққа жамандық, Әр кісінің ісі
дүр (Мақал). Дүрия −
1) жібек тәрізді бағалы матаның аты; 2) жарқыраған. Парсы
тілінде
дарай –
жібек тектес мата (ПРС., М., 1960, 207). Күндіз-түні мал
кетпей, Жатушы еді лайтып. Біздей жеңгең ордадан, Шығушы еді үстіне,
Дүрия көйлек шұбалтып
(Нұртуған). Оның ішінде келінге жасау тігілетін
патсайы, мақпал, манат,
дүрия жағы бөлек салынған
(М. Әуезов). Дүрия кисе,
қараман мен ол қызға, Бай қызының ескісін кимек түгіл
(С. Торайғыров). Жағасын
дүрия қамзол дал-дал қылып, Қатынына Саполаттың
жаматтырдың
(Ақан сері).
164
Е Енші − атаның балаға жеке үй болғанда бөліп беретін мал мүлкі. Баяғы әкесін бүкіл ноғайлы халқы ақ жауып арулап жерлеп жатқанда,
еншісіне өзі сұрап алған Сарала атты қуалап жүріп, жердің жарығына атпен бірге түсіп
кеткен Ысмайыл аман қалған-ды
(Нұртуған). – Е бәсе, кеше біздің
заманға дейін балаға
