Өтемісова гүлмира Жеткергенқызы КӨнерген аталымдар
жүктеу/скачать 2,71 Mb. Pdf көрінісі
|
жыр әдеби тил
| Дүлдүл
− 1) діни. аңыздағы шашасына шаң жұқпас жүйрік тұлпардың аты (Әзірет Әлі пайғамбардың жауға мінетін ерекше қасиеті бар жүйрік аты, тұлпары); 2) ауыс. шешен, атақты білгір кісі. Ерлердің есігінде бір наз бедеу, Ойнатар дарын құрып шарбағында. Ғаламнан Ғали мінген дүлдүл озған, Жүйріктер одан соңғы өз табында (Ерімбет). Шақырып дүлдүліне қылды ишарат, «Қылма, − деп қойған сыртқа, − дұшпанға мат!» (Ерімбет). Ғали мінген дүлдүлдей Тұлпарменен жарысты. Үш күн, үш түн атысып, Біреуін қоймай тауысты («Қамбар батыр»). Ақыл – дария, көңіл – дүлдүл (Мақал). Менің атым сұрасаң Ақан серің, Қазірет Ғали дүлдүлі тұлпар керім, Дүниеде оған жетер ат бар ма еді, Өлді ғой мен қайтейін Құлагерім (Ақан сері) . Ту ұстап, дүлдүл мініп топты бастап, Елге жол өмірді алға кім нұсқаған. Ол – батыр, халық ұлы Аманкелді, Бастаған тар күндері қалың елді (О. Шипин). Осы жалған дүниеден шешен де өткен не бұлбұл, Көсем де өткен не дүлдүл (Абай). Дүр − 1) інжу (омыртқасыз, жұмсақ денелі сауытты жәндік денесінде пайда болатын көбінше ақ не ақ сары түсті қатты зат; маржан; қымбат; 2) ауыс. зор, ірі, атақты, әйгілі; 3) ауыс. асыл; 4) кісінің атындағы қосымша (Дүрдана, Дүржан); 5) -ды (-ді) қосышасының көне түрі (формасы). Араб тілінде дарриун – інжу; айқын, жарқылдаған дегенді білдіреді (АРС., М., 1958, 314-315). Моңғол тілінде дүр – ерік, тілек, ынтықтық; бейімділік, махаббат, ұнату дегенді білдіреді (Монг.РС., М., 1957, 159). Кеңесіме құлақ сал, Ақылды туған, Алашым! Сөзбенен шаштым жүктеу/скачать 2,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|