Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар манПВ» бас па сы, 2018. 304 б
жүктеу/скачать 13,17 Mb. Pdf көрінісі
|
| Күтілетіннәтиже
а ра ра ты қып с д р т мы сы м қу аты а ық тау а ар ал а р му ла лар ды с п т р ы ар уда қ лда уды р с д р л тр с п т у р с т а ық тап, л тр р сы ы қ ы с п т ала сы дар Жауабықандай мы сы а ық тау қа да л у ас пап тар қа т 117-сурет. Тал ды қор ған электрқұралдары зау ыты шы ғар ған элект ре сеп теу іш. Естесақтаңдар 1кВт сағ 3600000 ж. 1кВт сағ 3 6 10 6 ж. АР 1 1 Дж Дж кВт кВт · · с с ағ ағ кең кең Бір лік тер дің Бір лік тер дің 1кВт 1кВт · · сағ сағ М Дж Дж ге ге тең тең т т кең кең қол да ныс қол да ныс сағ сағ сағ сағ 3 6 3 6 А сақтаңдар сақтаңдар 3 3 600 600 000 000 ж. ж. 3 6 3 6 10 10 6 6 ж. ж. А Н с с андық андық лік лік Н Тал ды қор ған зау ыты элект ре сеп теу іш. - да ныла ды да ныла ды бас бас П өл өл шеу шеу жә жә не не са ғат. са ғат. Тұр мыс та Тұр мыс та энер энер гия сын гия сын да ныла ды да ныла ды В өбейтіндісіне өбейтіндісіне Жұ мыс ты Жұ мыс ты е е сеп теу сеп теу л ған дай, л ған дай, т т ок ок ас ас па бы па бы б лігіндегі лігіндегі лектр лектр ліктің ліктің ұш ұш тарындағы тарындағы мыс мыс іс іс теуге теуге а A A = = IUt IUt . . лектр лектр с өр нек тейміз: өр нек тейміз: = = It It , , п оның оның көл көл де нең де нең өр нек тейміз: өр нек тейміз: а мы мы на на фор фор с ряд тар дың ряд тар дың ор ор те рдің те рдің жұ жұ мы сы мы сы фор фор му ла му ла ы ор ор Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 170 II Ток қу аты жә не оны өл шеу Тіз бек те гі ток әре ке ті нің қар қын ды лы ғы ток қу аты на тәуелді. Қу ат бірлік уа қытта тізбекте атқарылған ток жұ мы сы на тең физикалық шама P A t = . мұн да ғы P – ток тың қу аты. Ток жұмысын кернеу, ток күші және токтың тіз бектен өту уақытының кө бей тіндісіне алмас тырамыз: P = UI . Тіз бек те гі ток тың қу атын екі ас пап ты – вольт метр мен ам пер метр ді қол да нып есеп теу ге бо ла ды. Ток тың қу атын анық тау ға ға на ар нал ған ас пап жа сал ды, ол – ватт метр (118су рет). Қу ат тың өл шем бір лі гі ре тін де атт алы н ады . 1 ватт деп 1 се кунд ішін де 1 Джоуль жұ мыс атқарылуын айтамыз. 1 1 Âò Äæ ñ = . 1 ватт 1 вольттың 1 амперге көбейтіндісіне тең: 1 Вт = 1 В · 1 А. Іс жүзінде есе лік қо сым ша сы бар өл шем бір лік те рі қол да ны ла ды: 1 кВт = 1000 Вт = 10 3 Вт. 1 Мвт = 1000000 = 10 6 Вт. III Ток қу аты ның тіз бек те гі ток жұ мы сы мен бай ла ны сы Ток қу атын электр құ ра лы ның но ми нал ды қу аты мен са лыс ты ру тіз бек те гі ас пап қа қан ша лық ты жүктеме тү се ті нін анық тау ға мүм кін дік бе ре ді. Егер ток қу аты номиналды қуаттан аз бол са, он да ток жұ мы сы ның қар қын ды лы ғы тө мен не ме се мүл дем жоқ болады. Қу ат ы жоғары құ рал ды әл сіз ток кө зі не қо су он да еш қан дай әре кет ту дыр май ды. Аз қу ат ты ток жұ мы сы на арналған құ рал дар ды күш ті өріс ту ды ра тын ток көз де рі не қос са, күй іп ке те ді. 118-сурет. Ватт метр Өзтәжірибең лбасы -суреттебе не- лененті бектіқ растырың- ар і бектеітоктың рт рлі м нін е ам ағытокқуатын анықтаң ар окқуатының қан а м нін еті бекке рекетететінтокқарқын- ырақбола ы – R V А 119-сурет. Шам қуатын анықтау А 170 170 жұ жұ са, са, күй іп күй іп Р Ег Ег ер ер қын қын ды лы ғы ды лы ғы әл әл сіз сіз т т ок ок кө кө Р жұ жұ мы сы на мы сы на күй іп күй іп М III Ток қу III Ток қу аты аты ның тіз ның тіз Ток Ток қу қу атын атын э э лектр лектр ас ас пап қа пап қа қан қан ша лық ты ша лық ты ок ок қу қу аты аты ды лы ғы ды лы ғы А қол да ны ла ды: қол да ны ла ды: кВт кВт = = 1000 1000 1 1 Мвт Мвт = = 1000000 1000000 ның тіз ның тіз бек бек лектр лектр Н Вт Вт = = 1 1 се лік се лік қо қо сым ша сы сым ша сы қол да ны ла ды: қол да ны ла ды: 1000 1000 Вт Вт 1000000 1000000 - 1 1 А. А. П П Äæ Äæ ñ ñ . . е е көб көб ейтіндісіне ейтіндісіне В Дж Дж оуль оуль жұ жұ б сеп теу ге сеп теу ге ар ар нал ған нал ған су рет). су рет). алы алы б бб а – – сеп теу ге сеп теу ге ааа Өз лбасы лен аа аа аааааааа ссп 118-сурет. 118-сурет. Ватт метр Ватт метр ас ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 171 IV Электр энер гия сы ның құ ны Пай да ла ныл ған электр энер гия сы ның мөл ше рін әр ай дың бел гі лі бір кү нін де электресеп теу іш ас пап тан алы на тын көр сет кіш тер дің ай ыры мы ар қы лы анық тай ды. Электр энер гия сы ның құ ны 1 кВт · сағ үшін та ға йын дал ған та риф ке байланысты, оны мына фор му ла бой ын ша анық тай ды: C m = АТ . мұн да Ст – электр энер гия сы ның құ ны, А – ток жұ мы сы, Т – та ғай ын дал ған та риф (1 кВт · сағ энер гия құ ны). Ел дің аймақтарында та риф әр түр лі бо луы мүм кін. Кей бір ел дер де ол тәу лік мер зі мі не жә не бір адам ның тұ ты на тын энер гия сы ның мөл ше рі не тә уел ді. Тапсырма лектресептеуі аспаптыңк рсеткі ібо ын а -сурет біра а мсалған нер- ныңм л ерінанықтаң ар 120-сурет. 1 ай ин тер ва лын да ғы электресептеуіш ас па пт ың көр сет кі ші еріңт ратына мақтағытар бо ын абіра амныңт тынатын нер сының қ нынесептең ер ерп тер е а амт ратынболса лектр нер сыныңт лемі ереме Жауабықандай р л д р т р л а мақ та ры да ы л тр р сы ы та р ы л т р т р л с б п т д л та р л а р т р с б пт ру м м Естесақтаңдар Елімізде электр энер гия сы үшін тө лем негізінен 3 дең гей лі та риф бой ын ша жүр гі зі ле ді. Мысалы, Алматы қаласында 1дең гейде ай ына 1 адам ның тұ ты на тын элект рэ нер гия сы 90 кВт сағ нор ма сы нан тө ле не ді. 2дең гей 90–160 кВт сағ арасында, 3дең гей 160 кВт сағтан жоғары. А арасында, арасында, ААААААА Р Есте Есте Елімізде Елімізде электр электр Р гі гі зі ле ді. зі ле ді. Мысалы, Мысалы, э э лект рэ нер гия сы лект рэ нер гия сы арасында, арасында, ММ с б п т а р т р М Есте Есте сақтаңдар сақтаңдар электр электр М АА қандай АА р т р л а мақ та ры да ы с б п т д л та р с б пт А НН а мақтағы ер п тер е Н Н - ар П ин тер ва лын да ғы электресептеуіш В ба сурет бір а а а с ей бір ей бір мөл ше рі не мөл ше рі не с а а с п – – т т ей бір ей бір ел ел дер де дер де мөл ше рі не мөл ше рі не тә уел ді. тә уел ді. а а ғай ын дал ған а ғай ын дал ған с ыры мы ыры мы а ға йын а ға йын анық тай ды: анық тай ды: ы ел гі лі ел гі лі бір бір ыры мы ыры мы а ға йын а ға йын Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 172 Ба қы лау сұ рақ та ры 1. Ток тың жұ мы сы тіз бек те гі ток кү ші не қа лай бай ла ныс ты болады? Оны қа лай өл шеу ге бо ла ды? 2. Жұ мыс тың қан дай өл шем бір лі гі тұр мыс пен өн ді ріс те кең қол да ныс тап ты? 3. Ток қу аты де ге ні міз не? Ол тіз бек тің не гіз гі си пат та ма ла ры – ток кү ші және кер- неу мен қа лай бай ла ныс қан? 4. Ток тың қу атын қан дай ас пап тар мен өл шеу ге бо ла ды? Жат ты ғу 20 1. Шам кер неуі 110 В желіге қо сыл ған. Егер ток жұ мы сы 220 Джге тең бол са, шам ның қыз ды ру қы лы ар қы лы қан ша мөл шер де электр то гы өт кен? 2. Ке дер гі сі 50 Ом жә не 10 Ом бо ла тын: а) па рал лель жал ған ған; ә) тіз бек тей жал ған ған өт кіз гіш терде гі ток қу атын са лыс ты рың дар. Екі жағ дай да да ұш та рын да ғы кер неу бір дей. жүктеу/скачать 13,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|