Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар манПВ» бас па сы, 2018. 304 б
А 32 32 ре ре е е се се бі бі нен жүре нен жүре Р
жүктеу/скачать 13,17 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- IІI Адам дар су ық жағ дай да
- 25-сурет. н су ық пен ыс тық тан қор ғай тын се нім ді орын. Жауабықандай
- IV Адам ның су ық тан қор ға нуы
- Экс пе ри мен ттік тап сыр ма
- Шы ғар ма шы лық тап сыр ма
| А
32 32 ре ре е е се се бі бі нен жүре нен жүре Р Қыс Қыс т т а ба а ба та та ну ну то то лы лы зат ал зат ал м м а а с с у ағ у ағ ре ре с с у у рс рс тың, тың, нен жүре нен жүре М жағ жағ деңгейге түседі, де деңгейге түседі, де М ағ ағ за за өте тө өте тө мен мен лт лт пай пай ақ кө ақ кө те те ре ре а ба а ба лық лық т т ар ар ғы ғы мен мен А бетінде қыс мезгілінде ұй бетінде қыс мезгілінде ұй ну ну ар ар лар лар бар, мысалы, аю бар, мысалы, аю ар, жа ар, жа на на т т на на на т т ар, әр ар, әр түр түр жағ жағ дай дай ына ына ене ене деңгейге түседі, де деңгейге түседі, де не не мен мен Н мық мық пен қау пен қау т т у жы у жы т тт лу лу бетінде қыс мезгілінде ұй бетінде қыс мезгілінде ұй бар, мысалы, аю бар, мысалы, аю - пен қау пен қау ыр ыр оқ оқ ша ша П ар ар найы найы тын тын ма ма мық, мық, ие бола ие бола ды. ды. Аяз Аяз ды ды ыр ыр сын сын да да рын рын да да да сын сын В кли кли м м ат жағ ат жағ лар лар қор қор ша ша ған ған су су найы найы жы жы лу лу оқ оқ жүн жүн б те те рі рі қо қо ңыр ңыр аю аю дан дан аю аю аю да да нын нын кі кі ші ші рей рей т т у ар у ар т тт қы қы а ша ша сал сал Тек сол Тек сол түс түс рі рі ас ас тын тын да да ғы ғы дан дан с ну ну ар ар лар лар қыз қыз ғылт ғылт түл түл сал сал м м а а ғы ғы түс түс тік тік п гі рө гі рө лі лі а а ну ну жол жол да да өл өл ше ше а дың дың бу бу ла ла бу бу бу с дік дік тер тер дік дік дік ға ға а өмір сү а өмір сү р р а өмір сү а өмір сү а өмір сү у у г г бу бу ла ла нуы нуы ы қу қу ра ра п, п, өсу бүр өсу бүр шік шік на на Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 33 Ана би оз ағ за да ғы тір ші лік про це сі нің уа қыт ша бә сең деуі не ме се тоқ та ты луы. Жа ну ар лар дың су ық тан, қар дан, жаң быр дан қор ға ну ының та ғы бір әді сі – тұ ра тын жай (апан, ін, ұя) жа сау (25су рет). Жай да ғы ауа қор ша ған ор та мен жы лу ал ма су ды шек тей ді, сол ар қы лы ағ за ның жы лу ын сақ тай ды. IІI Адам дар су ық жағ дай да Адам дардың өмір сү руі үшін мін дет ті шарт тардың бірі – де не тем пе ра ту ра сы ның тұ рақ ты бо луы. Бұл іш кі ор ган дар мен бұл шықет тер үшін ма ңыз ды. Те рі нің тем пе ра ту ра сы қор ша ған ор таға бай ла ныс ты өз ге ріп оты ра ды. Де не нің іш кі органдары мен те рі нің тем пе ра ту ра сы ның ай ыр ма шы лы ғы 10 ºСқа дей ін бо луы мүм кін. Жы лу ал ма су қан ай на лы мы ның ар қа сын да жү ре ді: қан ка пил ляр лар ға жет кен де, де не нің же ке бө лік те рі не жы лу жет кі зе ді. Ағ за ның жо ғал тқан жы лу ы сол дә ре же де ор ны на кел уі ке рек, әйт пе се аса қат ты қы зу не ме се өте қат ты то ңу орын ала ды. Тұ рақ ты тем пе ра ту ра ның сақ та лу ына жы лу рет теу ме ха ни зм де рі жау ап бе ре ді. Су ықтың әсе рі нен жы лу рет теу дің фи зи ка лық ме ха ни зм де рі іске қосылады: өк пе ұяшық тары жә не те рі та мыр ла ры та ры ла ды. Егер фи зи ка лық жы лу рет теу ме ха низ мі жет кі лік сіз бол са, он да хи мия лық ме ха низм дер қо сы ла ды: бұл шы қет то ну сы кө те рі ле ді, бұл шы қет ді рі лі пай да бо ла ды, бұл от те кті тұ ты ну ды кү шей ту ге әке ле ді. Со ған бай ла ныс ты қан қы сы мы, бұл шы қет те гі қан ағы сы ның жыл дам ды ғы кө те рі ле ді. Ді ріл те рі де ор на лас қан бұл шы қет тал шық та ры ның тар ты луы ның нә ти же сін де пай да бо ла ды. Бұл – ағ за да жы лу жо ғал ту арт қан да пай да бо ла тын та би ғи реак ция. Ді ріл бір де бәсеңдеп, бір де күшейіп, бірнеше сағатқа дей ін со зы луы мүм кін. Су ық та жү ру жиі қай тала на тын бол са, адам ның ағ за сын да қор ға ныс ме ха низ мі жұ мыс жа сай тын бо ла ды, үсу ге қар сы тө зім ді лік ар та ды. Сол түс тік те өмір сү ре тін адам дар да бұл қа си ет ге не ти ка лық тұр ғы да қа лып тас қан. 25-сурет. н су ық пен ыс тық тан қор ғай тын се нім ді орын. Жауабықандай қа ра а м ыр а лар қыл қа а пы рақ та ры тас та ма ды ыл қа а пы рақ ты лар т қат ты су ық та с м д қыс та т с рт д л да ла ы а уар ла ры т д б л с д б ла ды л р с п т ы лы м д р т у л т ы лу қ ау ла ы ма т р ал дар қа т , ум б ы с ру л рд баспа асы қа да ма т р ал дар да а са ла ды л т а қ м тар б л са, а қ т а ды А низ низ өмір сү өмір сү ре ре өмір сү өмір сү өмір сү Р реак реак ция. ция. луы мүм луы мүм кін. кін. С С у у ық ық т т а жү а жү мі мі жұ жұ мыс мыс өмір сү өмір сү ре ре тін адам тін адам М те те ді. ді. Ді Ді ріл ріл шық шық т т а а ры ры ның ның тар тар да да бо бо ла ла ды. ды. Бұл Бұл ция. ция. Ді Ді ріл ріл бір бір кін. кін. А сы сы ды, ды, бұл от бұл от ді. ді. Со Со ған ған бай бай ла ла те те гі гі қан ағы қан ағы ріл ріл те те рі рі де де тар тар Н мыр мыр рет рет те те у ме у ме лық лық ме ме х х а а низ низ кө кө те те рі рі ле ле ді, ді, бұл от бұл от те те к к ті тұ ті тұ - ры ры та та х х а а низ низ П а а лу лу ына ына ре ре ді. ді. лу лу рет рет те те у у дің дің у уу іске қосылады: өк іске қосылады: өк пе пе ры ры В тқан тқан рек, рек, әйт әйт пе пе с с е аса е аса ңу ңу орын ала орын ала ды. ды. ына ына жы жы лу лу б ай ай ыр ыр Жы Жы лу лу ре ре ді: ді: қан қан лік лік те те лік лік лік б бб аа Жауабы ыр а а аа аа а ааа сс Жауабы сс п н н су су ғай ғай тын с тын с е е а а ық пен ыс ық пен ыс нім нім ді орын. ді орын. с с ы ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 34 IV Адам ның су ық тан қор ға нуы Адам та би ғат тан ой түй іп, оны өз қа же ті не жа ра та біл ген. Жа ну ар лар мен құс тар ды су ық тан қа лың жүн де рі мен қау ыр сын да ры қор ғай ды, ал адам дар жы лу оқ шау ла ғыш тық қа си ет ке ие болатын ауа қабаттары бар ки ім дер киеді. Әр адам ның өз үйжайы бо ла ды. Адам эво лю ция сы на бай ла ныс ты адам тұ ра тын үй үң гір ден зәу лім үй лер ге дей ін дамыды. Бі рақ оның не гіз гі мә ні өз гер ген жоқ, ол – адам ды қор ша ған ор та ның қо лай сыз әсе рі нен (ыс тық тан, су ық тан, жау ын нан) қор ғау. Ба қы лау сұ рақ та ры 1. Жа ну ар лар мен өсім дік тер дің ағ за ла рын да ғы жы лу рет те у қа лай жү зе ге асы ры- ла ды? 2. Адам тоңғанда ағзасында қан дай реак ция болады? 3. Адам су ық пен ыс тық тан қа лай қор ға на ды? Экс пе ри мен ттік тап сыр ма Ки ім ті гі ле тін ма те ри ал дар – син те пон мен те рі ні зерт тең дер. Тем пе ра ту ра- ла ры бір дей (50–60 о С) жы лы су құйыл ған екі бан ка ны осы ма те ри ал дар мен ораң дар. Ма те ри ал дар дың қа лың ды ғы бір дей бо луы ке рек. Бі раз уа қыт, мы са- лы, 10 ми нут өт кен нен кей ін, екі бан ка да ғы су дың тем пе ра ту ра сын өл шең дер, са лыс ты рың дар, ма те ри ал дар дың жы лу оқ шау ла ғыш тық қа си ет те рі жө нін де қо ры тын ды жа саң дар. Тә жі ри бе ба ры сын да кез кел ген ма те ри ал дар дың қа си- ет те рін зерт теу ге бо ла ды. Шы ғар ма шы лық тап сыр ма Microsoft PowerPoint-та төмендегі тақырыптардың бірі бойынша презен- тация дай ын даң дар: 1. Шөл жа ну ар ла ры на тән жы лу алмасу жә не жы лу рет теу. 2. Жы лу құ бы лыс та ры ның су ас ты жа ну ар ла рының тір ші лі гін де гі рө лі. 34 34 РМ М ация дай ация дай Шөл Шөл жа жа ну ну Жы Жы лу құ лу құ бы бы лыс лыс А А лық тап Microsoft PowerPoint Microsoft PowerPoint ация дай ация дай ын ын даң даң дар: дар: ну ну ар ар ла ла ры ры лыс лыс жүктеу/скачать 13,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|