10
Ба қы лау сұ рақ та ры
1. Жы лу лық қоз ға лыс, броун дық қоз ға лыс деп қан дай қоз ға лыс тар ды атай ды?
2. Де не тем пе ра ту ра сы де не нің қоз ға лыс жыл дам ды ғы мен қа лай бай ла нысады?
3. Қан дай құ бы лыс ты диф фу зия деп атай мыз?
Шы ғар ма шы лық тап сыр ма
Төмендегі тақырыптардың бірі бойынша хабарла ма дайындаңдар:
1. «Шы найы өмір де гі броун дық қоз ға лыс тео рия сы» не ме се «Да ла да не ме се
ор ман да адас саң, өзің ді қа лай ұс тауың ке рек».
2. Тұр мыс та ғы жә не тех ни ка да ғы диф фу зия.
3. Ға лым ның өмі рі нен (Р.Клау зиус, Дж.Джоуль, Дж.Макс велл, Л.
Больцман,
М.Ло мо но сов, Р.Броун, Ж.Пер рен, А.Эйнш тейн) мәлімет.
Бұлқызық
у қ былысыауыр не еңіл нерк сіптеі рт рліте ноло лықпро естер е
қол аныла ы ысалы тоқыма нерк сібін ематаны н іру небо уке ін еосық бы-
лысасамаңы ыр латқара ы а ақ алқык і аб ықтарын асау
ін н іт рлі
т стер ебо ған ал нбо у ерісі
у
арқылыіскеаса ы
у қ былысының арқасын а
е апаларымы бі е томпақ бауырсақ пісіріп
беріп р
Түрлі түске боялған жабдықтармен безендірілген киіз үйдің ішкі көрінісі
А
10
10
РМ
М
Тұр
Тұр
мыс
мыс
Ға
Ға
лым
лым
ның өмі
ның өмі
М.Ло
М.Ло
мо
мо
но
но
сов, Р.Броун, Ж.Пер
сов, Р.Броун, Ж.Пер
А
Төмендегі тақырыптардың бірі бойынша хабарла
Төмендегі тақырыптардың бірі бойынша хабарла
найы өмір
найы өмір
де
де
ман
ман
да адас
да адас
саң, өзің
саң, өзің
мыс
мыс
та
та
ғы жә
ғы жә
не тех
не тех
ның өмі
ның өмі
рі
рі
нен (Р.Клау
нен (Р.Клау
сов, Р.Броун, Ж.Пер
сов, Р.Броун, Ж.Пер
Н
Н
Н
лық тапсыр
Төмендегі тақырыптардың бірі бойынша хабарла
Төмендегі тақырыптардың бірі бойынша хабарла
де
де
гі броун
гі броун
-
-
ма
П
П
лыс, броундық қоз
ненің
қозғалыс жыл
ты диффузия деп атай
В
В
дық қозғалыс деп қан
лыс жыл
б
б
бб
Түрлі түске боялған жабдықтармен безендірілген киіз үйдің ішкі көрінісі
а
а
с
с
п
п
ас
н і т р
ырсақ пісіріп
ыы
тер е
қ бы-
т рлі
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
11
§ 2. Тем пе ра ту ра, тем пе ра ту ра ны өл шеу әдіс те рі,
тем пе ра ту ра шка ла ла ры
I Тем пе ра ту ра.
Сұй ық тық тер мо ме тр інің құ ры лы сы
Де не тем пе ра ту ра сы ның мә нін тер мо ме тр мен
(грек .
тер мо жы лу мет рео өл шей мін
) өл
шеу ге бо ла ды.
Тер мо метр – де не нің не ме се қор ша-
ған ор та ның тем пе ра ту ра сын өл шеу ге
ар нал ған ас пап.
Де не нің жылулық күйі молекулалардың қоз
ға лыс жыл дам ды ғы мен анық та ла ды. Моле ку ла
лыки не ти ка лық тео рия ға сәй кес де не ге бе рі ле тін
энер гия де н е тем пе ра ту ра сын кө те ріп, мо ле ку ла
лар дың қоз ға лыс энер гия сы на ай на ла ды. Жылу лық
қоз ға лыс ты жә не де не нің жы лу лық күй ін си пат тай
тын фи зи ка лық ша ма
тем пе ра ту ра
деп атал ған.
Тем пе ра ту ра – де не нің жы лу лық күй ін
си пат тай тын фи зи ка лық ша ма.
Сұй ық тық тер мо мет рі жі ңіш ке тү тік ше ден
жә не сы нап пен не ме се
спирт пен тол ты рыл ған
кіш ке не дөң ге лек ше ден тұ ра ды. Тү тік ше өл шем
бір лік те рі көр се тіл ген шка ла ға бе кі тіл ген
(5,
а
) су рет). Тем пе ра ту ра сын өл шей тін де не мен
жа нас қан да, дөң ге лек ше ішін де гі сұй ық қы зып,
ұлғаяды да, тем пе ра ту ра ның мә ні не бай ла ныс ты
түтікше бойымен жо ға ры кө те рі ле бас тай ды.
Күтілетіннәтиже
а ра ра ты қып с д р
ы лу лық л а
д
т м п ра ту ра ы л у
т с л д р т с д р
ала сы дар
т м п ра ту ра ы
л
л с
т м п ра ту ра лық
а ла ла ры да қа рас ты
ру ды р с д р
Жауабықандай
р м м тр л р л м
д р б ы а л т
т м п ра ту ра сы л
т д л р д
б луы р
р р с б п т
т р м м тр р с т
т м п ра ту ра ы
л у қ а с
–
м ут т
а а а ық та ды
р м м тр д қ л да
ы ла ты с ық
ы ы сы а қа ра а да
б р л а ы р
л
л с а ла ла ры
б ы а т м п ра ту
ра ы ру м д р
с с л д
л т ы рым а қа да
д л л л т р ала сы дар
Андерс ельсий
е астрономы
і
псалаун ерс тетініңастроном про ессоры
тонның Жер ің осінен а налуына ба ланысты
пол стеарақа ықтықкі іре іп сығыла ы еен поте а-
сынтексерумақсатын а ым астырылған кспе
м -
есі
ылы
ра устықтермометр каласынс пат-
та тын еңбе ін ар ла ы л ке іннен
л с
а ла сы
еенатқа ебол ы
ААР
ММАА
м д р
т ы рым а қа да
л т р ала сы дар
АН
бір
бір
лік
лік
(5,
(5,
Н
а ла ла ры
т м п ра ту
т м п ра ту
м д р
-
жә
жә
не
не
кіш
кіш
П
П
П
П
сипат
Сұй
Сұй
ық
ық
сы
сы
В
лыс
лыс
ты
ты
жә
жә
тын фи
тын фи
зи
зи
к
к
а
а
лық ша
лық ша
а
аа
В
Темпера
тай
б
ды
ды
ғы
ғы
лық
лық
тео
тео
рия
рия
ға
ға
е
е
тем
тем
пе
пе
ра
ра
т
т
ра
ра
ра
у
у
т
тт
ра
ра
у
уу
энер
энер
гия
гия
не
не
нің
нің
а
жылулық күйі молекулалардың қоз
жылулық күйі молекулалардың қоз
мен
мен
анық
анық
ға
ға
сәй
сәй
с
с
нің не
ратура
жылулық күйі молекулалардың қоз
жылулық күйі молекулалардың қоз
п
п
нің немесе қор
расын өл
а
тер
тер
мо
мо
ме
ме
өл
өл
шей
шей
мін
мін
шей
шей
шей
) өл
) өл
с
сы
сы
ме
ме
т
т
р
р
мен
мен
) өл
) өл
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
12
Ме ди ци на лық тер мо ме тр дің құ ры лы сы ның
зерт ха на лық тер мо ме тр ден ай ыр ма шы лы ғы: дөң ге
лек ше жа нын да ғы тү тік ше ка на лы та рыл ған (5,
ә
)
су рет). Бұл көр сет кі штің ұзақ уа қыт бойы сақ та луы
үшін ке рек, се бе бі ме ди ци на лық тер мо метр көр сет
кі шін анық тау ке зін де ол де не ден алы на ды. Тер мо
метр ді қай та қол дан ар алдында, сұ йық қай та ор ны
на ке лу үшін оны сіл кіпсіл кіп жі бе ру қа жет. Бөл ме
де гі не ме се зерт ха на лық тер мо ме тр ді сіл ку дің қа же
ті жоқ, өйт ке ні оның ішін де гі сұй ық температурасы
өзі ор на лас қан ор та ның тем пе ра ту ра сы мен
бір ге
өз ге ріп оты ра ды. Бұл тер мо метр лер дегі сұй ық ты ң
қоз ға лы сы на еш те ңе ке дер гі бол май ды.
Достарыңызбен бөлісу: