Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар манПВ» бас па сы, 2018. 304 б
А 148 148 Ол Ол ХБ ХБ т т ок тың ок тың Р
жүктеу/скачать 13,17 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- IV Электр то гы ның ба ғы ты
- V Ток кү шін өл шеу Шамасына қарай ток кү шін өл шеу ге қолданылатын ас пап тар: галь ва но метр, мик роам пер метр, мил лиам пер метр, ам пер метр. АндреМари
- 96-сурет. Ме тал дар да ғы ер кін элект рон дар дың қоз ға лы сы А V Ток кү V Ток кү
- Тіз бек бө лі гін де гі кер неу – осы бө лік- те гі бірлік за ряд тың ор нын ау ыс ты руы кезінде атқарылатын ток жұ мы сы на тең
- 100-сурет. То гы бар өт кіз гіш тің ұш та рын да ғы по тен циал дар ай ыры мы А 150 150 А А
| А
148 148 Ол Ол ХБ ХБ т т ок тың ок тың Р за ряд тың за ряд тың Р III Ток кү III Ток кү ші ші нің өл нің өл Ток Ток кү кү ші нің ші нің ХБ ХБ Ж Ж М мұн да ғы мұн да ғы I I т т ок ок кү кү за ряд тың за ряд тың өт кен өт кен А А ші де да бір уақыт ара на тең физикалық ша Н Н ші дегеніміз – өт қыт аралығын Н - не не ғұр лым ғұр лым со со П тәу тәу елді. елді. жә жә не не м м аг нит тік аг нит тік мә мә ні не ні не қа қа П т т у ра лы у ра лы т тт ай ай ғұр лым ғұр лым ПВ За ряд тал ған За ряд тал ған лы сы лы сы бір бір тіз тіз бек тің бек тің ла ла а а ла ды. ла ды. Тіз Тіз елді. елді. Тіз Тіз бек тегі бек тегі аг нит тік аг нит тік б – – тіз тіз бек бек те те гі ток гі ток сипаттайтын фи сипаттайтын фи зи зи ка ка бөл бөл шек тер дің шек тер дің а лект рик тердің лект рик тердің ғыт тал ған ғыт тал ған қоз қоз с кес те). кес те). құ құ рал ған рал ған құ құ құ бо бо ла ды. ла ды. Тіз Тіз лект рик тердің лект рик тердің бо бо луы луы қоз қоз п нің нің тү тү рін де рін де тү тү тү Тіз Тіз бек бек тұй тұй рал ған рал ған жағ жағ а ты ну шы ты ну шы тіз тіз бе гін бе гін құ құ рай ды. рай ды. құ құ құ нің нің шар шар т ты т ты рін де рін де б б ей не ле йді ей не ле йді с ты ну шы ты ну шы ж ж рай ды. рай ды. ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 149 1 ампер – өткізгіштің көлденең қимасы арқылы 1 с уақыт аралығында 1 Кл заряд өткен кездегі ток күші. Әл сіз жә не күш ті ток тар ды өл шеу үшін есе лік жә не үлес тік қосымшалар – ки ло ам пер, мил лиам пер жә не мик роам пер қол да ныла ды. За ряд тың өл шем бір лі гі мен ток кү ші нің өлшем бірлігінің бай ла ны сын анық тай ық. Ток кү шін есеп теу фор му ла сы нан за ряд ты өрнек тейтін мы на дай фор му ла шы ға ды: q = I · t . За ряд тың өл шем бір лі гі ток кү ші нің өл шем бір лі гі мен бай ла ныс ты: 1 Кл =1 А·с. 1 Ку лон ток кү ші 1 А бол ған кез де 1 с уа қыт ара лы ғын да өт кіз гіш тің көл де нең қи ма сы ар қы лы өте тін электр за ря ды на тең. Қоз ғал май тын за ряд тар үшін 1 Кл мә ні жа ғы нан үл кен за ряд бо лып есеп те ле ді. Ол ку лондық күш те рдің әрекеті нен де не лер де тұ рақ тап қа ла ал май ды. Қоз ғал ма лы за ряд тар үшін оның бол ма шы ға на мә ні бар. Бір бөл ме ге жа рық бе ре тін шам ар қы лы бұн дай за ряд се кунд сай ын өтіп жа та ды. IV Электр то гы ның ба ғы ты Өт кіз гіш тер де гі за ряд тар оң жә не те ріс бо ла ала ды. Ток ба ғы ты ре тін де оң бөл шек тер дің қоз ға лыс ба ғы ты алын ған. Ме тал дар да элект рон дар қоз ға ла ды, ал олар ды жо ғалт қан атом дар крис талдық тор лар дың түй ін де рін де қа ла ды (96су рет). Соған қа ра мас тан, ме тал да ғы ток кү ші нің ба ғы ты оң бөл шек тер дің қоз ға лыс ба ғы ты ре тін де көр се тіл еді (97су рет). V Ток кү шін өл шеу Шамасына қарай ток кү шін өл шеу ге қолданылатын ас пап тар: галь ва но метр, мик роам пер метр, мил лиам пер метр, ам пер метр. АндреМари Ампер 8 атақты ран- у і ар ылым ака ем сының м есі алымның есімі ран - ның лы ғалым арының ті імінеені ілен лнеі і- нен лектр нам ка сала- сын а еңбектенен Ампер лектрлік не ма н ттік қ былыстар ың ба ланы- сын ертте і Естесақтаңдар 1 кА = 1000 А = 10 3 А 1 мА = 0,001 А = 10 –3 А 1 мкА = 0,000001 А = 10 –6 А 1 Кл =1 А·с 96-сурет. Ме тал дар да ғы ер кін элект рон дар дың қоз ға лы сы А V Ток кү V Ток кү Шамасына Шамасына мик мик роам пер метр, роам пер метр, мик мик мик Р ғы ты ғы ты ре ре тін де тін де көр се тіл еді көр се тіл еді V Ток кү V Ток кү шін өл шін өл Шамасына Шамасына М ғы ты ғы ты ға ла ды, ға ла ды, а а л л о о лар ды лар ды т т ор лар дың ор лар дың түй түй Соған Соған қа қа ра мас тан, ра мас тан, қа қа қа оң оң бөл бөл көр се тіл еді көр се тіл еді А ның ба ның ба Өт кіз гіш тер де гі Өт кіз гіш тер де гі за за ряд тар ряд тар за за за ба ба ғы ты ғы ты ре ре тін де тін де ғы ты ғы ты а а лын ған. лын ған. М М о о лар ды лар ды түй түй Н за за ряд ряд ның ба ның ба ғы ғы ты ты ряд тар ряд тар - с с е кунд е кунд П еті нен еті нен үшін үшін оның оның бо бо ме ге ме ге жа жа рық рық жа жа жа е кунд е кунд В үшін үшін 1 1 Кл Кл мә мә е е сеп те ле ді. сеп те ле ді. Ол Ол еті нен еті нен де де не лер де не лер де б с с уа уа қыт қыт қы лы қы лы б сын а аа ак а а лымның ның лы ті іміне нен с АндреМари 8 у і ака ем сының с лымның п АндреМари 8 а сыы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 150 Ас пап тар ды тізбекке қо су ере же лері мен та ны сай ық. Галь ва но ме тр дің нөл дік мә ні шка ла ның ту ра ор та сын да ор на лас қан дық тан, оның тілшесі оң ға да, сол ға да ау ыт қуы мүм кін (98су рет). Галь ва но ме тр дің по люс те рін ер кін қо са бе ру ге бо ла ды, тілшесінің ау ыт қу ба ғы ты тә жі ри бе жа сау шы ға тіз бек те гі ток тың ба ғы ты ту ра лы мә лі мет бе ре ді. Бас қа ас пап тар ды тізбекке қосу ережесін сақтай отырып қо су ке рек. Ток кө зі нің оң по л сі нің жал ға ғыш сым да ры ам пер метр дің оң қыс қы шы мен те ріс по л сі ам пер метр дің те ріс қыс қы шы мен жал ға нуы ке рек. Ам пер метр ток кү ші өл ше ніп жат қан ас пап қа тіз бек тей жал ға на ды (97су рет). Амперметр тізбектегі токты өлшеуге арналған аспап. Тар мақ тал ма ған тіз бек тің бар лық бө лі гін де ток кү ші нің бір дей болатынына тә жі ри бе жүзінде көз жет кі зу ге бо ла ды (99су рет). VI Кер неу За ряд тал ған бөл шек тер дің рет тел ген қоз ға лы сын ток кө зі нің өрі сі ту ды ра ды. За ряд тар дың орын ауыстыруы кезінде электр өрі сі нің атқа ратын жұ мы сын ток жұ мы сы деп атай ды. Тіз бек те гі екі нүк те нің ара сын да ғы по тен циал дар ай ыры мы қан ша лық көп бол са, за ряд тың бір нүк те ден бас қа нүк те ге өтуі ке зін де ток сон ша лық көп жұ мыс ат қа ра ды (100су рет). A = q ( 1 – 2 ). По тен циал дар ай ыры мы кер неу ге тең: U = 1 – 2 , де мек: U A q = . Тіз бек бө лі гін де гі кер неу – осы бө лік- те гі бірлік за ряд тың ор нын ау ыс ты руы кезінде атқарылатын ток жұ мы сы на тең фи зи ка лық ша ма. 98-сурет. Галь ва но метр - - + + I I А 97-сурет. Тіз бек те гі ток кү ші нің ба ғы ты ам пер метрді тіз бе кке қо су + – 99-сурет. Тар мақ тал ма ған тіз бек тің бар лық бө лі гін де ток кү ші бір дей 1 2 I 100-сурет. То гы бар өт кіз гіш тің ұш та рын да ғы по тен циал дар ай ыры мы А 150 150 А А А фи Р Р Р Р Тізбек бө тегі бірлік за кезінде атқарылатын ток жұ М По тен циал дар По тен циал дар 2 2 , , де мек: де мек: М А жұ мыс жұ мыс A A = = q q ( ( По тен циал дар По тен циал дар ай ай ыры мы ыры мы де мек: де мек: Н ара ара ша лық ша лық көп көп нүк нүк те ге те ге нүк нүк нүк өт өт уі уі өт өт өт жұ мыс жұ мыс ат қа ра ды ат қа ра ды (100 (100 - сын да ғы сын да ғы бо бо П шек тер дің шек тер дің рет рет у ды ра ды. у ды ра ды. За За езінде езінде э э лектр лектр өрі өрі сі нің сі нің мы сы мы сы деп деп а а сын да ғы сын да ғы В тел ген тел ген ряд тар дың ряд тар дың б өлшеуге өлшеуге бө бө лі гін де лі гін де жүзінде жүзінде а өлшеуге өлшеуге жүктеу/скачать 13,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|