Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар манПВ» бас па сы, 2018. 304 б
жүктеу/скачать 13,17 Mb. Pdf көрінісі
|
| Естесақтаңдар
Нақ ты көр сет кіш бе ре тін ас пап – газ тер мо мет рі. А 12 12 дің дің к к ет ет тер тер Ал зерт Ал зерт Р Ас Ас тем тем пе пе ра ра т т ра ра ра у у т тт ра ра у уу мем мем ле ле к к ет ет тер тер дің дің пай пай да да бо бо тер тер де де М ра ра те те г г ен ға ен ға ға ға тәу тәу ел ел ді ді лі лі гін гін пен сы пен сы на на п ке п ке ңі ңі нен қо нен қо па па п п қа қа шка шка ра ра мән мән А ді. ді. Тер Тер р ара р ара сын сын да да ра ра ту ту ра шка ра шка ла ла ен ға ен ға лым лым дар дар гін гін Н тер тер Де Де не не мен тер мен тер тем тем пе пе ра ра т т ра ра ра у у т тт ра ра у уу ла ла ры ры ла ла ла Тер Тер мо мо мет мет рдің кө рдің кө да да жы жы - ме ме тр тр мен тер мен тер П П лердің темпера дік деп атала дік ды. дің дің В да: да: уа уа тем тем пе пе ра ра т т ра ра ра у у ра ра ла ла В ра б гіз гіз гі гі заң заң да да ашу ашу ға ға өте өте б бб аа Бөлік құ аспап шка өза ай аа а аааааа сссс Естеріңе Бөлік құ сс ссс сссс п 5-сурет. 5-сурет. Сұй Сұй ық ық тық тер тық тер аа а а а а а а а а ааа а ә) ә) тық тер тық тер сс с сс с сс с с с сс ыы ы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 13 ел сийшкаласы. Цель сий шка ла сын да ғы 0 ºC су дың қа ту тем пе ра ту ра сы на сәй кес ке ле ді, ал 100 ºC – су дың қа лып ты ат мос фе ра лық қы сым да ғы қай нау тем пе ра ту ра сы. Ас пап тың осы шка ла да ғы нөл ден жо ға ры көр сет кі ші – оң, ал нөл ден тө мен көр сет кі ші те ріс деп есеп те ле ді. Тер мо ме тр мен өл шеу дің шек ті мән де рі әр түр лі бо луы мүм кін. Ол құ рал дың не ні өл шеу ге ар нал ға ны на бай ла ныс ты. Кел иншкаласы. Лорд Кель вин ла уа зы мын ал ған ағыл шын фи зи гі ил ямТомсон те ріс (–) тем пе ра ту ра лық мә ні жоқ шка ла ны ен гіз ді. Оның шка ла сын да ғы нөл дік мән ге заттардың бар лық бөл шек те рі қоз ға лы сын тоқ та та тын күйі сәй кес ке ле ді. Кель вин шка ла сы бой ын ша нөл ден тө мен тем пе ра ту ра ның мә ні тек Жер де ға на емес, бү кіл әлем де де жоқ. Зат тың мұн дай күй ін «жы лу лық өлім» деп атай ды. Есеп теу лер бұл тем пе ра ту ра ның мә ні Цель сий шка ла сы бой ын ша –273,15 ºCге немесе жуықтап алғанда –273 ºCге тең еке нін көр сет ті (6су рет). Кель вин шка ла сы ның бө лі к құ ны Цель сий шка ла сы ның бө лі к құ ны на тең. Сон дық тан бұл шка ла лар дың тем пе ра ту ра ла рын ау дару фор му ла лары өте қа ра пай ым: ( 273 К ( 273 С Мұн да: T – Кель вин шка ла сымен берілген тем пе ра ту ра, t – Цел ьсий шка ла сымен берілген тем пе ра ту ра. Қосымша Фа рен гейт шкаласы Бір қа тар мем ле кет тер де, мы са лы, Анг лия да жә не Аме ри ка да не міс ға лы мы Г. Фаренгейт ұсын ған температура шка ла сы қол да ныла ды. Бұл шкаладағы 0 °F температураға тұз мү сә тір және мұз қос па ла ры ның тем пе ра ту ра сы алын ды. Фа рен гейт тің ой ын ша, бұл жа сан ды тем пе ра ту ра ның мүм кін бо ла тын ең тө мен гі мә ні бол ды. 100 °F деп ол адам де не сі нің тем пе ра ту ра сын қа был да ды. Кей іні рек те оның шка ла сы же тіл ді ріл ді. Фа рен гейт -70 3 373,15 363,15 353,15 343,15 333,15 100 90 80 70 60 323,15 313,15 303,15 293,15 283,15 50 30 20 10 273,15 263,15 253,15 243,15 233,15 -10 -20 -30 -40 223,15 213,15 203,15 193,15 183,15 -50 -60 -80 -90 40 ° 1 2 27 3 0 0 1. Судың қай нау тем пе ра ту ра сы 2. Мұздың еру тем пе ра ту ра сы . Аб со л т нөл 6-сурет. Термометр шкаласы Естесақтаңдар Т = (10 °С 273) К = 283 К. t = (623 К – 273) °С. А мүм мүм ра ра т т у у т т т т ра ра уу уу Р лы лы мы мы шкаладағы 0 °F температураға шкаладағы 0 °F температураға пе пе ра ра пе пе пе пе т т у у т т т т ра ра уу уу сы сы алын алын мүм мүм кін кін бо бо ла ла сын сын М Қосымша Қосымша Бір Бір қа қа т т қа қа қа қа ар мем ар мем ле ле Г Г . . ГГ ГГ Фа Фа ренгейт ренгейт шкаладағы 0 °F температураға шкаладағы 0 °F температураға А А ьсий ьсий Н 273 273 вин вин шка шка ла ла сымен сымен ьсий ьсий шка шка ла ла сымен сымен - К К С С П лі лі к к құ құ тең. Сон тең. Сон дық дық ла ла рын рын ла ла ла ау ау дар дар ау ау ау у фор у фор В –273,15 –273,15 ге тең еке ге тең еке ны ны Цель Цель дық дық т т ан бұл ан бұл б тө тө мен мен емес, бү емес, бү кіл кіл «жы «жы лу лу лық лық лу лу лу у у ра ра у уу а мен мен с 263,15 263,15 253,15 253,15 243,15 243,15 233,15 233,15 с п п пп п 293,15 293,15 283,15 283,15 273,15 273,15 263,15 263,15 п п пп п п а а 303,15 303,15 а а а 30 30 а 40 40 а а а а с с 80 80 70 70 60 60 50 50 с 40 40 с с с с ы 90 90 80 80 Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 14 шка ла сы бо йын ша су дың қа ту тем пе ра ту ра сы 32 °F, ал қай нау тем пе ра ту ра сы 212 °Fке тең, Фа рен гейт шка ла сының бөлік құны мен Цель сий шка ла сы ның бөлік құнының арақа ты на сын ор на ту қи ын емес: 1 °C = 1,8 °F. 20 °Cді Фа рен гейт гра ду сы на ай нал ды рай ық: 20 °C = 20 °C 1,8 ° F ° C 32 °F = 68 °F. Цель сий шка ла сы нан Фа рен гейт шка ла сы на өту фор му ла сы мы на түр де бо ла ды: t °F = t °C 1,8 ° F ° C 32 °F. Адам ның қа лып ты тем пе ра ту ра сы 36,6 °C, ал Фа рен гейт шка ла сы бой ын ша 98 °Fке тең. Фа рен гейт шка ла сы мен бе ріл ген ме ди ци на лық тер мо метр өл ше мі 94 °Fтен 110 °Fке дей ін бол са, ал Цель сий шка ла сы бой ын ша 34 °C пен 42 °C ара лы ғын да бе рі ле ді. Ба қы лау сұ рақ та ры 1. Қан дай аспапты тер мо метр деп атай ды? 2. Қан дай температура шка ла ла рын бі ле сіңдер? Олар дың ай ыр ма шы лы ғы не де? Жат ты ғу 1 1. –20 °С, 37 °С тем пе ра ту ра мән де рін кель винге ау ыс ты рың дар. 2. 300 К, 100 К, 673 К тем пе ра ту ра мән де рін Цель сий бой ын ша гра дус қа ай нал ды рың дар. 3. 40 °С температура мәнін °Fке айналдырыңдар. Тапсырма осым а аберілен ел с каласынан арене т каласына ту ормуласын қол анаотырып кері ормуланықорытып ығарың ар Назараударыңдар Қа зақ стан Рес пуб ли ка сын да Цель сий шка ла ла ры мен бе ріл ген тер мо ме тр лер мен қа тар Цель сий жә не Фа рен гейт шка ла ла ры қа тар көр се тіл ген тер мо ме тр лер ке ңі нен қол да ны ла ды. А 14 14 А 3. Р Р 1. –20 °С, 37 °С тем 2. 300 К, дус 40 °С темпера М М М М Қандай температура шка Жаттығу –20 °С, 37 °С тем А А А рақта дай аспапты термо дай температура шка Н Н Н тары Н ды. -- ПП да Цельсий шк ейт шкалала П ВВ сынан арен рытып ығарың ар В В б б е е рі рі ле ле б б а мен мен бол бол с с а, ал Цель а, ал Цель ле ле ді. ді. с 36,6 °C, ал Фа 36,6 °C, ал Фа рен рен бе бе ріл ріл г г ен ме ен ме а, ал Цель а, ал Цель жүктеу/скачать 13,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|