II Тем пе ра ту ра ны өл шеу. Жы лу лық те пе-тең дік Тер мо ме тр лер та би ғат тың ең не гіз гі заң да
ры ның бі рі –
жы лу лық те петең дік за ңын ашу ға
мүм кін дік бер ді. Оның мә ні мы на да: уа қыт өте
ке ле жа нас қан екі де ненің тем пе ра ту ра ла ры
те петең күй ге ке ле ді.
Жа нас қан де не лер дің тем пе ра ту ра ла ры ның бір дей күйге келуі жы лу лық те пе-тең дік деп атала ды. Тем пе ра ту ра ны тер мо ме тр дің кө ме гі мен өл шеу жы лу лық те петең дік за ңы на не гіз дел ген. Де не мен тер мо метр жы лу лық те петең дік жағ дай ына кел
ген де, олар дың тем пе ра ту ра ла ры бір дей бо ла ды. Тер мо метр өзі нің тем пе ра ту
ра сын көр се те ді. Тер мо метрдің кө ме гі мен де не тем пе ра ту ра сын өл ше ген де, де не
мен тер мо метр ара сын да жы лу лық те петең дік ор на ған ға дей ін бі раз уа қыт ке рек.
III Тем пе ра ту ра шка ла ла ры Көп те ген ға лым дар тер мо ме тр ді жа сап шы ға ру да де не кө ле мі нің тем пе ра
ту ра ға тәу ел ді лі гін қол дан ды. Сұй ық тық тер мо ме тр ле рін дай ын дау да спирт
пен сы нап ке ңі нен қол да ны ла бас та ды.
Ас пап қа шка ла ны ен гі зу үшін зат тың екі күй ін жә не олар ға сәй кес ке ле тін
тем пе ра ту ра мән де рін таң дап алу жет кі лік ті бол ды. Таң дау да ғы әр түр лі лік түр лі
мем ле кет тер де шка ла ла ры әр түр лі тер мо ме тр лер
дің пай да бо лу ына әке ліп соқ ты. Көп те ген мем ле
кет тер де Цель сий шка ла сы ке ңі нен қол да ны ла ды.
Ал зерт ха на лар да Кель вин шка ла сы қол да ны ла ды.
20
20
40
40
6 0
0
35
36
37
38
39
40
41
42
а) ә) 5-сурет. Сұй ық тық тер мо мет р Естеріңетүсіріңдер Бөлік құ нын анық тау үшін
ас пап шка ла сын да ғы
өза ра көр ші сан дар дың
ай ыры мын олар дың
ара сын да ғы бө лік ке бө лу
қа жет.
Тер мо метр үшін:
б.қ.
=
−
t t N 2
1
