218
То гы бар шарғы мен галь ва но метр ге жал ған ған
шарғы ны осьте рі сәй кес ке ле тін дей етіп орналас
тырайық. Шарғы лар дың бірбі рі не қа тыс ты қоз
ға лы сы ке зін де галь ва но ме тр дің тіл шесі ау ыт қи
ды, демек, галь ва но ме тр мен жал ған ған шарғыда
ин дук ция лық ток пай да бо ла ды.
То гы бар
шарғыны тіз бекке қо су мен ажы ра ту ке зін де
галь ва но метр тіл шесі нің ау ыт қуы бай қа ла ды.
Қо су ке зін де
тіз бек те гі ток ар тады, ажы рат қан
кез де азаяды. Бұл –
шарғының ай на ла сын да
элект р маг нит тік ин дук ция құ бы лы сын ба қы лау
дың қа жет ті шар ты бо лып та бы латын ай ны ма лы
маг нит өрі сін ту ды ра ды.
II «Ай ны ма лы маг нит өрі сі» не ні біл ді ре ді?
Жо лақ маг нит тің күш сы зық та ры де ге ні міз –
оның по люс те рін де жиі лі гі (ты ғыз ды ғы) ар та тын
тұй ық тал ған сы зық тар. Тұй ық тал ған өт кіз гіш
кон тур ға маг нит ті жа қын да ту контурды те сіп өте
тін күш сы зық та ры са ны ның ар туы на әке ліп со ға
ды (169,
а
) су рет). Жо лақ
маг нит ті кон тур дан алып
тас та ған кез де, кон тур ды те сіп өте тін сы зық тар
са ны азаяды (169,
ә
) су рет). Тұй ық тал ған кон тур ға
ар нал ған жо лақ маг нит тің маг нит өрі сі ай ны ма лы
бо ла ды: ол кү шейеді не ме се, ке рі сін ше, әл сі рей ді.
Бұн дай жағ дай да тұй ық тал ған өт кіз гіш кон тур да
ин дук ция лық ток пай да бо ла ды.
III Тұ рақ ты ток тың ин дук ция лық ге не ра то ры
Ге не ра тор дың жұ мыс іс теу прин ци пі тұ
йық тал ған өт кіз гіш рам а ның маг нит өрі сін де
ай нал уы кезін де он да
ин дук ция лық ток тың
пай да бо лу құ бы лы сы на не гіз дел ген. Ай на лып
тұр ған рам а ны те сіп өте тін күш сы зық та ры ның
са ны өз ге ре ді, ай на лып тұр ған рам а ның маг нит
өрі сі ай ны ма лы бо лып та бы ла ды.
Тұ рақ ты ток ге не ра то ры
құ ры лы мы ның
электр қоз ғалт қыш құ ры лы мы нан еш ай ыр ма сы
жоқ, тек оларда бірбіріне ке рі про цес тер жү ре ді
(§ 35, 162су рет). Электр қоз ғалт қыш тың ра ма
сын да
ток пай да бол ған да, ол маг нит өрі сін де
МайклФарадей
8
ағыл ын
і
лектрма н т
рісі тура-
лыілімніңнеі інқалау ы
лектр
не ма н т ріс-
тері т сініктерін ені і
лектрма н ттік н ук
қ былысын а ты октың
м лық серін ма н т
қ былыстарының
лектр
не арық қ былыстары-
менба ланысынтапты
Өзтәжірибең
оыбар арғыныпа а-
лануарқылы н ук лық
токтыанықтау інт ір бе
рі ің ер ал анометре
қосылғанбасқа арғығаток
қосылып а ыратылғанке е
н ук лықтоктыңпа а
болатынынак еткі ің ер
I
I
N
N
S
S
а)
ә)
Достарыңызбен бөлісу: