ОқУ ҚҰралы өскемен 2012 ж
Гендердің өзара әрекеттесуі
жүктеу/скачать 1,79 Mb.
|
6 Гендердің өзара әрекеттесуіБұрынғы қарастырылған фенотип бойынша ажыраулардың нәтижелері геннің екі аллельдік жағдайда мысалы, бұршақта ген А-а және В-в болатындығы ескеріле отырып түсіндірілді. Бірақ, біраз гендердің бірнеше немесе оданда көп аллельдері болады. Мұны геннің көп аллельділігі деп атайды. Көп алалельділік жағдайында гаметада немесе спорада белгілі бір геннің тек жалғыз ғана аллелі, ал жоғары сатыдағы өсімдіктердің және жануарлар мен адамның дене жасушаларында ондай геннің екі аллелі болатындығы анық.6.1 Комплементарлылық Комплементарлы немесе толықтырушы деп - өз алдына жеке келгенде әсері байқалмайтын, ал егер генотипте гомозиготалы немесе гетерозиготалы жағдайда басқа біреуімен қатар келсе жаңа бір белгінің дамуына ықпал ететін гендерді атайды. Комплементарлы гендер бірін-бірі толықтырады және жаңа белгінің дамуын қамтамасыз етеді. Өз алдына жеке келгенде комплементарлы гендердің әсері байқалмайды. Гендердің комплементарлы әсері алғашқы рет хош иісті жұпар бұршақта (Lathiris odoratus) зерттелген. Жұпар гүлдердің ақ гүлдері бар екі сортын будандастырғанда Ғ1 будандардың гүлдерінің түсі қызыл болып шығады. Ғ1 өсімдіктерінің өздігімен тозаңдануынан алынған Ғ2 ұрпағы 9 қызыл : 7 ақ гүлділер қатынасына ажырайды. Бұл жағдайда гүлдің қызыл түсін екі комплементарлы доминантты гендер (С мен Р) бірігіп анықтайды. Ата-аналық формалардың генотиптерін ССрр және ссРР деп белгілеуге болады. Жеке-жеке С және Р доминантты гендері белгіге (гүлдің түсіне) ешқандай әсер етпейді және сондықтан да ата-аналарының екеуінің де гүдері ақ түсті болады. Ал бірінші будан ұрпақта (Ғ1) доминантты екі геннің де болуына (СсРр) байланысты, олардың өзара әрекеттесуі нәтижесінде гүлдердің қызыл түсі дамиды. Ғ2–гі барлық өсімдіктердің 9/16 бөлігі қызыл гүлді болады (генотиптері С-Р-); кәдімгі дигибридті будандастыруларда байқалатын фенотиптік үш класқа жататын ұрпақтар бұл жағдайда өсімдіктердің ақ гүлді бір ғана типіне бірігеді (3/16 С-рр+3/16 ссР-+1/16 ссрр=7/16). Ғ2 –де фенотип бойынша 9:7 қатынасындай болып екі фенотиптік класқа ажырау әдеттегі Мендельдік 9:3:3:1 қатынасының өзгерген түрі. жүктеу/скачать 1,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|