Оқулық. 2-басылым. Астана: ф олиант, 2013
Ж ем іст ерді т а уа р л ы қ өңдеу
жүктеу/скачать 17,71 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ж ем іст ерді т а уа р л ы қ өңдеу
Ж емістерді тауарлы ң өңдеуге негізгі 3 ж үмы с кіреді: сорттау, іріктеу жөне буып-түю. С о р т т а у деп со р ттар д ы сы р тң ы б е л гіл е р і ж ән е мемлекеттік стандарт талаптарына сай мөлшері бойынша бір текті топтарға бөлуді ай тады . М емлекеттік стандарт барлы қ жеміс-ж идектер үш ін жасалған. Онда жеміс немесе ж идек тті п т і н і н і ң т и п т і л і г і , механикалы қ зақы мдану дөрежесі, ж үмсағының езілуі, бүрш ақ үруы , аурулар мен зи янкестердің зақы м дауы ескерілген. М емлекеттік стандартқа сай түрлі түқы м жемістері мынадай тауарлы ң сорттарға бөлінеді: алманың қыстың жөне күздік сорттарын - жогары, бірінші, екінш і, үшінші тауарлы ң сорттарға, ал ж азд ы қ сорттары н - бірінш і, екінш і сорттарға бөледі; алмүрттың сорттарын - бірінші, екін ш і, ү ш ін ш і сорттарға; ш абдалы ны ң сорттары н - ж оғары , б ір ін ш і, е к ін ш і т ау ар л ы қ сорттарға бөледі. А лхоры н ы ң , ір і ж ем істі ал ш ан ы ң , ө р ік тің , бекенің, шиенің, төтті ш иенің жемістерін - бірінші ж әне екінш і сорттарға бөледі. А лм а мен ал м ү р тты ң қы с ж өне к ү з м ерзім дерінде п ісетін ж о ға р ы ж өн е б ір ін ш і с о р т т а р ға (т а у а р л ы қ ) ж атқы зы лған ж емістерін іріктейді. Іріктеу ж емістердің мөлшері бойынш а ж үргізіледі. Ол үш ін фанер ден немесе картоннан түрлі диаметрде ойып ж асалған шеңберлер - арнайы үлгілер пайдаланы лады . Ж ем істер мөлш ері бойынша біртекті топтарға (ірі, орташ а, майда) бөлінеді. Сортталып іріктелген ж ем істер сактау орындарына ж еткізіледі немесе ж өш іктерге салынады. Ж ем істер д і ы д ы сқ а салу оларды қ а л а у д а н , ы ды с қабы рғасы нан о қ ш ау л ау д ан , ж ө ш ік тер д ің ңаң п ағы н шегелеп ж әне таңбал аудан түрады . Ж ем істерд і қ ал ау : қ атар л ап қ ал ау ж өне қатар сы з қалау болып бөлінеді. Қ атарлап қал ау : түзу қатарлы ш ахмат төртібімен жөне қиғаш қалау болып бөлінеді. Түзу қатарлан қалау үш ін ж емістер бір қатарға бір- біріне ты ғы з о р й ал асты р ы л ад ы . Сонда ү стің гі қ атар 149 төменгі қатарды ң үстіне ғана түседі. Б үл әдіс бойынша көлденең жөне бойлың қатардағы ж емістер диаметрінің ж иы нты ғы ж өш іктің үзы нды ғы мен еніне тең келуі тиіс. Ш ахм ат төртібім ен ң ал ау к езін д е ж ем істер ты ғы з қатарлап ңаланады . Б үл ж ағдай да әрбір қатар бірінің екінш ісіне қаты насы бойынш а оңға немесе солға ж еміс диам етрінің ж арты сы н а орналасады. Қ иғаш қалау кезінде жеміс бір-бірінің үстіне қаланады, ал оларды ң ар ал ы ғы аш ы қ ң алм ай ды . Б ү л ж ағд ай д а ыдыс анағүрлы м толың пайдаланы лады да, бүл түрғы да үнем мол болады. Қ атарлап ңалау ж оғары ж әне орташ а тауарлы ң сорт тар үш ін қол даны л ад ы . Ы ды сңа салу, яғни буып-түю кезінде ж емістерді жә- ш ік ж ақ тау л ар ы н а тигізбеу ж ағы н а баса назар аудару к е р е к . Ол ү ш ін ж ө ш ік ж а қ т а у л а р ы мен түбіне ағаш ж аңңалары н ж үңалап төсеу, не болмаса қагаз түту ңаж ет. Ж оғары сортты ал м ан ы ң ж ем істері м айлы қ ағазға немесе ж ү қ а орау қағазы н а оралады. А лм а мен алм үртты ң ү ш ін ш і сортты ж ем істері, со- н ы м ен қ а т а р ал х о р ы , ш и е, а л ш а , т ә т т і ш ие ы ды сңа е ш ң а н д а й о р а у с ы з с а л ы н а д ы . Ж е м іс т е р ж ө ш ік кен ересін ен к е л т ір іл іп то л ты р ы л ад ы . Д ай ы н ж ә ш ік та ң б а л а у о р н ы н а б ер іл ед і. Ә рбір ж ә ш ік к е қ ү л а қ ш а ■ 9 ж ап сы ры лы п , ж оғары сорт — кө гіл д ір , бірінш і сорт - ң ы зы л, екін ш і сорт — ж асы л, үш ін ш і сорт - сары түспен ж и е к т е л е д і. Қ ү л а қ ш а д а ж ө н ел ту ш і, т а у а р л ы қ сорт, п о м о л о ги ял ы қ сорт, ө н ім н ің аты , ы д ы сқа салу к ү н і, тобы ны ң н өм ірі, сол ө н ім н ің м ем л ек еттік стандарты кө р сетіл ед і. Ж ем іс ж ә ш ік к е сал ы н ған соң, қ аң п ағы ш егеленбей түры п, бетіне ы ды сқа салуш ы н ы ң нөмірі немесе аты -ж өні көрсетілген талон салы нады . жүктеу/скачать 17,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|